Natuurlijk wil je het graag goed doen, mensen tevreden stellen, je van je beste kant laten zien, scoren, presteren… Er is niks mis mee om het beste uit jezelf te willen halen en jezelf te blijven ontwikkelen. Maar de grens tussen ‘je best doen’ en ‘het perfect willen doen’ is gauw overschreden.
Een beetje perfectionistisch zijn, kan goede resultaten opleveren. Je perfectionisme zorgt misschien voor goede cijfers of een tevreden baas. Jouw huis is altijd schoon en opgeruimd en je bent nooit te laat met het betalen van je rekeningen. Of door je perfectionisme zie je er altijd verzorgd uit en vergeet je nooit een kaartje te sturen als iemand jarig is. Heel fijn.
Maar er zit ook heel veel onvrijheid in perfectionisme. Het zorgt ervoor dat je de dingen op één bepaalde manier moet doen, anders gaat het ‘gegarandeerd fout’. Je kunt niet ontspannen voordat de dingen ‘perfect’ zijn, je gaat regelmatig je grenzen over en je bent voortdurend bang om te falen. Door je perfectionisme word je onrustig als iets anders loopt dan verwacht: een perfectionist wordt niet graag verrast. Allemaal minder fijn.
Staat jouw perfectionisme je in de weg in het dagelijks leven? Je bent niet de enige. Er zijn ontzettend veel mensen die bang zijn om te falen, afgewezen te worden of de controle te verliezen, als ze de dingen niet ‘perfect’ doen. Op een bepaald punt in je leven ben je ervan overtuigd geraakt dat je niet goed genoeg bent, als je de dingen niet perfect doet. Maar is dit wel de manier waarop jij in het leven wilt staan? Of zou je je perfectionisme wel een beetje willen loslaten?
Perfectie bestaat niet
Tijd voor een wake-up call. Er bestaat niet zoiets als ‘de perfecte’ dochter, leerling, werknemer, zus, vriendin of burger. De perfecte mens bestaat simpelweg niet. De wereld is niet perfect. De wereld, met al haar bewoners, heeft prachtige kanten en pijnlijke kanten. Er is licht en duisternis, met een regenboog aan tinten ertussen in. De schoonheid van mensen zit ‘m niet in het zijn van één van de uitersten, maar in het ontdekken en tonen van allerlei nuances.
Perfectie is een illusie. Elk beeld dat je hebt van perfectie – bijvoorbeeld het perfecte lichaam of de ideale partner – is leeg en betekenisloos. Geen mens, dier, natuurfenomeen, apparaat of ding is zonder imperfecties. Willen voldoen aan die illusie, is als water naar de zee dragen: een nutteloze, eindeloze en zware taak. Het is zonde van je energie. Steek je tijd en kwaliteiten liever in het ontwikkelen van jezelf en je talenten. Als je daardoor of daarna ook nog een bijdrage kunt leveren aan de ontwikkeling van anderen, is het helemaal prachtig.
Alles of niets
Veel perfectionisten denken zwart/wit. Het is Alles of Niets. Of je doet het perfect of je doet het helemaal fout (of je doet het niet!). Of je bent de perfecte dochter of je bent een vreselijk kind. Of je hebt een perfect, opgeruimd huis of je verliest alle controle in de rotzooi. Of je hongert jezelf uit of je wordt gigantisch dik. Het is heel gemakkelijk en verleidelijk om in zwart/wit denkpatronen te vervallen. Gemakkelijk, omdat je het gewend bent. Verleidelijk, omdat het veilig voelt. Als je ‘twee opties’ hebt, is de wereld duidelijk. Als je je bewust wordt van heel veel opties, is de wereld onoverzichtelijk en spannend.
Maar tegenover dit gemakkelijke en veilige van het alles-of-niets-denken, staat onvrijheid en krampachtigheid. Je mist de andere opties, de andere mogelijkheden, de jus van het leven, als je jezelf beperkt tot een star gedachtepatroon van ‘perfect’ en ‘fout’. Oefen het denken in tinten, door gesprekken aan te gaan met andere mensen hierover. Als je met een dilemma zit en je hebt het idee dat er maar 2 opties zijn, stel het dan eens aan een ander voor. Iemand die er vanaf een afstandje naar kan kijken, ziet vaak veel meer opties.
Wie ben jij
Een hele belangrijke vraag, voor ieder mensenleven. Wie ben ik? Als je perfectionistisch bent, is het goed om regelmatig stil te staan bij deze vraag. Want hoeveel zeggen jouw studiepunten over wie jij bent? Hoeveel zegt jouw gewicht over wie jij bent? Hoeveel betekenen jouw ‘perfecte prestaties’ voor wie jij werkelijk bent? Ben jij je baan, je studie, je lichaam of je relatie? Of ben jij veel meer dan dat?
Onderzoek wie je bent en wat je wilt in het leven. Koppel je waarde los van je prestaties. Jij hebt je bestaansrecht en je waarde ‘gekregen’ op het moment dat je geboren werd. Niemand twijfelt aan de waarde van een pasgeboren baby. Sindsdien ben je niks kwijtgeraakt. Sterker nog, je heb er alleen maar meer bij gekregen en bijgeleerd.
Falen bestaat niet
Voor een perfectionist is falen een nachtmerrie. Het niet perfect doen staat gelijk aan falen. En aangezien het vrijwel onmogelijk is om dingen perfect te doen, faalt een perfectionist heel vaak. Niet omdat je meer fouten maakt dan anderen, maar puur omdat je hogere eisen stelt aan jezelf.
Sta jezelf toe om het wat minder perfect te doen. Sta jezelf toe om fouten te maken. Van fouten leer je. Zo simpel is het. Je mag vallen. Je mag worstelen. Je mag leren. Je mag groeien. Vat het niet te zwaar op allemaal. We maken allemaal wel eens een foutje. Niks aan de hand! Het gaat niet om de fouten die je maakt, het gaat erom hoe je er vervolgens mee omgaat. Oefen af en toe met het maken van fouten – klein of wat groter – en ervaar dat het helemaal niet zo erg is.
Een beetje perfectionist zal nu denken ‘ja, maar…’, met een prachtige reden erachter aan waarom falen geen optie is. Houd voor jezelf helder wat het vasthouden aan je perfectionisme je oplevert en wat het je kost. Maak de afweging en ga de uitdaging aan. Je kunt simpelweg niet alles & iedereen tevreden stellen in het leven. So what als je het eens een keertje minder goed doet? So what als je een keer kritiek krijgt? Fouten maken is menselijk!
Loslaten
Het is niet gemakkelijk om je oude overtuigingen los te laten. Je bent gewend om op een bepaalde manier naar jezelf en de wereld te kijken. En je bent gewend om de dingen op een bepaalde manier te doen. Opeens een tandje lager, een beetje ‘minder perfect’ of een stapje terug doen, kan heel eng voelen. Want wat gebeurt er als je loslaat? Stort de boel dan in? Vindt iedereen je dan opeens stom of dom of lomp? Je perfectionisme loslaten kan voelen als een sprong in het diepe.
Maar vergeet niet dat loslaten van je perfectionisme niet betekent dat je compleet het tegenovergestelde moet gaan doen. Je gaat niet van het ene uiterste naar het andere uiterste. Als je gewend bent om allemaal negens en tienen te halen op school, hoef je nu niet opeens onvoldoendes te gaan halen. Tussen een 10 en een 3 zitten nog een heleboel andere mooie getallen. Het einde is niet ‘zoek’ als je je perfectionisme loslaat. Je verliest niet alle controle. Je krijgt juist controle, omdat je leert vertrouwen op jezelf, in plaats van je perfectionisme. Lees hier tips om te oefenen met loslaten.
Herhalen
Wat kan het veel spanning opleveren als je 90% levert, in plaats van de 140% die je gewend bent. Wat kan het naar voelen als je huis niet spik en span op orde is, als je bezoek krijgt. Wat kun je je lui voelen als je eens wat minder hard werkt. Het is oké om die dingen te voelen. Laat het er maar zijn. Je weet waardoor het komt: die spanning, het nare gevoel, die negatieve gedachten ontstaan doordat je tegen je oude patronen ingaat. Accepteer wat je voelt en zeg vervolgens tegen jezelf: Ik doe het goed. Het is oké.
Bedenk een paar zinnetjes die voor jou helpend zijn in situaties waarin je oefent met het loslaten van je perfectionisme. Ik ben goed zoals ik ben. Ik faal niet, ik leer. Ik doe mijn best en dat is meer dan genoeg. Ik accepteer dat ik niet alles perfect kan doen. Perfectionisme bestaat niet. De wereld vergaat niet als ik de controle loslaat. Ik kan het aan. Blijf deze zinnetjes herhalen, om jezelf te kalmeren. En na een tijdje zul je merken dat deze nieuwe overtuigingen steeds meer terrein winnen op je oude overtuigingen en patronen.
Ben jij perfectionistisch?
Geef een reactie