Bewustwording in herstel

Het klinkt een beetje zweverig; bewustwording. Maar het is eigenlijk het tegenovergestelde. In plaats van zweverig en dromerig is bewustwording juist heel erg bezig zijn met het hier en nu. Het is juist niet heel veel denkwerk. Het betekent dat je even uit je hoofd bent en opmerkt wat zich op dit moment afspeelt. Wat zich afspeelt in jou en in je gedrag. Dat is natuurlijk iets wat in je hele leven van pas kan komen, maar om te beginnen kan dit je bij eetstoornisherstel ook al veel opleveren. Het kan je meer inzicht geven in wat je doet en waarom je dat doet.

Opmerken

Bewustwording is naar mijn idee niets meer of minder dan opmerken wat er gebeurt. Opmerken wat je doet. Opmerken wat je voelt en wat je reactie hierop is. Iets wat misschien al weken, maanden of jaren automatisch gaat. Je automatische acties die al tijden meteen volgen op je emoties. De gevolgen die je gedachtes de hele tijd hebben en waar je je soms een marionette door voelt. Je ondergaat het en voelt je soms bijna een slachtoffer van je eigen gedachtes en je destructieve gedrag. Maar door bewustwording kan daar een soort pauze in komen. 

Als ik me onzeker voelde, greep ik – volledig automatisch en onbewust – naar gedrag om dat gevoel weg te maken. Ik had geen oplossing voor het gevoel, maar wel een oplossing om het gevoel niet te hoeven voelen. Al was het maar voor even. Mijn reactie was om mij te richten op mijn uiterlijk. Als ik dunner zou zijn, zou ik anders zijn en zou mijn leven anders zijn. Zou ALLES anders zijn! Dan kon het in ieder geval niet aan mijn lichaam liggen. Het gevolg van dat gevoel? Minder eten. Laat maar iets weg vandaag, dat is uiteindelijk altijd beter joh… 

Of het nu een slechte pashokjes-ervaring was, een onbeantwoord berichtje die dag of puur mijn eigen kritische stem. Alles in het dagelijks leven kon mij de bevestiging geven dat ik niet oké was en daarop volgde eigenlijk altijd hetzelfde gedrag.

Bewustwording zorgde er niet voor dat ik die maaltijden wél makkelijk kon eten als ik me slecht voelde. Het zorgde er ook niet voor dat ik mij ineens een stuk minder onzeker voelde. Maar door ermee te oefenen, kon ik dit in ieder geval opmerken. Opmerken dat ik mij onzeker voelde en dat dat – heel misschien – niet eens kwam door een bepaalde gebeurtenis die dag. Opmerken dat ik eigenlijk al niet zo geweldig was opgestaan die ochtend en dat dit de druppel voor me was. Opmerken dat ik het gewoon zwaar had. Dan nog was het echt niet minder pijnlijk en kon ik het moeilijk relativeren, maar door mij bewust te worden van mijn acties kwam er wel wat meer overzicht. Ik liep gigantisch vaak tegen de lamp, maar ik was me op een gegeven moment in ieder geval bewust van het feit dat ik constant tegen diezelfde lamp liep. Dat ik bij elke tegenslag minder wilde gaan eten. Dat voelt moedeloos, maar is toch écht anders dan volledig onbewust mee gaan in hetzelfde destructieve gedrag. Je weet in ieder geval – hopelijk steeds beter – waar het misgaat en waar je hulp bij nodig hebt. 

Bewust fouten maken

En nee, dat betekent niet dat als je bewust bezig bent, je ook meteen alles goed moet doen. Dat maakt je geen mislukkeling. Misschien is dat ook wel het meest frustrerende en moeilijke hieraan. Zodra je weet wat je doet, vind je zelf waarschijnlijk dat het ook niet meer fout hoeft te gaan. Niet meer fout mág gaan zelfs. Als ik het weet, hoe kan ik dan alsnog keihard tegen de lamp lopen? Alsof ik het allemaal expres doe of gewoon niet anders kan! Dan ben ik al helemáál gedoemd te mislukken. 

Terwijl dat helemaal niet is waar bewustwording over gaat. Het is geen manier om jezelf de grond in te praten en jezelf te veroordelen. Dat is moeilijk, maar je verdient wel een lievere aanpak hierbij. Je kunt jezelf nu laten zien wat je weet, waar het pijnpunt zit, maar wat je (nog) niet anders kan. De eerste stap is namelijk dat je je bewust wordt van je acties, maar waar je nog niet direct een passend alternatief ervoor hebt. Je wordt je bewust van destructief gedrag, maar hebt niet meteen constructief gedrag aangeleerd natuurlijk. Helaas gaat dat niet tegelijkertijd, maar bewustwording is wel nodig om überhaupt tot een alternatief te komen. Dat voelt misschien machteloos, maar je bent juist een stap verder!

Eigenlijk is bewustwording een hele liefdevolle manier om die fouten te mogen ombuigen. Daar moet je ze eerst voor onder ogen komen. Een fout maken, een misstap begaan, dat kan gebeuren. Maar interesse tonen in waarom dit gebeurt en kijken hoe dit anders kan, daar komt je bewustzijn om de hoek kijken. Je helpt jezelf als je jezelf gunt dat je het anders mag doen. Dat je dat nog niet kan, is geen tekortkoming, want dat kun je leren. Maar om dat te kunnen leren, moet je denk ik altijd zelf de deur open zetten en bewust worden van wat er anders zou moeten.

Het maakt een verschil

Weten dat je een fout maakt en misschien ook weten waarom je die maakt, is écht anders dan je volledig mee laten slepen in een actie. Het verschil zit hem in dat het je niet meer allemaal overkomt. Dat maakt je denk ik al minder weerloos, ook als je nog geen wapen gereed hebt om jezelf op een constructieve manier uit die situatie te redden. 

Dat weerloze gevoel dat ik had toen alles mij nog ‘overkwam’. Ik voelde me slecht, wist niet waardoor het precies kwam en wat ik anders moest doen, maar wist wel dat het aan mij lag. Bovendien houdt een eetstoornis je ook nog eens slim voor dat het de eetstoornis is die je harder nodig hebt om je beter te voelen. 

Bewustwording kan iets heel concreet maken. Het gaat om een bewust moment waarin je ergens voor kiest. Bij mij ging het eigenlijk helemaal niet om mijn grote falen. Het ging om die lunch die ik oversloeg, omdat ik me dan sterker voelde. Het ging om dat feestje dat ik afzei, omdat ik al dat eten te lastig vond. Het ging soms puur om dat lekkere stukje cake dat ik liet liggen, terwijl ik mijn koffie en cola light wel achter elkaar naar binnen gooide. Het ging om die momenten dat ik niet durfde en er uiteindelijk bewust voor koos het niet aan te gaan. 

Sleutel tot verandering

Daar ging het om, om die concrete momenten waarin ik mezelf meer en meer aan kon kijken. Mijn gedrag aan kon kijken. Waarom doe je wat je doet? Nee, je hebt ook niet meteen een oplossing, maar begin eens met vragen waarom je doet wat je doet. Op die ogenschijnlijke kleine momenten. Die toch echt ergens over gaan en uitmaken in jouw herstel. Meer dan je denkt. 

Daar ging het om. Het ging niet om een falende persoonlijkheid of mijn onmacht om ergens iets aan te doen. Ik onderging het namelijk niet langer. Bewust tegen de lamp lopen, of bewust iets ontlopen, geeft meer regie dan onwetend blijven. Of onwetend willen blijven. Je wilt niet langer je ogen sluiten voor wat deze ziekte met je doet. Je wilt niet langer weglopen voor je eigen gedrag. Bewustwording maakt het concreet. Het geeft je de mogelijkheid iets te doen met dat specifieke moment dat, los van het grote geheel, misschien best behapbaar is?

Je moet je bewust zijn, voordat je iets kunt veranderen. Je moet weten welke fouten je maakt en waarom je ze maakt, om ze te kunnen verbeteren. Dus maak gerust fouten, ook vandaag. Maar maak ze bewust!

♥