Mensen die kampen met een posttraumatische stressstoornis hebben vrijwel altijd last van herbelevingen. Eigenlijk zegt de naam al wat herbelevingen zijn, want tijdens een herbeleving is het alsof je een bepaalde situatie eigenlijk opnieuw beleeft. Voor mensen met een trauma gaat dit meestal over het trauma of delen hiervan. Als zo’n herbeleving plaatsvindt, kan het even voelen alsof diegene weer helemaal terug is in dat moment en alles opnieuw meemaakt.
Een herbeleving kan dus erg realistisch zijn, waardoor het voor degene die dit ervaart heel erg eng is. Bijna net zo eng als het trauma zelf. Iemand die bijvoorbeeld heeft meegemaakt dat zijn of haar huis volledig is afgebrand kan op zo’n moment echt weer die brandgeur ruiken, gillende sirenes horen of voor zich zien hoe een huis in vlammen opgaat. Dit kan midden op de dag gebeuren maar ook als iemand slaapt, in de vorm van nachtmerries.
”Een tijd geleden ging ik met een vriendin wat drinken in een café. Toen we ergens stonden te wachten wilde er iemand achter mij langs. Hij raakte mij heel kort aan en vroeg vriendelijk of hij even mocht passeren. Hoewel zijn hand mijn schouder amper een seconde aan heeft geraakt, schrok ik ontzettend en ik deed dan ook direct een stap naar voren. De man liep achter mij langs waardoor hij mij opnieuw aanraakte en hoewel ik me nu prima kan bedenken dat dit gewoon per ongeluk was, voelde het op dat moment weer even alsof ik een stuk jonger was. De situatie zorgde ervoor dat ik een herbeleving kreeg van een traumatische ervaring die een aantal jaar daarvoor plaatsvond. Ik heb geen idee hoelang ik in dat café voor me uit heb staan staren, maar uiteindelijk realiseerde ik me pas weer dat er niets aan de hand was toen ik buiten stond met diezelfde vriendin die me vertelde dat ik veilig was.” – Karin
Hoe iemand reageert op een herbeleving, verschilt eigenlijk per persoon en is vergelijkbaar met hoe mensen reageren in ‘echte’ situaties die levensbedreigend zijn. Sommige mensen zullen situaties die lijken op het trauma gaan vermijden om herbelevingen te voorkomen. In veel gevallen zijn mensen die last hebben van herbelevingen continu alert en waakzaam omdat er voor hun gevoel constant een bepaalde dreiging is. Dit kost veel energie en zorgt ervoor dat je sneller prikkelbaar, moe en boos wordt.
Er zijn ook mensen die gedachten, gevoelens en gesprekken die te maken hebben met het trauma gaan vermijden, in de hoop minder last te hebben van herbelevingen. Sommige mensen verdringen een trauma zelfs onbewust, zij kunnen zich het trauma niet meer herinneren. Deze mechanismen kunnen tijdelijk werken omdat ze ervoor zorgen dat je op de korte termijn minder last hebt van herbelevingen en minder bezig bent met het trauma, maar op de lange termijn zorgt het voor gevoelloosheid en raak je als het ware afgestompt. Veel mensen met deze klachten sluiten zich steeds meer af voor anderen, gaan minder praten over hun gevoelens en kijken somber naar de toekomst. Het trauma blijft immers altijd aanwezig.
Herbelevingen kunnen ook veel invloed hebben op de lichamelijke gezondheid. In veel gevallen zorgt een herbeleving ervoor dat er in korte tijd veel spanning op het lichaam komt te staan. Veel mensen krijgen hierdoor klachten zoals trillende handen, zweten, hyperventilatie of juist een gevoel van verlamming. Deze lichamelijke klachten kunnen ontstaan op het moment dat er sprake is van een herbeleving, maar deze kunnen ook daarvoor of daarna blijven bestaan als de kern van het probleem niet wordt aangepakt.
Herbelevingen zijn niet altijd te voorkomen. Soms worden we in het dagelijks leven geconfronteerd met situaties die ons doen denken aan nare dingen uit het verleden waardoor een herbeleving ontstaat. Wel is er vaak de mogelijkheid om uit een situatie te ontsnappen en te voorkomen dat je jezelf volledig verliest in een herbeleving. Ook kun je er zelf voor zorgen dat je niet of zo min mogelijk in situaties terechtkomt die spannend voor je zijn. Als ik merk dat het niet goed met me gaat, dan ga ik bijvoorbeeld even naar de wc om een paar keer goed adem te halen en even bij te komen. Het helpt dan om oefeningen te doen om in het hier en nu te blijven en die me eraan herinneren dat de huidige situatie nu is en niet vroeger, ondanks dat het me aan vroeger doet denken.
”Vier jaar geleden heb ik een ernstig auto-ongeluk gehad waardoor ik bijna niet meer in de auto durf te rijden. Vlak na het ongeluk heb ik het wel een aantal keer geprobeerd, maar ik raakte telkens in paniek, zeker als ik in de buurt kwam van de plek waar het ongeluk gebeurd is. Ik zag dan weer voor me hoe de auto die voor mij reed, tegen de vangrail knalde en wat voor chaos dit veroorzaakte. Vervolgens hoorde ik een enorme klap en kwam er rook uit mijn auto. Het is dan alsof ik de rook weer letterlijk uit mijn auto zie komen. Een paar weken na het ongeluk heb ik de auto zelfs een keer aan de kant gezet om te checken of alles wel in orde was. Door deze gebeurtenis, de herbelevingen en extreme angsten kom ik bijna de deur niet meer uit.” – Denise
Oefeningen die je hierbij kunnen helpen zijn bijvoorbeeld zintuigoefeningen, maar ook mindfulness is erg geschikt. Daarnaast is het belangrijk om met een therapeut te praten over je ervaringen en je herbelevingen om samen te bespreken wat je op deze momenten het beste kunt doen. Uiteindelijk is het van belang om aan de oorzaak van je herbelevingen te werken: het onderliggende trauma. Dit is niet gemakkelijk, maar wel noodzakelijk om het uiteindelijk te kunnen verwerken.
Deze blog kwam oorspronkelijk online in 2016
Geef een reactie