Zoals jullie misschien weten ben ik naast mijn werk bij Proud2bme ook beeldend kunstenaar. Ik gebruik een breed scala aan media als: performance kunst, film, verf, tekeningen en fotografie. Ik heb een studie afgerond aan de kunstacademie in Den Haag. Bij mijn introductieblog zag ik in de reacties de vraag voorbij komen of ik een blog kon schrijven over hoe kunst mij heeft geholpen in het herstel van mijn eetstoornis. Kunst is voor mij absoluut een uitlaatklep geweest en ik vind het nog steeds een hele fijne manier om mee te communiceren. Het is voor mij iets heel vanzelfsprekends, maar ook wanneer dat het niet is, kan het heel helpend zijn om te doen. Het moet je natuurlijk wel liggen, maar misschien vind je het het proberen waard. In deze blog schrijf ik over wat kunst voor mij en mijn herstel (heeft) betekent.
Als kind al was ik altijd aan het tekenen en knutselen. Ik was een vrolijk en ondernemend meisje dat altijd naar nieuwe manieren op zoek was om zichzelf te uiten. Ik kon goed met andere kinderen spelen, maar kon me ook prima in m’n eentje vermaken. Ik verzon toneelstukjes, tekende stripverhaaltjes, speelde met denkbeeldige dieren, schreef liedjes en maakte eindeloos veel tekeningen. Ik weet nog heel goed dat ik altijd van een stoel een paard maakte. Met wol maakte ik een staart en manen en ik knipte een paardenhoofd uit papier. Deze plakte ik op de stoel waar ik omgekeerd op ging zitten en zo kon ik uren avonturen beleven. Kortom, aan creativiteit en fantasie geen gebrek. Hier ben ik best blij om en trots op. Het is één van mijn sterke kanten die ik goed heb leren inzetten.
Het was voor mij al snel duidelijk dat ik later iets met kunst wilde gaan doen. Na de middelbare school deed ik een toelating om op de kunstacademie te studeren. In eerste instantie vonden ze me nog te jong om met de studie te beginnen, maar ze wilden me toch een kans geven. Ik vond het raar dat ze me te jong vonden, ik had toch gewoon een HAVO diploma? Toch kwam ik er al snel achter dat het best een pittige opleiding was en dat ik hier inderdaad nog niet klaar voor was. Halverwege het studiejaar besloot ik samen met mijn leraren dat het beter was om te stoppen en later terug te komen. Dit was helemaal geen leuke periode. Ik voelde me echt een mislukking. Toch wilde ik het graag, dus ik heb het voorbereidend jaar gedaan. Dit is geen officieel studiejaar, maar een gelegenheid om ervaring op te doen en je wat meer te ontwikkelen voor je echt zou beginnen. Hierna ben ik weer toegelaten en het voelde al stukken beter. Ik was emotioneel volwassener geworden in die tijd en ik had meer zicht op wat mijn stijl was en wat ik met mijn kunst wilde uitdrukken. Het was een wijze les voor me. Alleen omdat je er nu nog niet klaar voor bent, betekent niet dat het niet in je zit of dat je het nooit zal kunnen.
Mijn eetstoornis was op het moment dat ik aan mijn studie begon wel al aanwezig, maar het was allemaal wel te toen, dacht ik. Helaas verloor ik steeds meer controle op gebied van eten en heb ik een tussenjaar genomen waarin ik een intensievere therapievorm aan ging. Dit sloeg aan, ik wist mezelf te herpakken en heb alsnog mijn diploma gehaald. Ik vond het op het moment dat ik de keuze moest maken verschrikkelijk een jaar te stoppen met mijn studie. Ik was bang dat ik kansen in het leven mis zou lopen, maar achteraf ben ik blij dat ik die tijd genomen heb en heeft het helemaal geen slechte invloed gehad. Ik heb juist meer kansen in mijn leven gecreëerd, omdat ik nu met volle energie voor mijn studie kon gaan.
♥ The temple of failure
Voor mijn gevoel ben ik op de kunstacademie echt volwassen geworden. Dat had natuurlijk te maken met mijn leeftijd, maar ik heb ook wijze lessen uit mijn tijd op school kunnen halen die specifiek met de academie te maken hadden. Aan het begin van elk schooljaar was er een openingsceremonie waarin de leraren van het komende jaar ons toespraken. Het toenmalige afdelingshoofd kwam elk jaar met hetzelfde verhaal. We grapten er altijd een beetje over, omdat hij het bewust op een humoristische manier vertelde en we het een beetje gekke man vonden (op een goede manier), maar wat hij zei was onwijs waardevol. Hij noemde de academie The Temple Of Failure, ofwel De tempel van mislukkingen. “Fail, fail again and fail better!” was zijn slogan. De gedachte hier achter was dat wij ons als kunstenaars nooit zouden moeten tegenhouden door de angst dat een werk niet goed genoeg zou zijn of zou mislukken. Alleen door nieuwe dingen te proberen en de bijbehorende fouten te maken zal je echt iets leren. Maak daarom het liefst zoveel mogelijk fouten. Wanneer je helemaal foutloos door je opleiding bent gegaan heb je hoogstwaarschijnlijk altijd in een veilige hoek gewerkt, iets gedaan wat je al kon en daarom niks nieuws geleerd. Hij moedigde ons aan uit onze comfort zone te gaan en nieuwe dingen te proberen. The Temple of Failure klinkt natuurlijk een beetje grappig, maar het was onwijs inspirerend voor zowel het leven op de academie als het leven daar buiten.
♥ Het gaat om het proces
Het gaat niet om de eindbestemming, maar om de reis er naar toe. Af en toe komt deze leus mijn neus uit, maar toch is het zo. Zeker voor mij persoonlijk was het goed hier bewust van te blijven. Ik kon weleens erg gericht zijn op het eindresultaat, dat moest en zou worden zoals ik het in mijn hoofd had. Hierdoor creëerde ik een soort tunnelvisie en elke afwijking aan het beeld in mijn hoofd voelde als een mislukking. Mijn perfectionisme nam het over waardoor ik super kritisch werd. Ik miste het onderzoek, de spontaniteit en het plezier in het maken van kunst. Ik kon geen dingen gewoon laten ontstaan, terwijl juist daar soms de magie in zit.
Om die reden heb ik voor mezelf de gewoonte gecreëerd af en toe gewoon te tekenen zonder dat ik daar verwachtingen bij heb. Het maakt niet uit of het mooi, lelijk of gek wordt, als ik maar iets doe. Dit maakt de mogelijkheden eindeloos! Het geeft echt een gevoel van vrijheid. Wanneer ik ergens begin en ik maak een foutje laat ik dat foutje gewoon zijn. Soms blijkt zelfs dat dat ‘foutje’ juist heel goed werkt in het hele geheel. Dit onbedoelde foutje noem ik dan een cadeautje, het is een verrassing voor mezelf. Niemand is perfect. Dat maakt ons mooi en uniek. Dus waarom zou dat voor mijn tekeningen niet gelden?
Ik probeer te genieten van het tekenen zelf. En als ik heel eerlijk ben,beleef ik daar ook meer plezier aan dan aan het uiteindelijke eindresultaat. Dat hang ik wel ergens op een prikbord, maar ik kijk er zelden nog naar. Ik ben allang weer bezig met iets nieuws. Ik vind het creëren leuk, niet per se het hebben van een eindresultaat. Terwijl ik aan het werk ben, probeer ik een oprechte interesse in mijzelf te hebben en te begrijpen waarom ik sommige keuzes maakt. Elk werk is een soort onderzoekje naar mezelf. Voor mij is het echt een manier om wat liefde en aandacht aan mezelf te geven en goed voor mezelf te zorgen.
♥ Jezelf in je kunst herkennen
Onlangs hebben we met de redactie de film To The Bone gekeken. Het meisje in de film tekende ook veel en er viel mij in de film iets leuks op. Ellen, het hoofdpersonage, vertelt in de film dat haar leraren haar hadden gezegd altijd te tekenen wat ze kende. “To draw what you know”. Toen ik in de film zag dat ze op een gegeven moment een eenhoorn had getekend, vond ik dit superleuk om te zien. Terwijl ze eerst alleen haar eetstoornis leek te kennen en dunne, zieke mensen tekende, kon ze nu eenhoorns tekenen vanwege de liefde die ze had ontvangen van haar huisgenoten. Misschien heb je soms niet door dat het beter met je gaat en dat je andere interesses ontwikkelt, maar kunst werkt echt als een spiegel. Een spiegel voor je binnenkant. Kunst is voor mij dan ook een goed middel geweest om te zien wat mij nou eigenlijk bezighield. Soms vond ik het lastig mijn eigen gedachtes te herkennen, maar door terug te kijken naar de tekeningen die ik in de afgelopen tijd had gemaakt werd ik een stuk wijzer. Je problemen herkennen is stap 1 van het herstel. Het was dus niet zo dat mijn tekeningen mij echt hielpen te herstellen, maar het was een manier om te communiceren, waardoor ik meer grip kreeg op wat er in mijn omging.
Net als Ellen in de film, tekende ik tijdens mijn eetstoornis alleen maar extreem dunne mensen en over de grond kruipende monsters. Mijn tekeningen waren geladen met enge en negatieve beelden. Hoe meer ik herstelde, hoe meer ik ook zag dat mijn werk veranderde. De monsters verdwenen, mijn personages kende meerdere gezichtsuitdrukkingen en ik ontwikkelde een enorme interesse in de verschillende vormen van het menselijk lichaam. Wat mij opvalt aan mijn werk nu is dat de personen die ik teken niet zijn wie ze zijn door hoe ze er uit zien, maar door wat ze aan het doen zijn. Soms staan ze met een surfboard of klimmen ze in een palmboom. Ze maken deel uit van hun omgeving en hebben hun eigen interesses, net zoals ik nu in mijn omgeving hoor en mijn eigen interesses heb. Ik ben meer dan een lichaam, dus mijn tekeningen zijn meer dan een lichaam. Waar mijn personages eerst nog weinig gezichtsuitdrukkingen hadden, is er nu ruimte voor zowel blije als boze, verdrietige en bange emoties. Emoties die ik niet wilde of kon voelen, maar waarvan ik nu weet dat ze bij het leven horen en dat ze er mogen zijn.
♥ Jij bent goed op jouw manier
Op de basisschool en middelbare school was ik altijd een van de beste met creatieve vakken. Samen met mij waren er dan 1 of 2 personen die het ook goed konden, maar veel mensen hadden andere interesses waar ze zich liever op ontwikkelden. Toen ik naar de kunstacademie ging, was ik plotseling omringt met mensen die goed waren met kunst. Je bent niet meer dat creatieve meisje uit de klas, iedereen is dat creatieve meisje, of die creatieve jongen uit de klas. Hierdoor kon ik weleens erg onzeker worden. Anderen waren zo goed en misschien wel beter in sommige dingen dan ik. Ik ging mezelf onwijs vergelijken en voelde me dan minder dan de rest. Gelukkig heb ik mezelf hier wel overheen kunnen zetten. Er is altijd wel iemand die iets beter of gewoon anders doet dan jij en dat is oké. Jij bent waardevol op jouw manier en kan weer dingen die anderen niet kunnen. Jouw stijl is uniek en niet iets wat je zou moeten vergelijken.
Ik hoor vaak van mensen dat het ze ook fijn lijkt zich op een creatieve manier te uiten, maar dat ze denken dat ze het niet goed genoeg kunnen en het daarom maar niet doen. Dit vind ik altijd zo jammer om te horen. Ik denk dat het niet uitmaakt of je wel of niet goed bent, het maakt alleen uit of je er plezier of iets anders uithaalt. Als je het nou echt niet leuk vindt om te doen, dan hoef je het natuurlijk niet doen, maar tegen iedereen die denkt: “Dat zou ik ook wel willen” kan ik alleen maar zeggen: “Doen!” Ga lekker tekenen, schilderen, kleien, knutselen, papier vouwen, zingen, schrijven, dansen, filmen, fotograferen, toneelspelen… noem het maar op! Creëer, oefen, ontdek, maak plezier, maak fouten en leer jezelf kennen.
Uit jij jezelf op een creatieve manier?
Geef een reactie