Overprikkeling is heel vervelend. Het kan storend zijn op je dag en voor veel onrust en vermoeidheid zorgen, maar het kan ook je leven volledig in de weg zitten. Zelf ben ik door mijn ADHD ook gevoeliger voor prikkels. Mensen die hoogsensitief zijn, autisme hebben of om een andere reden wat gevoeliger zijn, kunnen hier ook meer last van hebben dan anderen. Toen ik een eetstoornis had, kon ik ook minder goed tegen prikkels omdat de stress van mijn eetstoornis me al behoorlijk belastte. Er was niet veel voor nodig om de emmer te laten overlopen. Prikkels zijn echter overal; het is in principe alles wat je zintuigen oppikken. Hoe kan je jezelf dan toch beschermen tegen overprikkeling?
Herkennen en erkennen dat je overprikkeld raakt
Het herkennen en erkennen van je overprikkeling is een belangrijk begin. Ik heb een lange tijd eigenlijk helemaal niet zo goed doorgehad dat ik overprikkeld kon raken. Plotseling was ik dan ontzettend geïrriteerd of opgejaagd, wat ik dan erg op anderen kon afreageren of waardoor ik zelf helemaal in de put belandde. Toen ik wist dat ik overprikkeld was, kon ik op een andere manier naar de situatie kijken. Het hielp me meer begrip voor mezelf te hebben, maar ook kon ik nu bewuster erop reageren. Als ik wist wat er was, kon ik ook bedenken wat ik daartegen kon doen. Dat was nog best een leerproces in de vorm van zelf onderzoeken, leren in therapie en lezen op het internet. De punten hierover kunnen mij en jou misschien ook helpen.
Accepteren dat je overprikkeld bent
Het accepteren van overprikkeling is lastig, want je wilt het niet accepteren. Je wilt je niet zo voelen, want het is helemaal geen leuk gevoel. Je wilt het misschien wegduwen of zo snel mogelijk oplossen, maar dat gaat niet. Accepteren kan dan veel rust geven. Letterlijk… Het kan soms al het halve werk zijn om minder overprikkeld te zijn. Want het ertegen vechten, het niet accepteren hoe je je voelt, zorgt voor een hoop onrust en frustratie. Terwijl het misschien niet leuk, maar ook niet erg is om overprikkeld te zijn. Wel is het belangrijk om goed voor jezelf te zorgen.
Grenzen stellen naar de ander, maar ook naar jezelf
Goed voor jezelf zorgen kan je doen door grenzen te stellen. Dat kan best spannend zijn als je bang bent om een ander teleur te stellen, maar een ander soms teleurstellen – omdat je voor jezelf moet zorgen – hoort nu eenmaal bij het leven. En voor jezelf zorgen is helemaal niet egoïstisch, maar juist heel belangrijk en begrijpelijk. Iedereen maakt dat mee en het maakt niemand een minder mens. Het is misschien even vervelend voor de ander – en misschien valt dat ook reuze mee – maar uiteindelijk waait dat ook weer over. Je hebt er ook niets aan om de hele tijd aan je eigen grenzen voorbij te gaan. Grenzen stellen doe je dan ook niet altijd naar anderen toe, maar soms ook naar jezelf. Je wilt misschien van alles, maar is wat je wilt altijd goed voor je?
Laat dingen los; het komt wel
En dat vond ik echt ontzettend lastig; niet kunnen doen wat ik wilde. Dan voelde ik me zo’n mislukking. Deels kwam dit gevoel vanuit mijn perfectionisme en het idee alles goed te moeten kunnen. Dat losser mogen laten scheelde al zo ontzettend veel, ook in verband met de overprikkeling. Maar ook los daarvan is het niet altijd leuk om even een pas op de plaats te moeten nemen. Toch heb ik inmiddels ervaren dat wat rustiger aan kunnen doen juist zorgt dat ik op dit moment lekkerder in mijn vel zit en zelfs meer voor elkaar krijg. Dat is lastig om te bevatten, vond ik altijd, want dat merk je niet in het begin. Het is denk ik echt een langetermijneffect, waardoor je op gegeven moment merkt dat je je rustiger voelt en dingen in kleinere stukjes kan doen.
Zoals ik in een photo blog bijvoorbeeld al heb laten weten over het basgitaar spelen; het doel is elke dag vijf minuten. Dat maakt dat ik het sneller goed doe en er is minder stress van tevoren. Het houdt me gemotiveerd en maakt het leren behapbaar. Daarmee lukt het acht van de tien dagen en vijf minuten worden meestal vijftig, maar vijf is ook helemaal goed. En als ik zou merken dat ik toch helemaal geen zin zou hebben in basgitaar spelen, dan hoeft het ook niet koste wat het kost. Het gaat niet om het beter worden, maar in het plezier halen uit het leren.
Veel prikkels en stress komen ook vanuit de zogenaamde ‘prestatiegeneratie’. Soms is beter worden juist beseffen dat het niet beter hoeft en je daardoor beter voelen. Lonneke schreef daar de blog ‘Het moet altijd beter‘ over. Dat was destijds voor mij ook erg waardevol geweest om te lezen.
In je eigen bubbel
Misschien klinkt dit voor sommigen een beetje vreemd, maar het kan ook helpend zijn om een bubbel om je heen te visualiseren die de prikkels een beetje afschermt. Het is helemaal oké om je een beetje terug te trekken, zelfs al ben je tussen de mensen. Een bubbel kan ook minder ‘in je hoofd’ zitten, maar betekenen dat je je letterlijk een beetje terugtrekt en op je eigen ding gaat focussen. Op dit moment gaan we natuurlijk niet naar kantoor, maar als ik me daar even niet kon concentreren ging ik ook altijd even werken met een muziekje. Soms ging ik zelfs even in een andere kamer zitten. Misschien even niet zo gezellig, maar wel beter voor mijn eigen stresslevels en overprikkeling. Uiteindelijk begrijpt iedereen dat wel en zorgt het er ook voor dat ik later weer gezellig mee kan doen, omdat ik mezelf niet voorbij ren!
Gebruik je zintuigen
Probeer stil te staan bij de zintuigen die jou de prikkels laten ervaren. Waar merk je prikkels op waar je misschien iets aan kan doen? Bijvoorbeeld bepaalde geuren of kleding die niet lekker zit. Welke geur geeft dan rust en in welke kleding voel je je wél fijn? Dat soort dingen kunnen net een beetje uitmaken. Als je stilstaat bij je zicht bijvoorbeeld, is de omgeving dan visueel rustgevend of staan er veel spullen of felle lichten? Als ik al veel prikkels ervaar, kan ik ook slecht tegen menselijke geluiden bijvoorbeeld. De buren die rondlopen, iemand die aan het eten is in de tram of zelfs mijn vriend die op bank zit en ademhaalt. Niet alle prikkels kan je veranderen, maar focus je op waar je wél invloed op hebt. Op een rustiger plekje zitten of een koptelefoon opzetten met muziek kan mij dan al een beetje helpen. Wat voel je, ruik je, proef je, zie je, hoor je? Wat geeft dan een naar gevoel? En wat is juist kalmerend?
Ga naar de huisarts
Voorkomen is beter dan genezen. Maar hoe goed je ook je best doet om rekening te houden met vele prikkels, toch kan het gebeuren dat je overprikkeld raakt. Als je veel en vaak last hebt van overprikkeling is het raadzaam om eens langs de huisarts te gaan, mocht je dit nog niet gedaan hebben. Overprikkeling op zichzelf is al vervelend genoeg en bovendien kan overprikkeling ook weer allemaal andere klachten met zich meebrengen, zoals paniekaanvallen, depressie of een burn-out. Ook kan je er lichamelijke klachten van krijgen. Hoe langer en vaker je overprikkeld bent, hoe meer tijd je nodig hebt om daar weer van te herstellen. Wees geduldig met jezelf. Pas goed op jezelf en neem je overprikkeling serieus.
Voel jij je vaak overprikkeld?
Deze blog kwam oorspronkelijk online in 2021.
Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.
Geef een reactie