Wanneer je van iemand uit je omgeving te horen krijgt dat diegene niet meer wil leven is dit natuurlijk ontzettend moeilijk om te horen. Vaak komt dit ook onverwachts, omdat mensen die deze wens hebben er moeilijk over praten of niet willen dat anderen het weten. Ze willen niemand ermee belasten of schamen zich ervoor. Wanneer iemand denkt aan zelfdoding is de oplossing hiervoor niet makkelijk en het zullen de problemen die hieraan ten grondslag liggen ook niet snel op te lossen zijn. Er zijn wel een aantal dingen die je als omstander kunt doen. In deze blog geef ik je een aantal tips die belangrijk kunnen zijn wanneer iemand in jouw omgeving kampt met zelfmoordgedachtes.
“Ik durfde tegen niemand die dichtbij me stond te vertellen dat ik regelmatig dacht aan de dood. In mijn hoofd zou de dood alles oplossen, maar tegelijkertijd wist ik dondersgoed dat ik mijn familie hiermee eeuwig verdriet zou doen. Ik kon wel 20 keer ‘Het spijt me’ opschrijven in een afscheidsbrief, maar uiteindelijk zou dit de pijn niet verzachten. Ik wilde het ze niet aandoen, maar ik wilde er ook niet over praten, omdat ik ze zelfs daar geen pijn mee wilde doen. Ik praatte er hierdoor met bijna niemand over, heel af en toe een klein beetje met mijn psycholoog, maar ik wilde ook weer niet dat die het al te serieus nam.’ – Sarah
• Professionele hulp zoeken
Professionele hulp zoeken is erg belangrijk. Dit is namelijk niet iets wat je alleen kunt oplossen, maar je bent ook niet verantwoordelijk voor de persoon die suicidaal is (behalve natuurlijk als het gaat om jouw minderjarige kind). Wanneer iemand aan zelfdoding denkt is dit een ingewikkeld proces waar je als “normale” buitenstaander moeilijk iets aan kan doen. Het is belangrijk iemand er bij te betrekken die er verstand van heeft en ook weet wat de stappen zijn om iemand van deze gedachte af te brengen. Het is logisch als iemand het eng vindt om hulp te zoeken. Je kunt diegene hierbij helpen door aan te bieden samen te zoeken naar hulpverlening. Je kunt iemand altijd doorverwijzen naar 113online, deze hulp is laagdrempelig omdat je dit online en anoniem kan krijgen. Je kunt op deze site ook als buitenstaander terecht aangezien er veel informatie en advies staat.
• Leef mee
Neem iemand serieus en voel mee met de persoon om wie het gaat. Wanneer je er luchtig over doet of niet overtuigd bent dat diegene het ook echt zal doen, kan diegene denken dat hij of zij niet serieus wordt genomen. Dit kan er natuurlijk tot leiden dat diegene zich alleen maar rotter gaat voelen. Neem daardoor elke dreiging serieus en probeer het zo veel mogelijk te begrijpen. Ook al is het iets wat je zelf nooit zal doen of niet begrijpt, kan het voor de ander wel zo voelen. Je kunt natuurlijk wel je eigen emoties aangeven en uitleggen wat het met je doet. Ook iemand die niet écht dood wil, maar wel praat over zelfmoord, is ongelukkig en verdient steun en zorg.
‘Toen ik erg suicidaal was, vond ik het erg fijn als mensen in mijn omgeving simpelweg naar mij luisterden, zodat ik kon uitspreken wat er allemaal in mijn hoofd omging. Ook al snapten ze er soms helemaal niets van, ze hadden geen oordeel en ik kon mijn verhaal kwijt. Dit hielp mij erg om door moeilijke periodes heen te komen.’ -Sandra
• Waardering
Veel mensen met suicidale gedachten hebben een laag zelfbeeld. Ze hebben niet het idee dat ze wat waard zijn en ze er toe doen. Hierdoor is het heel belangrijk dat je als buitenstaander laat zien dat dit absoluut niet het geval is en dat ze het zeker waard zijn. Bespreek bijvoorbeeld wat de goede eigenschappen zijn van iemand en laat zien dat je de relatie waardeert.
‘Op de momenten dat ik het niet meer zag zitten, kon ik ook niet meer geloven dat ik er voor anderen toe deed. Ik dacht dat iedereen beter af zou zijn zonder mij. Als ik dan hoorde wat ik voor bijvoorbeeld een vriendin betekende, dan bracht me dit toch aan het twijfelen. Het nam niet alle gevoelens en gedachten weg en vaak kon ik het niet eens écht geloven, maar het zorgde er wel voor dat ik er nog even over nadacht en geen impulsieve dingen deed. Ook al was het misschien niet de goede motivatie: schuldgevoel naar eventuele nabestaanden, voor dat moment hielp het.’ -Sandra
• Erken emoties
Wanneer iemand aan zelfdoding denkt kan dit natuurlijk door veel redenen komen. Angst, woede en schaamte zijn allemaal emoties die ermee te maken kunnen hebben. Probeer erachter te komen welke emoties er spelen en erken deze. Het zal een grote opluchting zijn wanneer iemand dit kwijt kan.
• Bespreek het
Probeer het vooral bespreekbaar te maken en laat diegene zijn of haar verhaal doen. Er is een idee dat mensen die over zelfdoding praten depressiever worden, maar het kan juist voor verlichting zorgen. Ook kan je inschatten hoe groot het risico is en wat diegene van plan is. Wanneer je hier goed over praat kan je diegene er misschien toe zetten om professionele hulp te zoeken in plaats van er alleen mee rond te lopen. Je kunt vragen stellen als: ” wat is er aan de hand dat je zo ver wilt gaan?”, “wat zou je er mee bereiken?”, “wat zou jij graag anders zien?”.
Realiseer je dat het voor mensen die aan zelfdoding denken heel moeilijk is om er over te praten. Probeer kalm te reageren wanneer iemand het vertelt en probeer niet te pushen. Dit kan er voor zorgen dat iemand dicht klapt.
• Ga mee
Iemand die aan zelfdoding denkt heeft veel steun nodig. Laat zien dat je voor diegene klaar staat en biedt aan om mee te gaan naar de hulpverlening. Dring jezelf niet op, maar vraag waar diegene behoefte aan heeft.
‘Een huisgenootje van mij bood aan mee te gaan naar de crisisdienst toen ik daarheen moest voor een gesprek. Ik wilde dit niet omdat ik me erg schaamde, maar dat ze het aanbood vond ik al ontzettend fijn.’ -Sandra
• Alternatieven
Als iemand aan zelfdoding denkt, betekent het niet dat diegene het ook daadwerkelijk doet. Soms wil iemand met suicidale gedachten niet eens echt een einde aan het leven maken, maar wil hij of zij vooral dat de pijn stopt of dat het leven zoals het nu is stopt. Hij of zij vindt het echter moeilijk om op dat moment andere mogelijkheden te zien. Hierbij kan je iemand helpen.
Bespreek goed wat diegene eigenlijk zou willen en kijk samen naar oplossingen. Hierbij kan je de hulp inschakelen van de huisarts, maar je kan zelf ook googlen naar instanties. Probeer diegene te overtuigen om de stap te zetten en erken het gevoel dat dit heel eng kan zijn. Geef aan dat je diegene in het proces wilt steunen en dat hij of zij er niet alleen voor staat.
• Verantwoordelijkheid
Je moet je realiseren dat de verantwoordelijkheid niet bij jou ligt. Je kan veel voor iemand doen, maar je kan niet de rol van een hulpverlener overnemen. Op een gegeven moment houdt het op. Het is natuurlijk altijd een goed idee om hulp te zoeken wanneer je zelf niet meer weet wat je moet doen. Wanneer het dan te ver gaat voor jou kan je iemand doorverwijzen naar de hulpverlening. Bespreek jouw grenzen, zo nodig, ook met degene die suicidaal is.
• In de gaten houden
Probeer goed op de persoon te letten en contact te houden wanneer dat lukt. Let hierbij wel nog op jezelf en neem dus niet de rol van hulpverlener aan.
• Afleiding
Als iemand die kampt met suicidale gedachten naar jou toe komt en je hebt geen idee wat je op dat moment moet doen, dan kun je ook altijd voorstellen om samen iets leuks, gewoon iets eenvoudigs, te gaan doen. Bied aan om samen te eten of een filmpje te kijken, in ieder geval iets zodat de ander even zijn of haar gedachten kan verzetten
‘Ik heb weleens midden in de nacht huilend aan de deur van een vriendin gestaan. Zij wist zich toen geen raad met mij en stelde voor om Seks and the City te kijken. Een moment dacht ik: huh, wat heb ik daar nou aan? Toen we eenmaal keken merkte ik echter dat ik heel snel rustiger werd. Ik kon weer ademhalen en rustig nadenken, de heftigste emoties waren voor dat moment weg.’ -Sandra
• Wat je niet moet doen
Wanneer je tegen iemand zegt die aan zelfdoding denkt dat het aanstellerij is, dat iemand alleen maar aandacht wilt of dat diegene het toch niet durft kan het iemand net over die drempel duwen. Zeg niet meteen dat het wel weer goed komt, dit kan er voor zorgen dat iemand denk dat hij of zij zich aanstelt.
Dit zijn natuurlijk alleen maar adviezen. Elk verhaal is anders, probeer zelf in te schatten wat handig is om te doen. Schakel vooral hulp in als je denkt dat iemand het serieus overweegt en verwijs diegene door naar 113online en/of crisisdienst.
Heb jij nog goede tips?
Geef een reactie