Bang voor smaak

Het moest vooral niet te lekker zijn. Mijn keuze ging altijd uit naar het gezondste of het saaiste. Naar het product met de minst uitgesproken smaak. Geen extra honing, suiker of zout als dat niet nodig was. Niet alleen voor de calorieën, maar gek genoeg ook voor de smaak. Ik was bang voor smaak.

Niet dat ik er niet van hield hoor, ik was gek op smaak. Wie niet eigenlijk? Ik wist ook precies wat ik lekker vond, daar twijfelde ik nooit aan. Ik wist precies welke smaken ik fantastisch vond, wat helemaal in mijn straatje lag en waar ik moest zijn voor de lekkerste gerechten. Maar ik maakte het nooit en ik bestelde het zelden. Mijn eetstoornis had me mijn smaak afgepakt, om een heleboel verschillende redenen. Redenen waar ik vaak niet eens meer over nadacht, maar waar ik uit angst gewoon naar handelde.

Gezonder

Een groot deel ging over het argument dat het gezonder zou zijn. Als er zo min mogelijk mee gebeurd was en zo min mogelijk toegevoegd, dan zou dat beter zijn. Veel gezonder, veel puurder en vooral; veel veiliger.

Alles wat ik lekker vond, associeerde ik met ongezond. Ongezond was fout, ongezond maakte dik. Dus smaak maakte dik. Zo simpel was het in mijn hoofd en zo snel was dat rekensommetje ook elke dag weer gemaakt. Bij elke voedselkeuze die ik maakte, koos ik voor de veiligste weg. Terwijl het vaak volkomen onterecht was, want alles wat smaak had was vaak niet per definitie ongezond. Aan de term ongezond had ik ook ongezonde consequenties gehangen. De verboden producten en conclusies van je eetstoornis kun je eigenlijk niet vertrouwen. In de praktijk heeft het weinig met de realiteit te maken. In de praktijk is vaak de angst die onterecht van alles invult en in de chaos durf je nergens meer voor te kiezen: “Zonder honing graag, daar hou ik niet zo van.”

Smaak gekoppeld aan iets negatiefs

Daarnaast speelde er nog iets mee. Want ik koos wel degelijk voor smaak, alleen was dat tijdens eetbuien. Tijdens de momenten dat ik het niet meer trok, de spanning te hoog werd of als ik mij vreselijk ellendig voelde. Dan kon ik het wel, dan kon ik alles laten gaan en in honderdvoud bestellen wat ik al die tijd eigenlijk écht lekker vond. Dan maakte het toch niets meer uit, dan mocht het wél lekker zijn. Sterker nog; dan moest het lekker zijn. Smaak mocht maar selectief aanwezig zijn in mijn leven en zo werd dat gat steeds groter tussen mijn strenge smaakloze dagen en mijn uitbundige smaakvolle eetbuien. 

Maar als dat de momenten zijn waarop je smaak toelaat in je leven en dat een tijdje volhoudt, dan krijgt smaak natuurlijk ook gewoon een nare bijsmaak. Mijn lievelingschocolade werd de smaak van mijn verdriet. Mijn favoriete mayonaise proefde naar eenzame avonden. En die vanille milkshake proefde naar de keelpijn die ik had na het braken. Alles wat ik lekker vond, smaakte vooral naar de emotie die ik ermee had weg willen spoelen.

Bovendien speelden die smaken ook een rol bij het belonen van mijzelf. Ik moest het verdienen. Na weken smaakloos te hebben gegeten, kon ik pas echt genieten van dat etentje buiten de deur. Na een bepaalde prestatie, na lang afzien, mocht ik mijzelf te buiten gaan aan een pizza met veel kaas. Er zaten altijd voorwaarden aan. Ik moest het verdienen, van mijn eetstoornis dan. Dan pas kon ik het toelaten. Het was een beloning en tegelijkertijd mijn grootste straf. Want echt genieten deed ik zelden. 

Mijn reactie gekoppeld aan iets negatiefs

Wat hierdoor ook gebeurd,e was dat ik mezelf niet meer vertrouwde. Niet zo gek ook, ik had op elke vorm van smaak heel uitbundig en destructief gereageerd. Mijn angst voor smaak ging denk ik veel meer over de angst voor mijn reactie. Ik had mijzelf wijsgemaakt en mijzelf ook een beetje aangeleerd dat ik niet met smaak om kon gaan. Ik zou doorslaan. Ik zou niet kunnen stoppen. Ik zou dit elke dag willen en dan meteen elke dag heel veel… Nee, dan liever iets wat saaier is, zodat het in ieder geval niet uit de hand kon lopen.

Maar die cirkel hield ik zelf in stand, door die momenten zo gescheiden te houden. Door zo streng te blijven in mijn dagelijkse eetpatroon en mijn uitbundige eetmomenten. Hoe meer ik handelde naar het wantrouwen in mijzelf, hoe meer dat ook de werkelijkheid werd. Nee, ik kan geen chocola in huis hebben. Nee, ik kan beter niet het lekkerste toetje bestellen. Ik ging er heilig in geloven en diskwalificeerde mezelf volledig. Ik kon mezelf namelijk ook nooit bewijzen en de angst voor smaak bleef.

Je mag genieten

Al die tijd ontneem je jezelf eigenlijk de mogelijkheid om ergens, zonder voorwaarden, van te genieten. Je mag pas genieten als je het hebt verdiend. Je mag pas genieten als je je mag laten gaan. Je mag pas genieten als het in je eetstoornis-leven past. Als het goed is, maar dat is het nooit natuurlijk…

Elke dag wijs je jezelf opnieuw af, want je verdient het vandaag op de één of andere manier wéér niet. Je bent het weer niet waard. Je houdt het wantrouwen in stand, je kunt het vast niet aan, en je bent een smaakloze schijn-veilige dag verder. Terwijl je ook nu mag genieten, hoe eng dat genieten ook is. Want dat snap ik maar al te goed; dat dat genieten niet zorgeloos is. Dat die honing, die chocopasta en dat lievelingstoetje niet zonder gedachtes komen. Maar die gedachtes ontwijken gaat de angst nooit minder maken. Dat lekkere tussendoortje mag normaal worden. Genieten van eten, genieten van smaak, mag normaal worden. 

Oefen

Wat is het alternatief eigenlijk? Dat je altijd moet uitkijken? Altijd voor de veilige weg moet kiezen en geen keuzes op gevoel of smaak mag maken? Dat gewoon kiezen wat je lekker vindt, dus niet normaal wordt? Dat lijkt me eeuwig zonde.

Sta jezelf toe om ermee te oefenen. Om te oefenen met smaak. Begin klein, met kleinere keuzes die je meer naar jouw hand (smaak) kunt zetten. Waar zou je eigenlijk voor willen gaan deze ochtend? Of wat zou je eigenlijk bij je koffie willen nemen? Als je door hebt hoeveel van jouw lievelingssmaak je eigenlijk inlevert, kun je proberen dat eens anders te doen. Het roer hoeft niet meteen drastisch om natuurlijk, het is al spannend genoeg. Maar juist door op die haalbare momenten voor iets anders te kiezen, kun je jezelf bewijzen dat je het kan. Dat is denk ik het eerste dat je nodig hebt, vertrouwen in jezelf.

Plan die momenten desnoods in, of eet bijvoorbeeld de eerste paar keer met iemand anders. Kies beiden iets wat je het allerlekkerste vindt, geniet ervan, haal adem en kijk hoe je je voelt. Misschien niet het meest ontspannen, maar is het echt ondragelijk? Of heb je net iets groots overwonnen? Al die momentjes bij elkaar leveren zo een hoop bewijs op. Een hoop vertrouwen. 

Het is maar smaak

Juist omdat die momenten zo ver uit elkaar liggen, is en blijft smaak veel te belangrijk. Het wordt veel meer bijzonder dan het in werkelijkheid is. Meer bijzonder dan het hoeft te zijn en dat maakt de druk ook zo enorm groot. Zo wordt het natuurlijk nooit iets normaals. Als je je ontbijt, lunch en avondeten zo lekker mogelijk mag maken, raak je eraan gewend. Ergens aan gewend raken stond in mijn hoofd gelijk aan; altijd meer willen.

Maar is dat wel zo? Of maakt je eetstoornis altijd gebruik van dat argument? Als je ergens aan went, wordt het denk ik vooral een stuk minder bijzonder. Een stuk minder romantisch, maar gewoon lekker. Het wordt normaal en volgens mij kun je dan juist verder met je dag. Je mag genieten en daarna mag je verder met je dag. 

Ben jij bang voor smaak? Hoe ga jij ermee om? 

Fotografie: heftiba