‘Het leven is als een spelletje poker; een deel is afhankelijk van je eigen inspanning en een deel hangt af van de kaarten die je krijgt. Je hebt wel degelijk invloed, maar bent ook nooit volledig in controle.’ Nadat ik dit las, heb ik deze zinnen nog vaak voor mezelf herhaald. Als je het zo bekijkt, is het gevoel van onzekerheid iets dat fundamenteel bij het leven hoort. Het hoort erbij, het is gezond, maar je wilt er niet aan ten onder gaan. Wat zou er veranderen als we fundamenteel onzeker mogen zijn van onszelf, zonder dat we ons erdoor tegen hoeven laten te houden?
Het is grenzeloos
Wat onzekerheid denk ik zo onuitputtelijk maakt, is dat je écht overal onzeker over kunt zijn. Het gevoel beperkt zich niet alleen tot je vaardigheden op je werk vandaag, of hoe je haar deze ochtend zit, maar kan er ook voor zorgen dat je denkt door de mand te vallen bij je vrienden. Het is grenzeloos. Ben ik wel leuk, lief of aardig genoeg? Zie ik er wel goed genoeg uit? Heb ik die presentatie wel goed gedaan? Kan ik het allemaal überhaupt wel?!
Het is onvermoeibaar en onuitputtelijk. Door dat te beseffen kun je jezelf misschien al een halt toeroepen. Het kan echt bij elke situatie terugkomen en misschien herken je dat ook van jezelf; dat het je blijft achtervolgen in alles wat je doet. Maar laat dat – gek genoeg – ook meteen een geruststelling zijn. Wát je ook doet, het kan zich altijd aan je opdringen. Je kan het net zo goed allemaal perfect gedaan hebben en dan nog kun je aan jezelf twijfelen. Dat zegt meer over hoe fundamenteel dit in ons zit, dan over jou als persoon. Laat staan over hoe je hebt gehandeld.
Hier moeten we vanaf
En alsof dat allemaal al niet genoeg is, vinden we die onzekerheid ook nog eens een probleem op zich. Want wat is het toch vervelend en frustrerend dat we zo onzeker zijn. Ja, hier moet ik vanaf, hier moet ik iets aan doen. Stop er nou eens mee! En zo hebben we er eigenlijk een probleem bij. Want iets waar je niets aan kunt doen, waar je niet voor hebt gekozen, moet wel snel weer weg. En als dat niet lukt, is dat meestal onze eigen schuld. Zucht… Wat kunnen we wel?!
Terwijl onzekerheid zo’n fundamenteel en essentieel gevoel is dat bij het leven hoort. Ik vervloek het vaak en zit er ook zeker niet op te wachten, maar we hoeven onszelf er ook niet voor te straffen. Het leven is per slot van rekening vaak een onzekere toestand; je weet niet wat de dag van morgen brengt. Dat we daar soms last van hebben is geen zwakte, net zo min als onze hang naar controle dat dus is.
Het zegt niets, toch?
Net zoals met angst of stress, wat je kunt voelen voordat je iets spannends gaat doen, is het eigenlijk niet meer dan een gevoel. Het is vaak gestuurd door gedachtes of overtuigingen over jezelf. Stress betekent niet dat je het niet aankan. Angst betekent niet dat je iets niet durft. En onzekerheid betekent niet dat alles gedoemd is te mislukken, of dat jij gedoemd bent te mislukken. Misschien is het enige wat we mogen leren dat we er niet te veel eer of macht aan geven.
Daarbij vergeet je dat twijfelen aan jezelf – soms onzeker zijn over jezelf of over je acties – niet altijd negatief hoeft te zijn. Zo zouden mensen die dikwijls twijfelen aan zichzelf ook meer open staan voor feedback. Ze zijn bereid om dingen van een andere kant te bekijken en hebben de drive om zichzelf te verbeteren. Ook hierin wil je natuurlijk niet je eigen grenzen voorbijgaan, of eraan onderdoor gaan. Maar als jij nu eenmaal wat onzekerder van aard bent is, is dat heus niet altijd slecht. Hoe beter je daarmee om leert gaan, hoe zelfverzekerder je bent van je eigen onzekerheid.
Durf te praten
Er is dus wel degelijk een grens. Het kan je afremmen en belemmeren in het leven, je soms compleet verlammen. Maar het kan ook helpen om jezelf te verbeteren en nieuwe inzichten op te doen. Hoe je die grens vindt en aanvoelt is denk ik een heel persoonlijk proces, maar ik merkte dat het in stilte – met mezelf – vaak groter en erger werd. Juist door erover te praten, die (voor mij) gekke onzekerheden te delen met anderen, kwam ik erachter dat anderen dat ook hadden. En ja, dat wéét je wel, maar het echt even horen van iemand kan zo bevrijdend zijn. Iets herkennen maakt het meteen minder gek en dus minder groot. Als je er samen om kunt lachen of om kunt huilen, juist dan mag het er zijn.
Twijfel is ook een kans
Als je niet zou twijfelen aan het pad waar je je nu op bevindt, zou je dan ook om hulp vragen? Als je niet onzeker zou zijn over hoe je je leven nu indeelt, zou de eetstoornis dan nog meer macht over je hebben? Het begin van mijn eetstoornis was behoorlijk zeker en overtuigend. Ik twijfelde niet aan wat ik wilde en aan hoe ik dacht iets te kunnen bereiken. Een eetstoornis is zeker van zijn zaak en alles wat destructief was, gebeurde zonder twijfel. Grenzeloos was het, met een overtuigende tunnelvisie. Als je kijkt naar een eetstoornis of andere psychische problematiek is dat juist wat het zo gevaarlijk maakt.
Verandering begint bij twijfel. Herstel begon bij de twijfel, bij het wankelen. Openstaan voor hulp begon bij mij bij de onzekerheid die ik voelde over de weg die ik was ingeslagen. Ik was pas benieuwd naar die andere kijk op eten en op het leven toen mijn eigen kijk hierop mij alleen maar problemen opleverde. Kan het ook anders? Misschien heb ik het toch niet bij het rechte eind? Misschien kan het anders. En die vorm van twijfel en onzekerheid is er eentje om niet voorbij te laten gaan.
Pak het bij de hand
En die cirkel is altijd rond, helaas. Want ook in deze fase zal er een stemmetje zijn dat je onzeker kan maken. Je kan dit toch niet. Zou je dat nou wel doen? Straks mislukt alles en krijg je spijt van herstel. We kunnen die onzekerheid niet uitschakelen, maar misschien kunnen we wel afspreken dat we het niet te veel macht geven. Angst betekent niet dat je het niet kan. En onzekerheid betekent niet dat het je niet gaat lukken.
Laat onzekerheid een kans zijn. Ook nu, ook in herstel en alle twijfels die daarbij horen. Richt je op de kaarten die je hebt, de invloed die je wél hebt. Hoe meer iets buiten je comfortzone ligt, hoe meer twijfel en onzekerheid er waarschijnlijk bij komt kijken. Maar is dat een reden om het niet te proberen? De meeste groei ligt buiten je comfortzone en elke zet zal weerstand oproepen. Maar dat betekent niet dat het gedoemd is te mislukken. Dus pak onzekerheid bij de hand, sla een arm om de twijfel en durf met volle angst toch ergens voor te kiezen.
Hoe ga jij om met twijfel en onzekerheid?
Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.
Geef een reactie