“Ik mag me nu lekker mag laten gaan, want ik ga hierna toch weer op dieet” of “Gelukkig heb ik vanochtend al gesport, dus dit toetje heb ik verdiend!”. Dit soort opmerkingen hoor je misschien vaker om je heen, vooral op speciale dagen zoals Kerstmis, een verjaardag of een bruiloft. Waar een eetstoornis haar regels kan hebben, kennen bepaalde diëten of overtuigingen ook zo hun houvast. In principe hoeft dit niet erg te zijn, maar als je een eetstoornis hebt (of hebt gehad) kunnen bepaalde overtuigingen wel schadelijk zijn.
Zoals ik in deel 1 van ‘Dit is niet gezond, maar eetgestoord‘ al beschreef: momenten waar eten centraal staat, kunnen getekend worden door opmerkingen die als ongezond bestempeld kunnen worden. Opmerkingen die misschien meer kwaad doen dan goed. Vandaag deel ik gedragingen die onder deze zelfde noemer kunnen vallen. Dit deed ik trouwens al eerder in de blog ‘6 signalen dat je nog eetgestoord handelt‘ en Irene beschreef ook al een aantal punten in de blog ‘Dit lijkt gezond, maar is het niet‘.
Gedragingen die wellicht heel ‘normaal’ zijn, misschien zelfs wel de standaard. Maar de punten die ik in deze blog ga benoemen, kunnen wel averechts werken. Bijvoorbeeld wanneer…
1. … je oordeelt of complimenten geeft op basis van gewicht
Het is makkelijk om een mening te hebben over iemand, puur gebaseerd op iemands uiterlijk. Is het eerlijk? Nee, dat denk ik niet. Je weet immers niet hoe iemand leeft, wat iemand denkt of hoe iemand zich gedraagt. Nu zit er natuurlijk nog een verschil in het oordelen en het geven van complimenten, maar ik denk dat op het gebied van gewicht beiden – ook al klinkt het wellicht gek – op hun eigen manier schadelijk kunnen zijn.
De quote ‘Judging a person does not define who they are, it defines who you are’ is hier naar mijn idee erg van toepassing. Ik ben van mening dat wanneer je iets vindt van iemand anders, puur gebaseerd op het uiterlijk voorkomen, dit veel zegt over de manier waar jij je waarden hebt liggen.
In ons interview met Dikke Vinger kwamen deze oordelen ook ter sprake. In dit interview vertelden Anousjka, Sigrid, Anouk en Meike hoe zij dit ervaren.
“Als dik persoon bevind je je dag in dag uit in een wereld vol hardnekkige vooroordelen over jou. Niet alleen over je uiterlijk, maar ook wat dat zogenaamd zegt over jou als persoon: dat je als je dik bent je per definitie lui moet zijn, dat je alleen ongezond eet, geen zelfbeheersing hebt, nooit sport of beweegt. Allemaal niet waar – en zelfs al zóu het waar zijn, is het nog geen reden om iemand te veroordelen en respect te ontzeggen. Dikke mensen worden zelfs vaak gezien als minder intelligent en als onaantrekkelijk en gewicht beïnvloedt ook iemands kansen in sollicitatieprocedures.
Dikke mensen lijden daarnaast onder vooroordelen die leven in de gezondheidszorg waar volwaardige gelijke zorg ons vaak ontzegd wordt, zonder verder onderzoek, door alleen te oordelen op basis van gewicht. ‘Ga eerst maar afvallen’ – alsof diegene dat nog nooit geprobeerd heeft…”
Daphne beschreef dit heel mooi in de blog ‘Complimenten over uiterlijk, wat zeg je dan wel?‘
“Praten over afvallen, over lichamen, bezig zijn met diëten en herhaaldelijk (onsuccesvol) willen lijnen, is iets dat speelt in de samenleving. Overgewicht is iets waar veel mensen mee worstelen en hoewel je kunt discussiëren over of een dieetcultuur dan de beste oplossing is, is dit iets waar mensen zich op zijn gaan focussen. Mijn persoonlijke ervaring is bijvoorbeeld dat afvallen en een slanke lijn hebben voor generaties boven mij als heel positief word gezien. Als gezond, sterk en als een zorg minder, omdat je je dan minder druk hoefde te maken over je lichaam en de mening van anderen. Ik snap waar dit vandaan kan komen, maar ik (en velen met mij) kijk daar nu anders naar. Waarom is dun altijd ‘goed’ en dik zijn (of aankomen) niet? Wat wil jij meegeven als je dit zegt?”
Juist door iemand een compliment te geven over iemands uiterlijk, geef je – vaak onbewust – ook een oordeel mee. Ik vind de vraag ‘Wat wil je meegeven als je dit zegt?‘ die Daphne stelt, rakend en terecht. Want, wat wil je eigenlijk zeggen wanneer je iemand een compliment geeft? En waarom moet dit over iemands uiterlijk gaan? Zelf hecht ik dan ook meer waarde aan complimenten over mijn prestaties of mijn karaktereigenschappen. Ook omdat ik het gevoel heb dat ik dan word gezien om wie ik ben. Dat ik veel meer ben dan ‘alleen’ mijn lichaam.
2. … je doet aan cheat day’s en clean eating
Een niet onbekend begrip, zeker niet binnen de wereld van fitness en sport. Eigenlijk sluit punt 4 hier ook bij aan: juist door eten te hangen aan een begrip als ‘cheat days’, categoriseer je eten. Juist door deze momenten zo in te plannen, ‘beloon’ je je ‘goede gedrag’ met eten dat je eigenlijk bestempelt als ‘ongezond’. Maar je hoeft eten niet te verdienen en er bestaat niet zoiets als ‘goed’ eetgedrag.
“Iedereen heeft natuurlijk zijn eigen redenen om op een bepaalde manier te eten en daar is ook niks mis mee, maar ik denk dat het wel belangrijk is om eerlijk te zijn naar jezelf. Waarom eet jij op deze manier? Heeft het echt met iets heel anders te maken dan met de eetstoornis of probeer je toch nog op een bepaalde manier schijncontrole te hebben over je eten? Verschuil je je achter al die andere redenen om maar niet toe te geven dat het toch een stukje eetstoornis is?” – Uit de blog ‘Clean eten en een eetstoornis‘
3. … je schaamte en een schuldgevoel ervaart rondom eten
Dit is – in mijn ogen – een heel duidelijk kenmerk. Oud-hoofdredacteur Scarlet vat het mooi samen in de blog ‘Ik schaam me als ik eet‘.
“Ik schaam me als ik eet. Schaamte om iets wat ieder ander zonder veel na te denken doet in gezelschap. Iets wat een ander samen doet omdat het gezellig is. Ik schaam me als ik eet. Bang voor wat een ander denkt. Bang voor oordelen, gedachtes die ik niet weet maar waarvan ik denk dat ze niet positief zijn. De schaamte is tegenstrijdig en niet normaal. Verstandelijk weet ik best dat schaamte niet nodig is en toch… ik schaam me als ik eet.”
Schaamte kan een heel intens gevoel zijn. Hoe heftig en groots dit gevoel kan zijn, beschreef ik zelf in de blog ‘Ik schaam mij als ik geniet‘. De schaamte stond in mijn geval vaak centraal wanneer ik me bewust werd van mezelf. Ik denk dat – wanneer het op eten aankomt – schaamte en het hebben van een schuldgevoel best lastig te onderscheiden kunnen zijn. Althans, ik vond het vaak lastig om ze uit elkaar te houden. Beide gevoelens raken vaak iets fundamenteels. Het gebrek aan eigenwaarde, er niet mogen of willen zijn. Het gebrek aan veiligheid of warmte.
“Ik was ziek geworden van ellende, schaamte en zelfhaat. Ik kon dat bewustzijn helemaal niet aan. Ik wilde niet stilstaan bij mijzelf en mijn plezier. Ik mocht helemaal niet genieten. Ik mocht vooral niet laten merken dat ik iets leuk vond. Dat was ik helemaal niet waard. Dat verdiende ik niet.” – Uit de blog ‘Ik schaam mij als ik geniet‘
4. … je eten categoriseert als goed, fout, veilig, verboden en meer
Tijdens mijn eetstoornis had elk product een labeltje. Het was óf goed óf fout. Het lijstje met onveilige producten werd uiteindelijk steeds langer, tot ik vrijwel niets meer durfde te eten. Niet alleen zorgde het opdelen van mijn eten in het voeden van deze angst, ook maakte ik mezelf op deze manier wijs dat er zoiets bestaat als ‘onveilig’ eten. Maar wat is dat eigenlijk? En krijg je er iets van?
“‘Een veilig tussendoortje’ is al helemaal een term waardoor mijn omgeving met zijn oren zou staan klapperen. Een wát? Is dat een tussendoortje dat niet giftig is? Of een tussendoortje dat niet ontploft? Nee, een veilig tussendoortje is in eetstoorniswereld een tussendoortje waar je heel zekersteweten niet ineens heel veel van gaat aankomen, toch? Het zijn de koekjes uit de supermarkt met de minste calorieën. Het is het wegmoffelen van de derde Sultana uit het pakje. Het is het ijsje zonder spikkels. Een feest zonder slingers.” Uit de blog ‘Wat is een veilig tussendoortje?‘
In mijn geval bestond mijn ‘verboden producten’ lijst uit eten waar ik achteraf een schuldgevoel door kreeg. Dit probeerde ik met man en macht de vermijden. Want dat schuldgevoel, daar zat ik niet op te wachten. Eten was slecht of goed, meer smaken waren er niet meer. Maar is dat gezond. om obsessief het ‘ongezonde’ te mijden?
5. … je nog precies weet wanneer je wat hebt gegeten
Eten nam alles over, ik kon aan niets anders meer denken. Ik herinner me het moment nog goed dat ik erachter kwam dat het niet normaal is om precies te weten wanneer je iets hebt gegeten. Ik was in behandeling voor mijn eetstoornis en een groepsgenootje vertelde over een reis die ze had gemaakt. Hoe prachtig de foto’s waren, maar dat ze van de momenten zelf niet veel meer wist. Behalve wat ze had gegeten. Bij elke foto kon ze benoemen hoe haar dag er wat eten betreft uit had gezien. En ineens ging het lampje aan. Alle vakanties die ik me zo snel voor de geest kon halen, stonden in het teken van eten. Leuk hoor, zo’n museum of kathedraal, maar ik herinnerde me alleen de lunch. Hoe ik die avond had getwijfeld toen ik mijn lievelingsgerecht op de menu kaart had zien staan en had gekozen voor iets dat ‘veiliger’ was. Voor het ijsje zonder spikkels, het feestje zonder slingers…
Welke punten herken jij? Of heb je misschien nog aanvullingen?
Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.
Geef een reactie