Hoe vind ik de controle terug?

Een eetstoornis en controle; twee woorden die vaak terugkomen in dezelfde zin. Voor mij was mijn eetstoornis een manier om meer controle te krijgen. Controle over mijn gewicht, hoe ik eruitzag en hoe anderen over mij zouden denken. Controle over mijn gevoelens, die ik ermee weg kon drukken. Echter bleek het nooit genoeg te zijn en had ik vaak het gevoel de controle compleet verloren te zijn. Als een soort verslaving leek ik door de controle die ik probeerde uit te oefenen alleen maar meer controle nodig te hebben. Had ik nou de controle of had de eetstoornis controle over mij? Hoe vind ik de controle terug?

Een eetstoornis, controle en controle verliezen.

Een eetstoornis kan je een gevoel van controle geven. Dit ervoer ik zelf ook. Zeker toen ik mijn eetstoornis net ontwikkelde en anorexia kreeg, gaf het voldoen aan die strenge regels mij echt een kick. Ik was compleet gefocust op mijn steeds maar zakkende gewicht en het eten dat ik wel of niet at. Ik hield het keurig bij, tot op de halve calorie. En de rest van mijn leven? Tja, het ging wel door, maar voor mij stond het stil. Ik kon me er niet meer druk over maken. Levend in een roes en levend van kick na kick elk moment dat ik op de weegschaal stond hield mij op de been. Dat voelde goed, in control.

Pas later besef ik hoe weinig controle ik over mijn leven had. Hoe ik onmogelijk die eetstoornis even los kon laten en zelf kon kiezen. Hoe de kleinste verandering al voor ontzettend veel paniek kon zorgen. Hoe ik niemand om mij heen nog vertrouwde. Hoe het voelde alsof iedereen tegen mij was. Hoe ik mijn lichaam tekort deed en beschadigde. Hoe alleen ik me eigenlijk voelde. Was dat nou controle?

Dat ik de controle verloor, ervoer ik wel toen ik eetbuien kreeg. Het is stom, maar het is zo: in eetstoorniswereld vóelt anorexia als de betere eetstoornis. Niet eten is sterk en wel eten is zwak. Dat ik met eetbuien worstelde, vond ik verschrikkelijk zwaar. Ik was de controle verloren. Deze controle probeerde ik terug te vinden door te compenseren – zeker in het begin voelde het ook echt even alsof het daarmee lukte. Keer op keer begon ik weer met een nieuwe lijnpoging, stiekem in de hoop dat ik weer anorexia zou krijgen, maar dat is nooit meer gebeurd.

Hoe vind ik de controle terug?

Ik herstelde van mijn eetstoornis zonder dat ik nog een andere eetstoornis had dan boulimia. Vond ik met het herstellen van mijn eetstoornis de controle waar ik zo naar verlangde? Ja en nee. Eetstoornisherstel was niet waar ik op hoopte. Ik dacht dat als ik een ‘beter’ mens zou worden, ik de eetstoornis niet meer nodig zou hebben. Als ik mooier en leuker was. Als ik minder onzeker en gezelliger was. Als ik me meer had ontwikkeld en ‘echt goed’ ergens in was. Als mij niks naars meer kon overkomen, als ik zeker was van mijn zaak, maar écht zeker – dan zou ik de eetstoornis niet meer nodig hebben.

Het tegenovergestelde was waar, ik bleef dezelfde persoon. Ik ging er niet anders uitzien, ik was niet minder onzeker of echt beter ergens in. Natuurlijk ontwikkelde ik als mens, maar lang niet in wat ik dacht dat ik moest zijn. Toch voelde ik me zekerder, rustiger, fijner. Maar dat werkte eerder andersom. Eerst het herstel, dan voel je je beter. Niet je eerst ‘goed genoeg’ voelen, waardoor je je beter mag voelen en geen eetstoornis meer ‘nodig’ hebt. Ik had geleerd dat het allemaal niet hoefde. Iets dat ik ergens wel wist, maar lange tijd niet durfde te voelen. Wel wist, maar niet geloofde. Dat geloof had tijd nodig om te groeien. Dat geloof werd op de proef gesteld en uitgetest. Maar uiteindelijk weet ik dat ik al goed genoeg ben zoals ik ben. Dat een eetstoornis mij niet helpt, maar juist ongelukkiger maakt. Ik vond de controle terug door de controle los te laten. 

Dat ik niet ben veranderd, is overigens niet helemaal waar. Zowel op mentaal als lichamelijk vlak zijn dingen wel anders. Daarover schrijf ik in de blog ‘Een ander lichaam na mijn eetstoornis‘. Een glinstering in m’n ogen, een lach op m’n gezicht. Een veel meer open houding – maar lang niet altijd, want ook ik ben wel eens verlegen, moe of chagrijnig en dat is helemaal oké. Juist daar oké mee zijn, dat accepteren en zien dat je daarmee echt niet heel anders bent dan anderen, geeft mij het gevoel van controle. Dat het niet alles uitmaakt, geeft mij houvast. Ik ben zeker. Dat geldt voor mijn buitenkant die ik net omschreef, maar zeker ook voor mijn binnenkant.

Hoe kan je je vandaag meer in control voelen?

Eetstoornissen komen in veel soort en maten. Ze zullen per persoon veel raakvlakken hebben, maar kunnen ook erg verschillen. Dat kan zitten in de uiting van de eetstoornis, maar ook in de oorzaak van de eetstoornis. Waar bij mij genetische gevoeligheid en een heel laag zelfbeeld en zelfvertrouwen een grote rol speelde, kan bij een ander een traumatische ervaring (of meerdere) de achtergrond zijn. Dit kan op allerlei verschillende gebieden liggen, dus bij iedereen kan die controle op een ander vlak gemist worden.

Deze trauma’s of hetgeen dat je een laag zelfvertrouwen heeft gegeven, zijn je overkomen. Daar had je geen grip op. Zelfs de eetstoornis had je niet van tevoren aan zien komen. Dat is best een eng idee. Alsof alles je maar overkomt en jij daar geen zeggenschap in hebt. Ik snap heel goed dat je dan behoefte hebt aan meer controle. Maar zit dat in de eetstoornis? In mijn behandeling leerde ik daar op een andere manier mee omgaan, misschien ben jij hier ook wel mee bezig? Maar eetstoornisherstel duurt lang en alle dagen daartussen leef je ook, wil je je ook beter voelen, kunnen dealen met waar je doorheen gaat. Wat kan daarbij helpen?

Eetstoornisherstel is zwaar en dat kan je niet ongedaan maken. Door sommige gevoelens moet je heen en die zijn ook goed om te voelen en mogen voelen. Niet alles hoeft altijd opgelost te worden. Sterker nog; het is soms hard nodig om dingen even toe te staan. Maar aan de andere kant is het ook fijn om houvast te kunnen ervaren. Om je ook sterk en weerbaar te kunnen voelen. En daarbij kunnen die kleine dingen die jij wél kan kiezen, bewust kiezen, misschien een beetje helpen. Want jij hebt namelijk wél controle over je leven.

Hieronder beschrijf ik een oefening die je dagelijks kan uitvoeren om meer zicht te krijgen op waar jij wel controle over hebt of kan hebben en daar ook bewust voor te kiezen.

Zo voel je je meer in control

Je kan niet overal controle over hebben. Dat hoeft ook helemaal niet. Echter zijn er een hoop dingen waar je wél controle over kan hebben, ofwel; waar je een keuze in hebt. En stilstaan bij die dingen, of deze dingen juist opzoeken, kan je echt een beetje kracht geven. Van het kleur shirt dat je aanhebt tot het vriendelijk begroeten van de buschauffeur. Waar kies jij dagelijks bewust voor?

Die ogenschijnlijk kleine keuzes kunnen ook groot voelen. Want je kleding uitkiezen in de ochtend kan ontzettend lastig zijn met een laag zelfbeeld. En iets zeggen tegen de busschauffeur heel spannend als je weinig vertrouwen hebt. Voor anderen zijn het kleine keuzes – wat trek ik aan, wat smeer ik op m’n brood, wat neem ik te drinken – maar voor jou zijn ze misschien groot.

Welke keuzes maak jij makkelijk? Spreek je daarin uit. Maar probeer ook die moeilijkere keuzes te maken en ze te relativeren. Het zijn momenten op de dag waarop jij kiest wát je doet, maar ook waaróm je het doet. En heb je een keer echt zelf gekozen wat je op je brood wilt – zonder bemoeienis van de eetstoornis – dan is de eetstoornis niet weg, maar toch dragen al deze dingen bij. Omdat ze zo groot en zo klein kunnen voelen, maakt juist dat ze zo van belang kunnen zijn. Allemaal stapjes in je proces. Allemaal keuzes die jij kunt maken. 

Soms lukt het niet om een bepaalde keuze te maken, maar welke andere keuze lukt er die dag dan wel? Dit hoeven helemaal geen moeilijke dingen te zijn, het mogen juist makkelijke dingen zijn. Dingen die helemaal niet te maken hebben met jouw eetstoornis of psychische problematiek. Dat laat alleen maar zien hoe jij veel meer bent dan de eetstoornis. Waar voel jij je het meest vrij in? Daarin vind je controle. Keuzevrijheid. Mogen in plaats van moeten. 

Waar kies jij voor?

Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.