Ik ben altijd gespannen

Toen ik tiener was dacht ik regelmatig; Waarom ben ik altijd zo gespannen! Ik zat vaak te wiebelen met mijn benen en voeten, trilde als ik iets wat ook maar een beetje spannend was moest doen, had het ijskoud maar zweette heel erg en kon enorm in doemscenario’s denken. Lichamelijk voelde ik enorme spanning en pas veel later in mijn leven heb ik geleerd daar echt goed mee om te gaan.

Eigenlijk reageerde ik gewoon veel te heftig op spannende dingen. Het was of ontspanning òf hoge stress. Ik herkende dit bij mezelf nog niet erg. Het gebeurde gewoon als of ik er niets aan kon doen. Bijvoorbeeld wanneer ik naar een kinderfeestje ging, voor de klas iets moest zeggen en op de middelbare school begon de stress al op te lopen onderweg naar het schoolgebouw. Ik vond het spannend op school, zo spannend dat ik allerlei gekke stresssignalen ervoer. Ik pikte de signalen in die tijd alleen nog niet echt op. Ik wilde gewoon dat het stopte.

In die tijd wilde ik dat wel meer gevoelens stopte. Mijn onzekerheid, angsten, verdiet en vooral dus ook die overdreven paniekgevoelens. Ik was een gevoelig kind en de middelbare school kwam als een bedreiging op me af. Ik werd overspoeld, overprikkeld en wist niet meer wat ik nu wel en niet voelde. Er waren ook andere dingen die een rol speelden, maar onder andere de oplopende stress en het niet kunnen omgaan daarmee, is een grondlegger van mijn eetstoornis geweest. Ik wilde gevoelens en gedachtes wegstoppen, niet meer voelen. Ik wilde me bezig houden met alles, behalve dat. Ik wilde rust.

Dat verlangen naar rust werd helaas niet bevredigd toen ik een eetstoornis ontwikkelde. Integendeel. In het begin gaf het me nog het gevoel dat ik de touwtjes wat meer in handen had, maar dat bleek niet zo te zijn. Juist niet. De momenten dat ik mijn maag leeg probeerde te houden, voelde ik me suf en rustig. Maar uiteindelijk maakte de eetstoornis mij juist minder sterk. Mijn onzekerheden werden erger, ik was kwetsbaar en voelde me niet sterk in mijn schoenen. Spanning werd ondragelijk, als ik het wel even toe liet.

Door jarenlange therapie en tijd, heb ik veel geleerd. Ik werd weer wat sterker en de spanning die ik voelde kon ik beter hanteren. Toch blijft spanning een puntje in mijn leven. Ik ben snel gespannen, soms zelfs om dingen waar ik ook gewoon wat rustiger mee om zou kunnen gaan. Maar zo ben ik denk ik ook gewoon een beetje. Ik kan lange tijd rustig blijven, relativeren, maar mijn gevoel is erg sterk. Ik voel dingen snel aan, soms zelfs eerder dan mensen zelf. Ik voel spanningen en ongemakkelijkheden in groepen erg goed en dat levert spanningen op. Soms gezonde spanning die ook snel weer zakt, maar soms ook een soort chronische spanning, die moeilijk zakt.

Een paar jaar geleden ben ik mij daar eens wat meer in gaan verdiepen. Waarom voel ik mij zo snel gespannen en waarom had ik daar wat meer last van de laatste tijd? Lichamelijk voelde ik mij snel gespannen, soms zelfs snachts. Ik wist soms niet eens meer echt waarom, want ik voelde me verder toch goed? Toen ik eerlijk werd hierover, waren er nog wel wat dingen waar ik aan kon werken. Want ja, ook na een eetstoornis kom je nog wel eens iets heel leerzaams en uitdagends tegen in je leven. Ook ik.

Ik merkte eigenlijk dat ik weer net als vroeger soms gespannen was, maar niet wist waarom. Ik was zo hard door gegaan met leven, dat ik niet altijd even goed stil stond bij mezelf. Dat ik nog het een en ander te leren had, wist ik wel, maar ik wilde na die eetstoornis gewoon weer even lekker er op los leven. Even genieten. Dat heb ik ook zeker gedaan, maar er bleven natuurlijk wel stukjes, zoals die spanning, waarmee ik nog beter zou kunnen leren omgaan dan ik al deed. Ik moest weer even terugkomen bij mezelf en stil staan.

Wat mij heeft geholpen is vooral inzicht krijgen in de spanning. De signalen, oorzaken, maar bovenal ook manieren om te zorgen dat ik er weer beter mee om kon gaan. Spanning loslaten is namelijk best wel lastig. Soms moet je het er gewoon laten zijn, maar als spanning wat overmatig aanwezig is, kun je er soms ook handige manieren bij gebruiken, zoals ademhalingsoefeningen, mindfulness regelmatig beoefenen, schrijven, G-schema’s en relativeren. Even uit de situatie stappen en deze in persectief zetten bijvoorbeeld met een G-schema of andere manier op papier, heeft mij ook zeker geholpen. En nog steeds wel eens.

Soms gebeuren er rottige dingen in je leven. Op werk, school, privé, lichamelijk of allemaal tegelijk. Moeilijke situaties waarover je je misschien wel heel verdrietig voelt. Uiteindelijk voelde ik dan soms enkel de spanning. Ik vond het zo moeilijk dat dingen niet lekker liepen, dat ik onbewust allerlei stressignalen begon te ervaren. Door die op te merken, leerde ik eerder rust nemen, eerder ingrijpen met oefeningen of praten en liep de spanning steeds wat minder op.

Stressignalen waren bij mij onder anderen; hoog ademhalen en deze moeilijk weer laag in mijn buik krijgen. Wiebelen met mijn voeten, onrustig zijn in mijn gedachtes; in flarden denken. Ook in flarden dromen. Heftige dromen waarin ik wel de boosheid, frustratie of het verdriet uitte, maar dan heel heftig. Mijn hart heel hard voelen kloppen in mijn borst of keel. Zweten, terwijl ik het niet heet heb. Ineens heel moe zijn, vlak na een belangrijke afspraak of gesprek. Spierspanningen in de nek, schouders, rug en bovenarmen. Kramp in de nek, ook ‘snachts soms. Negatief denken.

Je kunt deze stresssignalen opdelen in vier groepen, waaronder verstandelijke signalen, gedrag, lichamelijke signalen en psychische signalen. Dat je dit soort signalen wel eens opmerkt, is heel gezond. Stress is een waarschuwingsmechanisme in je lichaam dat je helpt om jezelf te beschermen. Daarom is het ook goed om naar stress te luisteren en jezelf in veiligheid te brengen, op welke manier dan ook. Juist om te zorgen dat de stress ook weer kan afnemen, jij je batterij kunt opladen en de stress niet opnieuw weer heel snel hoog oploopt.

Verstandelijke signalen:

• Verstrooid zijn
• Concentratieproblemen
• Meegesleept worden in gedachten
• Onwerkelijk gevoel
• Van de hak op de tak springen (flarden)

Lichamelijke signalen:

• Maagklachten
• Gebrek aan eetlust
• Droge mond of brok in de keel
• Verstopping
• Diarree
• Vaak moeten plassen
• Veel zweten/klamme handen
• Misselijk gevoel in de buik
• Hoodfpijn
• Pijnlijke of gespannen buik
• Hoge ademhaling
• Hyperventileren
• Uitgeput wakker worden
• Lichamelijke vermoeidheid
• Rugpijn
• Pijn in de nek en schouders
• Bevende handen
• Slecht slapen, vaak wakker liggen of heftig dromen
• Hartkloppingen
• Steken in de borst

Psychische signalen:

• Lusteloosheid
• Terneergeslagen
• Machteloos gevoel
• Ongeduldig zijn
• Overbezorgdheid
• Rusteloos, opgejaagd gevoel
• Prikkelbaar, kort lontje
• Snel emotioneel
• Snel schrikken
• Minderwaardig gevoel
• Irreële angsten hebben

Gedrag:

• Geen trek hebben
• Heel veel eten (snaaien)
• Veel alcohol drinken
• (Meer) roken
• Isoleren
• Piekeren
• Mensen wantrouwen
• Ontevreden zijn over prestaties
• Zorgen maken over van alles
• Druk zijn en veel praten
• Medicijngebruik (meer gebruiken)

Wanneer stress in korte tijd vaak hoog en snel is opgelopen, kunnen je hersenen tijdelijk te snel op stresssituaties reageren. Je hebt dan geen rustige opbouw naar stress die ook weer rustig afneemt, maar bent voortdurend of steeds heel snel gestresst of raakt zelfs in paniek. Je emmertje is dan vol en je hebt geen manier of tijd om deze leeg te laten lopen. Steeds komt er weer wat bij. Als je lange tijd door blijft rennen en geen rust kunt vinden om die emmer leeg te laten lopen, kun je overspannen raken of zelfs een burn-out krijgen. Daarom is stress regulatie enorm belangrijk.

Stress regulatie is er in allerlei vormen en er zijn ook therapieën voor te volgen. Zelf kun je ook al op zoek gaan naar manieren die jou helpen om met stress om te gaan of om jouw emmertje leeg te maken. Als je emmer namelijk vol zit en steeds maar een heel klein beetje weer leeg kan lopen, ben je steeds ook weer erg snel gestrest. Als je emmer leeg is, is er veel meer ruimte voor wat spannende dingen. Je kunt dan zelfs (gezonde) spannende situaties leuk vinden of er eventjes van genieten, omdat je weet dat het ook weer weg gaat en je niet uitput.

Hieronder vind je een aantal fijne manieren van stress regulatie die ik de afgelopen jaren heb geleerd en die jou misschien ook wel van pas komen. Het is goed om deze niet te vergeten en echt mee te gaan nemen in jouw levensstijl. Juist als je ook zo’n gevoelig iemand bent als ik. Soms is het onvermijdelijk dat je emmertje vol zit of zelfs overstroomt in je leven, maar op andere momenten kun je jezelf wel wat eerder de ruimte geven om wat uit die emmer te laten weglopen. Daarom deze tips tot slot.

Tips om overspanning te voorkomen, naast praten over je gevoel, van je af schrijven of professionele therapie:

• Warmte, zoals een dekentje, thee en de bank
• Een fijne vriend/vriendin opzoeken
• Dagelijks tijd alleen doorbrengen
• Ademhalingsoefeningen
• Yoga, Tai Chi, Pilatus of dansen
• Bewegen; wandelen, hardlopen, fietsen
• Mindfulness regelmatig beoefenen
• Dagelijks iets liefs voor jezelf doen (groot of klein)
• Morning Pages
• Mediteren
• Jouw eigen intuïtie volgen, niet enkel je verstand
• Muziek luisteren (klassiek)
• Zingen
• Een warme kruik op je buik
• Wekelijks de natuur opzoeken
• Naar de zee gaan
• Iets leuks doen ter afleiding van problemen
• Een goed boek lezen
• Ontspannende dingen doen, zoals hobby’s
• Breien, haken, borduren
• Regelmatig genoeg eten en drinken
• Een planning opstellen waarin je ook leuke dingen zet
• Je grenzen aangeven, duidelijk
• G-schema invullen
• Relativerende gedachtes opschrijven
• Knuffelen met je huisdier/wandelen met de hond

Er zijn, zoals je ziet, een heleboel manieren om beter met stress om te gaan. Of dit nu al erg opgelopen is of af en toe even opduikt. Je kunt op een gezondere manier omgaan met spanningen, dan door in je eetstoornis te duiken, af te vallen en eetbuien te hebben of ander destructief gedrag. Wel is het vaak even wennen. Ik hoop dat je hiermee misschien wat inzicht hebt gekregen in je eigen situatie en aan de slag kunt met de tips. Spanning hoort bij het leven, maar het is wel fijn om er op een gezondere manier mee om te kunnen leren gaan.

♥

Fotografie: Andrea Rose