De symbiotische relatie met mijn moeder

“Zou het kunnen dat je een symbiotische relatie hebt met je moeder?” vroeg mijn therapeute. Ik schrik. Symbiotisch? Ik kende het uit de literatuur van mijn opleiding en vind het hartstikke interessant. Ik heb het gezien tijdens mijn stage bij cliënten, maar ik? Met mijn moeder? Nee. Doe normaal. Dan ben je echt raar. Dat heb ik niet. “Ik denk van niet”, zeg ik. We praten er nog even over. ‘Ja’ dacht ik, ‘ik vind veel dingen leuk die mijn moeder ook leuk vindt enzo, maar dat is toch niet meteen symbiotisch?’

We praten nog even door. Al eerder heb ik mij gerealiseerd dat ik vaak dezelfde mening had als mijn moeder. Dezelfde dingen lekker vond. Dat ik dezelfde angsten had. Mijn moeder is claustrofobisch. Ik ook. Hoewel, ik was er al een tijdje achter dat het bij mij eigenlijk wel meeviel. Veel dingen die mijn moeder lekker vond qua eten, vond ik ook lekker en wat zij vies vond, vond ik vies. Dat kan toch? Ik ben een kind van mijn moeder, het is niet gek als je op elkaar lijkt.

Toch begon ik te twijfelen. De laatste jaren heb ik gemerkt dat mijn mening en ideeën vaak dezelfde zijn als die van mijn moeder. Sinds ik niet meer thuis woon word ik met veel nieuwe ideeën en denkbeelden van de mensen om mij heen geconfronteerd. Ik vind het lastig om daar een mening over te vormen. Echt een eigen mening. Ik merkte dat de dingen die ik zei, vaak dingen waren die mijn moeder had gezegd. Ook keuzes maken kon ik niet. Niet omdat ik dat niet durfde, maar omdat ik écht niet wist wat ik wilde. 

Wat is een symbiotische relatie?

Symbiose betekent dat twee organismen, of in dit geval twee mensen, een verbondenheid hebben die voor ten minste één van hen belangrijk of zelfs noodzakelijk is. Soms hebben ze elkaar nodig om te bestaan. Als het met de één niet goed gaat, gaat het met de ander ook niet goed.

Iedereen heeft aan het begin van zijn of haar leven een symbiotische relatie met de ouder. De eerste zes maanden van het leven ervaart een baby zichzelf niet als losstaand wezen. Dit is normaal. In de ontwikkeling van kind naar volwassenen maak je jezelf als het goed is ook weer los van jouw ouders en leer je je eigen persoon te zijn. Om je als puber los te maken moet er al enige vorm van een basis in identiteit zijn. Hoewel er weinig mensen zijn die zichzelf als 14-jarige al echt goed kennen, is er wel een basis waarop ze verder kunnen. Ook vanuit ouders is het belangrijk dat ze hun kind de ruimte geven zichzelf verder te ontwikkelen, los van hen.

Soms geven ouders hun kind het gevoel dat de ontwikkeling van het kind, minder belangrijk is dan die van de ouder. Een vader of moeder doet dit meestal onbewust. Vaak heeft de ouder zelf traumatische ervaringen meegemaakt en heeft dit nog niet kunnen verwerken. De ouder heeft hierdoor veel gevoelens van angst, onzekerheid, woede of verdriet. Doordat het trauma en de gevoelens nog zo’n grote plaats hebben in het leven van de ouder, is er minder of geen ruimte voor het kind. Het kind leert minder goed om zichzelf en zijn of haar gevoelens te ontwikkelen. Hierdoor zal het kind zich gaan gedragen naar de behoefte van de ouder. Dit is waar symbiose ontstaat. Het kind voelt wat de ouder voelt en reageert op de manier die de ouder nodig heeft. 

Hoe het bij mij is gegaan

In een eerder blog heb ik geschreven over het verleden van mijn moeder. Wat ik hierboven beschreef is bij mij thuis eigenlijk ook gebeurd. Door de dingen die mijn moeder in haar jeugd heeft meegemaakt is zij zwaar getraumatiseerd. Dit trauma had zij nog niet verwerkt toen ik geboren werd. Veel van haar gevoelens zoals onmacht, pijn, verdriet, geen bestaansrecht hebben etc, heb ik van haar geleerd als kind. Kinderen leren gevoelens van hun ouders doordat ouders de gevoelens benoemen die een kind heeft: “je bent bang hé” of “oh, wat ben je verdrietig“. Als een ouder dit lastig vind of niet doet, leert het kind de eigen gevoelens niet genoeg herkennen. Ook leren kinderen door hun ouders te kopiëren en te spiegelen. Wanneer je als kind bijvoorbeeld veel angst of onzekerheid bij jouw ouder ziet of voelt, kan het zijn dat je dit overneemt. Als klein en gevoelig meisje dat ik was, voelde ik mijn moeders angsten en onzekerheden. Hierdoor had ik het gevoel dat ik voor haar moest zorgen en haar pijn moest overnemen. 

Toen ik jong was heb ik hier niks bewust van gemerkt. Ik heb ook zeker een fijne jeugd gehad, met vriendinnetjes en veel mooie herinneringen. Het is ook pas nu ik 25 ben dat ik mij besef waar de negatieve gevoelens, die ik vaak heb, vandaan komen en hoe dat komt. Dit had ik niet door toen ik jong was. 

Ik denk dat dit voor een groot deel ook heeft bijgedragen aan mijn eetstoornis. Mijn eetstoornis heb ik ontwikkeld in de puberteit, het moment dat je los hoort te komen van je ouders. Ik had mijn eigen identiteit nog niet genoeg ontwikkeld en ik was gevuld met donkere, zware en onzekere gevoelens. Ik wist niet goed wat ik zelf voelde, waarom ik het voelde, wat ik wilde en waarom ik het wilde. Mijn moeder heeft mij dit als kind niet voldoende kunnen leren, omdat zij dat zelf nooit geleerd had. Mijn eetstoornis vulde die plek, de plek waar ik eigenlijk mijn eigen identiteit moest ontwikkelen.

Hoe kom je los?

Ik heb hulp nodig van een therapeute om delen van mijzelf te leren kennen. Ook mijn moeder is ongeveer vijf jaar geleden in therapie gegaan. Doordat zij het heft in eigen handen heeft genomen en door middel van therapie haar trauma’s probeert te verwerken en een plek te geven, heb ik ook ruimte gekregen. Ik heb ruimte gekregen om zelf in therapie te gaan en te ontdekken wie ik ben, zonder mijn moeder. Vaak wist ik niet wat ik voelde en waarom ik dat voelde. Ik durfde niet te handelen naar mijn gevoelens. Ik kon ze geen plek geven en ik kon daarmee mijzelf ook geen plek geven. Ik durfde geen ruimte in te nemen.

In therapie leer ik mijn gevoelens te herkennen. Ik leer wat ik voel en waarom ik het voel. Ik leer dat ik mijn eigen persoon ben en dat ik er mag zijn. Ik durf steeds meer ruimte in te nemen. Mijn moeder is mijn moeder en ik ben ik. Zij kan voor zichzelf zorgen, ze steunt mij als moeder zijnde. Ik ben er voor haar als dochter en ik zorg voor mijzelf. Wat ik vroeger als jong meisje had kunnen leren, leer ik nu eigenlijk pas. Hoewel dat soms voor problemen heeft gezorgd in mijn leven tot nu toe, ervaar ik ook dat het niet onomkeerbaar is. Ik leer het nu en dat heeft ook iets moois. Hoe lastig het vroeger ook was en hoe onzeker ik mij heb gevoeld, ik weet nu dat dit niet betekent dat dit voor altijd zo hoeft te zijn. Je kunt veranderen. Je kunt leren om jezelf te zijn en in je eigen kracht te staan.  

Heb jij wel eens een relatie gehad waarin je niet meer goed wist wie jijzelf was?

Bronnen: NjiTijdschrift voor psychiatrie

Deze blog kan oorspronkelijk online in 2019.


Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.

Hannah

Geschreven door Hannah

Reacties

19 reacties op “De symbiotische relatie met mijn moeder”

  1. Wat een mooi blog, Hanne. Ik herken er ook wel wat in trouwens. Eye opener.

  2. Precies dit heb aangegeven bij hulpverlerlening mijn moeder zegt steeds je draait het om maar nu ik dit artikel lees klopt mijn gevoel wel

  3. Dit is echt goed uitgelegd en ik herken mezelf er volledig in
    Heel pijnlijk eigenlijk

  4. Ja somsweet ik ook nt mr wie ik ben..herkenbaar x

  5. hoe zit dit met dominante vaders en alcoholmisbruik ook van toepassing?

  6. Jeetje, weer zo’n mooie blog. Dankjewel dat je hier zo open over schrijft. Zeer herkenbaar.

  7. Ik ben altijd op zoek om een geheel te worden en te zijn.
    Als ik alleen ben mis ik een deel. In een relatie wordt ik 1 en voel ik mij alleen

  8. Hi,
    Per toeval, al surfend over internet , kom ik hier terecht. Zoekende naar info over symbiotische relaties vanuit mijn werk. Je verhaal raakt me en dat wilde ik je laten weten.Wat bijzonder knap hoe je inzichten hebt ontwikkeld! Hopelijk heb je steeds meer ontdekt over jouw `jij` en kan je hier trots op terug kijken! ik wens je het beste!. groet sanne

  9. Mooie themachat..loskomen van je ouders

  10. Een symbiotische relatie kan ten koste gaan van je identiteit en autonomie. Ik heb hier ook een boek over gelezen. Planning structuur tegelmaat voorspelbaarheid. Je moet controle over je zelf terug krijgen. Je eigen ding kunnen doen.

  11. Ik had ook een symbiotische relatie met mijn moeder. Het moest altijd om haar gaan. Ik hield altijd rekening met haar gevoelens en emoties. Was beducht op haar afkeuring. In je pubertijd is het normaal dat je separeert van je ouders. In de symbiose lukt dat niet. Vandaar dat vrouwen die een symbiotische relatie met hun moeder (of ouders) hebben als volwassene ook niet los kunnen komen uit een relatie die niet goed voor hen is.

  12. Dank voor de duidelijke en intieme blog!
    En preventief?
    Hoe los je het op?

    Ik vermoed dat mijn dochter (12 jaar) een ongezonde symbiose heeft met haar moeder. Maar weet het niet zeker. Wel heel herkenbaar dat mijn dochter gefrustreerd is, niet weet wat ze wil, verdrietig is en bijna altijd dezelfde mening heeft als haar moeder.
    Als ik haar moeder (mijn ex) daarop aanspreek, wordt ze boos, verdrietig en klapt ze dicht.
    Wat kan ik doen om mijn dochter hier uit te bevrijden?
    Mijn ex wil ik ook graag helpen (ze laat zich mijn inziens heel erg beperken door haar angsten en onzekerheid), maar hulpverleners vertellen mij dat dat niet lukt zolang ze zelf niet vraagt om hulp.

  13. Wauw, wat een mooie blog, ben er stil van. Herken veel van de dingen die je zegt. Ben zelf ook sinds kort met therapeute bezig om hierbij stil te staan. Fijn deze herkenning.

  14. Ik vermoed dat ik een sterke symbiotische relatie had met mijn moeder. Zij is al jaren geleden overleden, maar ik zit nog vol angst en onzekerheid en weet niet goed wat ik wil met mijn eigen leven. Wie herkent dit en heeft advies hoe ik er mee om kan gaan.

  15. Hoi Hannah, dank voor jouw openheid over de symbiotische relatie met je moeder.

    Op een familieopstelling na, heb ik nergens anders een bevestiging gevonden van het bestaan van deze relatievorm. ik deel hier mijn ervaringen in de "hoop" met anderen in contact te komen die zich in mijn verhaal herkennen.
    Het betreft in mijn geval de relatie tussen de moeder (M.) van mijn beide zoons en haar moeder.

    Al bij de zwangerschap van eerste kind werd duidelijk dat schoonmoeder de komst van het nieuwe kind als bedreiging zag voor het moeten delen van de aandacht van haar jongste dochter. Zo moest en zou ze bij de bevalling zijn en – toen dat niet doorging – wilde ze ook niet aansluiten bij de familie in het ziekenhuis nadat onze kerngezonde zoon eenmaal geboren was. "Ik ben mijn dochter kwijt!" was haar reactie bij het zien van haar eerste kleinkind, eenmaal bij ons thuis… Er kon niet over gepraat worden. Het was niet gebeurd, "ik maakte maar een grapje…." zou ze later zeggen.

    De relatie met haar, hoewel aanvankelijk ok, werd steeds moeizamer en de continue aantijgingen van haar kant drukte haar dochter in een onmogelijke positie. Ook tijdens ons huwelijk ongeveer een jaar later, was haar reactie op felicitaties dezelfde; "het is helemaal geen mooie dag, ik ben mijn dochter kwijt". De relatie met M. kwam ook onder druk te staan.

    Vijf jaar later besloot M. om een familieopstelling te doen. Het was of dat of scheiden. Ik zal de dag nooit vergeten dat zij na de sessie thuis kwam en mij vroeg haar te vergeven. Ze had het verkeerd gezien; ik was niet uit op ruzie maar wilde koste wat het kost het gezin bijelkaar houden. "Liefde met het zwaard" werd ik genoemd.

    Het was haar moeder die haar permanente bevestiging nodig had en een wig dreef tussen haar en mij.
    Wat al die jaren zichtbaar was kreeg een naam; pathologische symbiotische relatie. Veroorzaakt door een moeder die emotioneel en energetisch op haar dochter leunde en eiste dat haar dochter haar in alles zou volgen. Vermoedlijk heeft haar moeder nooit kind kunnen zijn en teerde als het ware op de energie van haar dochter.
    Ze wilde ook geen moeder of ma genoemd worden. Het moest altijd bij haar voornaam J. En bovendien had ze een ongezonde interesse in ons sexleven.

    Nadat M. haar middels een brief duidelijk had gemaakt dat de relatie moest veranderen naam haar

  16. (vervolg)
    …moeder afstand. Het was zoals M. het omschreef;"bij mijn moeder was er altijd de dreiging om verstoten te worden als ik niet deed wat zij deed of haar mening deelde. Ik was altijd bang voor haar."

    Hoe mooi – voor mij ook – de uitkomst van de familie-opstelling mocht zijn, na een hereniging met haar moeder, 3 jaar later, werd alles weer zoals vanouds. Maar ditmaal was de band met moeder te sterk en is dat nog altijd. Ïk hou nu eenmaal meer van mijn moeder dan van jou, zei M. na de scheiding…

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *