Wat kan het toch lastig zijn om te praten over wat er in je omgaat. Om te vertellen wat je voelt of om überhaupt te weten wat je voelt. Het kan zo confronterend zijn, of verwarrend, of beangstigend. Er gaat veel in je om. Hoe krijg je dat helder en begrijpelijk verwoord? Hoe krijg je er grip op? Soms schieten woorden te kort. Soms zegt een beeld meer, dan duizend woorden.
Voor creatieve of kunstzinnige therapie hoef je geen kunstenaar te zijn. Iedereen is van nature creatief. Voor kinderen is dat nog heel vanzelfsprekend. Zij leven in beelden, plaatjes en voorstellingen. Als ze een dagje naar de dierentuin zijn geweest, staat er ‘s avonds een giraffe, een aap en een ijsje op het papier. Kinderen leren de wereld kennen en begrijpen door middel van beelden en ze verwerken wat ze meemaken, door zich creatief te uiten.
Maar op een gegeven moment word je ouder en raak je het contact kwijt met die creativiteit. Ik ga toch niet tekenen! Werken moet je! Daar bereik je wat mee. Een beetje mijn problemen van me af schilderen zeker. Wat een onzin. Dat is iets voor kinderen.
Dat hoor ik vaak, als het over creatieve of kunstzinnige therapie gaat. Maar creatief bezig zijn, is absoluut niet alleen voor kinderen. Als je iets maakt – of je nu een schilderij maakt, met je handen in de klei zit, een collage vorm geeft, een kastje in elkaar timmert of een website ontwerpt – ben je scheppend bezig. Je maakt iets, in plaats van dat je iets verliest of dingen worden afgebroken.
Veel mensen die in therapie komen, hebben te maken met verlies, destructief gedrag, gebrek aan energie of andere vormen van ‘afbraak’. Je gaat meestal in therapie omdat je iets mist: geluk, gezondheid, energie, plezier, mensen, inzicht, noem maar op. Door creatief bezig te zijn, ervaar je weer hoe het is om dingen te creëeren, te scheppen, in plaats van dingen kwijt te raken. Je merkt dat je zelf invloed hebt op wat je vormgeeft: dat je invloed hebt op je leven.
Ook leer je, door kunstzinnig bezig te zijn, te zoeken naar oplossingen, objectief te kijken en evenuteel samen te werken met anderen. Je spreekt delen in jezelf aan die je ook heel goed kunt gebruiken in het dagelijks leven. Als je op een creatieve manier in het leven staat, kun je veel beter omgaan met problemen, tegenslagen en mensen.
Ik hoor mensen regelmatig zeggen dat ze het helemaal niet kunnen; schilderen, tekenen, boetseren of op een andere manier creatief bezig zijn. Het wordt toch lelijk. Het draait bij creatieve therapie helemaal niet om of iets mooi wordt. Dat oordeel doet er niet toe. Het gaat erom dat je iets maakt. En als datgene wat je maakt je inzicht kan geven over jouw gevoelens, gedachten, gedrag of relaties, dan is dat heel mooi meegenomen.
Vaak ontdek je bijvoorbeeld, in de manier waarop je werkt aan een kunstwerk, dat je zo ook te werk gaat in het dagelijks leven: op school, in sociale situaties, op je werk of in je relatie. Je komt bijvoorbeeld je oordelen tegen, je ongeduld of je onzekerheid. Dat kan behoorlijk confronterend zijn. Maar het maakt wel veel duidelijk, waardoor je dingen kunt gaan veranderen in je dagelijkse leven.
Gelukkig levert kunstzinnige bezig zijn je ook vaak hele fijne gevoelens op. Als je een kunstwerk hebt afgemaakt, heb je iets concreets en tastbaars om trots op te zijn. Ook helpt het vaak om er vanaf een afstandje naar te kijken. Als je aan het nadenken of praten bent, zit je er middenin. Dat kan het heel verwarrend maken. Als je een schilderij, tekening of boetseerwerk maakt, plaats je het even buiten jezelf. Hierdoor kun je objectiever kijken naar wat er zich in jou afspeelt. Dat zorgt voor helderheid.
Het kan veilig voelen om iets tussen jezelf en je gevoel te plaatsen. Direct in contact komen met nare herinneringen, gevoelens of gedachten kan heel overweldigend zijn. Als je er een kunstzinnige middel – bijvoorbeeld verf – tussenplaatst, kan dit je de moed geven om die nare herinneringen, gevoelens of gedachten onder ogen te komen en een plekje te geven.
Bij creatieve of kunstzinnige therapie hoef je niet alleen gevoelens of emoties te uiten. Je kunt ook bepaalde beelden op je in laten werken. Je kunt bijvoorbeeld een schilderij van iemand anders namaken. Wat voor afbeelding je namaakt, heeft invloed op hoe je je voelt. Een rustig, groen natuurlandschap schilderen, heeft een heel andere werking op je gevoel, dan een druk, kleurrijk schilderij. Het eerste zal je waarschijnlijk meer tot rust brengen en het laatste zal je mogelijk energie geven of vrolijk maken.
Ook kan kunst je helpen om dingen opnieuw te leren waarnemen. Als je depressief bent bijvoorbeeld, is het heel moeilijk om te zien wat voor mooie of bijzondere dingen er zijn in de wereld. Alles voelt droog, kaal, koud en donker. Bij creatieve of kunstzinnige therapie kun je, bijvoorbeeld door dingen in de natuur na te tekenen, weer gaan zien hoeveel schoonheid er is in het leven.
Door lichamen te tekenen of boetseren, kun je op een andere manier leren kijken naar je eigen lijf. Als je een menselijk lichaam natekent, ben je bezig met de vormen, de verhoudingen en de kleuren. Niet met gewichten, maten of vetrollen. Je kijkt met het oog van een kunstenaar: alles is schoonheid.
Natuurlijk zullen er altijd mensen zijn voor wie creatieve of kunstzinnige therapie niet de juiste therapievorm is. Een therapieproces blijft namelijk altijd een individueel proces: ieder gaat zijn eigen weg, leert zijn eigen lessen en ontwikkelt zichzelf op zijn of haar unieke wijze. Soms krijgt kunst daar een plekje in.
Geef een reactie