Misschien heb je het zelf meegemaakt of een vriendin of familielid van je: seksueel misbruik. Het is een van de meest grensoverschrijdende dingen die je kan overkomen. Tegelijkertijd is het ook een van de meeste verzwegen onderwerpen door angst en schaamte. Het is heel belangrijk dat je praat over wat je is aangedaan, dat je iemand in vertrouwen neemt en dat je leert dat wat er is gebeurd niet jouw fout is. Jouw verhaal mag verteld worden. Maar hoe mag ernaar geluisterd worden? Hoe kunnen vrienden en familie het beste omgaan met iemand die zoiets naars heeft meegemaakt? Veel mensen weten niet hoe ze erop moeten reageren, omdat het zo’n ingewikkeld iets is. In deze blog geef ik je 8 tips om iemand te steunen die seksueel misbruikt is.
Voorop staat dat iemand helpen die seksueel misbruikt is, niet draait om het zeggen van de juiste woorden en het geven van het perfecte advies. Het draait vooral om luisteren zonder oordelen en begrip. Voldoende steun en medestanders zal vooral helpen in het herstel.
1. Geloof
De grootste angst van iemand die misbruikt is, is niet geloofd worden. Ik heb zelf ooit eens iets kleins meegemaakt (geen misbruik) waarbij een inmiddels al lange tijd ex-vriend van mijn moeder aangaf dat hij verliefd op me was. Toen ik dit na veel twijfelen uiteindelijk toch maar vertelde aan mijn moeder, geloofde ze me in eerste instantie niet. Iets wat ik ook begrijp, maar wat tegelijkertijd wel heel pijnlijk was. Zeker als het gaat om seksueel misbruik waarin je tot in je wortels pijn gedaan bent, is het zo vreselijk noodzakelijk dat de mensen die dichtbij jou staan, die je dit eindelijk durft te vertellen, jou geloven.
Vertelt iemand jou in vertrouwen dat dit haar is overkomen, wantrouw dan niet. Het kan zelfs extra prettig zijn voor degene die jou dit vertelt om van jou te horen dat je haar gelooft. Als je echt gegronde twijfels hebt, hoef je dit ook niet per se direct uit te spreken. Je weet immers nooit hoe het werkelijk in elkaar steekt.
2. Steun en help met steun zoeken
Het is goed om je vriendin (of kind of partner) zelf te steunen, maar het is ook belangrijk dat je haar steunt bij het vinden van de juiste hulp. Wanneer iets net gebeurd is, is het van belang dat je de persoon aanmoedigt om naar de huisarts/het ziekenhuis te gaan, voor onderzoek of eventueel bewijsmateriaal. Dit is sowieso verstandig binnen 96 uur nadat het misbruik/verkrachtig heeft plaatsgevonden. Is het al langer geleden gebeurd, dan is belangrijk om samen te kijken naar welke hulp nodig is. Hoe is het op fysiek gebied? En hoe gaat het op psychisch gebied? Misschien kun je samen onderzoeken of ze baat zou hebben bij bijvoorbeeld gesprekken met een gespecialiseerde psycholoog of bij een zelfhulpgroep met lotgenoten.
3. Het is niet haar fout
Mensen die seksueel misbruikt zijn hebben vaak de neiging om zichzelf de schuld te geven. Hierdoor heerst er bijna altijd extra schaamte rondom deze nare gebeurtens. ‘Wat als ik duidelijker NEE had gezegd?’ ‘Wat als ik me anders gekleed had?’ ‘Misschien heb ik wel indirect verkeerde signalen afgegeven’ ‘Als ik niet zoveel had gedronken dan…’ en ga zo maar door. Het is heel belangrijk dat je haar op het hart drukt dat het niet haar fout was en dat zij zich in geen enkel opzicht schuldig hoef te voelen.
Wanneer het ook nog eens gaat om een jongen die misbruikt is, is de angst voor schuld en hoeveelheid schaamte extra groot omdat er over het algemeen wordt gedacht dat dit iets is dat alleen meisjes overkomt. Adviseer professionele hulp te zoeken voor deze gevoelens van schuld, dat kan veel helpen.
4. Luister, vraag niet naar details
Praten over seksueel misbruik is heel eng en pijnlijk. Daarom is het belangrijk dat je niet gaat pushen of te veel gaat doorvragen naar details. Dit kan te veel nare herinneringen oproepen, wat absoluut niet helpend is. Het sleutelwoord hierin is: LUISTEREN. Weersta de neiging om tot in detail door te vragen om alle feiten boven water te krijgen en laat de persoon zelf bepalen wat die wel en niet wil delen. .
5. Respecteer keuzes in ‘afhandeling’
De realiteit van een aanklacht indienen wegens seksueel misbruik, is dat veel slachtoffers hierdoor extra getraumatiseerd raken. Er wordt negatief over ze geroddeld, er wordt gesproken van eigen schuld en meer. Dit maakt ook dat slechts 36 procent van de slachtoffers uiteindelijk een aanklacht indient bij de politie. Ver is van belang dat het slachtoffer, jouw vriendin, dochter of kennis, zelf in alle rust hierin een keuze kan maken, zonder extreme druk van buitenaf. Als de keuze uiteindelijk is om geen aanklacht in te dienen, wees dan niet te kritisch en oordelend, maar respecteer haar keuze.
6. Respecteer keuzes in de verwerking
Na seksueel misbruik gaat iemand in het verwerkingsproces vaak door allerlei verschillende emoties en kan deze allerlei fysieke gevolgen ervaren. Ze kan bijvoorbeeld last krijgen van slecht slapen, moeite met eten, zichzelf isoleren van vrienden en familie of angst hebben voor dingen doen die herinneringen aan het misbruik kunnen triggeren. Geef haar de tijd om dingen te verwerken en pas op met het aandragen van destructieve coping mechanismes zoals ‘Laten we anders een avondje losgaan en drinken’. Respecteer dat ze soms tijd alleen nodig heeft en laat weten dat je er voor haar bent.
7. Stap niet in de rol van therapeut
Hoe graag je haar ook wilt helpen of ‘redden’, zorg ervoor dat je niet in de rol stapt van de therapeut. Het is belangrijk dat iemand een breed vangnet heeft en niet enkel jou als persoon heeft om op te steunen. Probeer haar dus aan te moedigen om meer mensen in vertrouwen te nemen en hulp te zoeken bij een psycholoog of gespecialiseerde GGZ instantie. Help them seek other lifelines. Zorg er dus voor dat je niet alleen alle verantwoordelijkheid draagt om haar te helpen, maar dat deze verantwoordelijkheid verdeeld wordt. Hoe meer schouders om op te leunen, hoe krachtiger en betrouwbaarder de steun.
8. Blijf ook goed voor jezelf zorgen
De persoon die jij steunt heeft er niets aan als jij al je eigen grenzen overgaat waardoor je uiteindelijk zelf steun nodig hebt. Niet alleen verlies zij dan haar steunpilaar, ook zal ze zich schuldig voelen. Er echt voor iemand zijn die seksueel is misbruikt is zwaar en kost veel energie, daarom is het belangrijk dat je ook goed voor jezelf blijft zorgen. Blijf voldoende dingen doen voor jezelf, stel grenzen en neem rust. Blijf ook leuke dingen doen die ervoor zorgen dat je even helemaal los bent van alle narigheid. Hoe sterker jij in je schoenen staat, hoe beter je anderen kunt helpen.
Dit waren 8 tips voor vrienden, ouders en andere omstanders van mensen die seksueel misbruikt zijn. Er bestaan vast nog veel meer goede tips, dus laat het gerust weten en vul me hierin aan. Hoe meer goede tips en kennis, hoe beter we zij lijden hebben na misbruik kunnen steunen.
* In deze blog staat regelmatig ‘haar’ en ‘zij’, maar dit kan tevens worden vervangen voor ‘zijn’ of ‘hij’.
Geef een reactie