Praten over psychische klachten op werk

Hoe vertel je over psychische klachten op je werk? Het was één van mijn eerste serieuze baantjes. Naast mijn therapie wilde ik toch bezig blijven, ook al was het soms een gevecht om dit te combineren. Er waren tijden waarbij ik mijn werk echt niet goed deed. Niet omdat ik mijn best niet deed, maar omdat ik er totaal niet bij was met mijn hoofd. Hoewel ik werk een fijne afleiding vond, had ik niet altijd door dat ik echt de kantjes ervan afliep. 

Op een dag werd ik bij mijn werkgever geroepen en ik voelde de bui wel een beetje hangen. Ik was ontzettend in paniek, deze baan wilde ik niet kwijt. Hoewel ik er vaak niet met mijn hoofd bij was, hechte ik heel veel waarde aan dit baantje. Dit was per ongeluk de meest constante factor in mijn leven geworden. Alles was een chaos en mijn emoties gingen alle kanten op, maar deze plek bleef stabiel. De plek, de collega’s, de sfeer. Deze plek was alles was ik nodig had, ook al ging ik daar niet altijd zuinig mee om. 

Toen ik op gesprek kwam, kon ik aan zijn gezicht aflezen waar het over ging. Ik wist zeker dat ik op mijn kop zou krijgen en dat ik ontslagen zou worden. Als een zombie zat ik erbij, niets ging goed en nu ging ik zelfs dit verliezen.

“Ik vroeg me af… of het wel goed met je gaat, Daphne.” Verbaasd keek ik op. Geen preek? Geen ontslag? Hij had al wel door dat het niet goed met mij ging en ik kreeg ook zeker te horen in welke opzichten mijn werk eronder leed, maar in eerste instantie wilde hij vragen hoe het met mij ging. Al die tijd dacht ik het goed verborgen te hebben gehouden, maar het was allang duidelijk dat ik erg met mezelf in de knoop zat. 

Ik heb teruggemompeld dat het wel oké ging en dat ik beter mijn best zou doen, maar tot op de dag van vandaag weet hij nog steeds niet hoe belangrijk dit gesprek voor mij was. Het lukte mij toen niet om open te zijn over hoe ik me voelde, niet zoals ik dat nu kan. Ik heb totaal geen gebruik gemaakt van dat moment en als ik terugkijk had ik veel meer steun uit mijn werkomgeving kunnen halen. Door schaamte en schuldgevoel sloot ik die mogelijkheid uit, wilde ik daar niet aan toegeven, terwijl mij wel de hand werd toegereikt. 

Met de kennis en ervaring van nu zou ik dat heel anders aangepakt hebben. Nu zie ik in hoeveel het mij had kunnen opleveren als ik wél had verteld wat er speelde. Dat gesprek aangaan is doodeng, zo eng zelfs dat ik het niet durfde. Misschien zit jij op hetzelfde punt als ik toen was en is het moeilijk om altijd vrolijk op je werk te verschijnen? Misschien heb je tot nu toe de schijn hoog kunnen houden, maar twijfel je voor hoelang je dat nog volhoudt? Dan is het misschien wel de moeite waard om dat gesprek aan te gaan en te ervaren hoeveel het je op kan leveren als je je hierin kwetsbaar opstelt. 

♦ Maak een afspraak
De eerste stap is om deze afspraak te maken. Het is handig om hierbij van te voren aan te geven dat je iets in vertrouwen wilt vertellen. Zo geef je jezelf de tijd om je voor te bereiden en weet ook de leidinggevende dat hij of zij aandachtig naar je verhaal moet luisteren. Plan er genoeg tijd voor in, het zou vervelend zijn als je iets persoonlijks moet vertellen terwijl jullie je een beetje opgejaagd voelen. Jullie weten nu allebei dat het om iets belangrijks gaat en dat kan de setting al positief beïnvloeden. Het maakt het dan ook misschien wat makkelijker om te beginnen. De tijd is ervoor vrij gemaakt, dus dit is het moment om het te doen. 

Probeer de afspraak niet te ver vooruit te plannen. Niets is vervelender dan ergens de hele tijd tegen aan te moeten hikken en ook dat kan de sfeer op de werkvloer beïnvloeden. Als je het redelijk dichtbij plant, heb jij nog steeds de tijd om je voor te bereiden en loop je ook niet het risico dat het misschien eerder ter sprake komt. Het zou kunnen dat jouw psychische problemen invloed hebben op je werk en dan is het voor alle partijen fijn om snel te weten waar ze aan toe zijn. 

♦ Doe geen aannames
Ik denk dat bijna iedereen wel eens geneigd is om een reactie voor een ander in te vullen. We vinden zelf dat we soms tot last zijn, dus denken we dat de ander dat ook zal vinden en vanuit deze emotie zal reageren. Soms gaan we uit van het ergste, terwijl dat lang niet altijd terecht is. In veel gevallen zal de ander, je baas in dit geval, vanuit bezorgdheid en medeleven reageren. Probeer erop te vertrouwen dat mensen om je geven en je willen helpen. Geef anderen de mogelijkheid om je hierin te verrassen en je gerust te stellen. 

♦ Geef het gesprek een kans
Als je werkgever toch negatief reageert, kan dat voelen als een klap in je gezicht. Jij hebt veel moeite gedaan om je kwetsbaar op te stellen en het kan een grote teleurstelling zijn als daar niet begripvol op gereageerd wordt. Probeer het je niet op jezelf te betrekken en het persoonlijk te maken. Jij hebt niets fout gedaan en er zijn heel veel redenen te bedenken waarom iemand zo reageert op je verhaal. Jij weet ook niet alles van je werkgever. Misschien is dit een reactie vanuit onwetendheid? Misschien vanuit eigen ervaring? 

Geef die persoon de kans om een nieuwe reactie te formuleren. Hoe verleidelijk het ook is om daarna meteen de deur dicht te gooien, het hoeft niet te betekenen dat dit ook echt zijn intentie was. Als je jouw directe leidinggevende niet genoeg vertrouwd of daar geen fijn gevoel bij hebt, is er misschien wel iemand anders aan wie je je verhaal toevertrouwt. Een vertrouwenspersoon of iemand anders die wel dicht bij je baas staat. Het belangrijkste is dat je het vertelt en dat het bij de juiste mensen terechtkomt; dat mag natuurlijk via de weg die voor jou het prettigst voelt.  

♦ Plan van aanpak
Soms is het alleen belangrijk om het te vertellen. Dan is dat al genoeg en zijn er verder geen maatregelen nodig. Maar misschien heb jij zelf wel een duidelijk beeld van hoe je het voor jezelf makkelijker zou kunnen maken, dan is het natuurlijk belangrijk om dit meteen door te nemen. Misschien heb jij meer rust nodig, werk je liever op andere tijden of kun je de zwaardere taken minder goed aan. Probeer hier samen een plan voor te maken. Het lucht ook erg op om aan het einde een plan te hebben waar je baas achter staat en waar jij ook een goed gevoel bij hebt. 

♦ Bedrijfsarts 
Mocht het toch zo lopen dat je zelfs na lang praten toch nog veel onbegrip terugkrijgt en jullie er samen niet uitkomen, dan kun je altijd een bedrijfsarts inschakelen. Als het om psychische problemen gaat komt hier ook vaak een psycholoog bij om te bemiddelen. Ook via deze weg kan er gezorgd worden voor een oplossing, een oplossing waarbij jij je ook serieus genomen voelt. Onthoud wel dat dit in de meeste gevallen echt niet nodig is. Het is uiteindelijk een gesprek van mens tot mens en de kans is veel groter dat het positiever uitpakt dan je misschien denkt. 

♦ Je bent niets verplicht
Tenslotte is het belangrijk om te onthouden dat je niets verplicht bent. Je bent je baas niet verplicht om te vertellen over je psychische problemen. Wanneer het jouw werk niet beïnvloedt, kan het ook fijn zijn om dit voor jezelf te houden. Als het je werk op enig manier wel beïnvloedt, hoeft dat natuurlijk niet te betekenen dat je je werk slecht doet, maar kan het fijn zijn om anderen op de hoogte te stellen. 

Ik vergelijk het altijd met een sportwedstrijd. Als ik een blessure heb maar ik wil wel graag de wedstrijd spelen en ik zeg niets over mijn pijn, denkt mijn coach dat dit het beste is wat ik kan. Die heeft niet door dat ik het uiterste uit mijzelf aan het halen ben en misschien minder goed presteer dan dat ik zonder blessure zou hebben gedaan. Als ik het wél vertel, kan mijn coach er rekening mee houden en weet hij of zij dat er iets aan de hand is, maar dat ik er alles aan doe om het beter te krijgen en te herstellen. 

Dit geldt denk ik ook voor psychische ‘blessures’. Het kan veel meer ruimte geven als jouw baas weet hoe hij rekening met jou kan houden. Daarnaast kan het soms voorkomen dat het echt even niet gaat, dan is het fijn dat je niets meer hoeft uit te leggen. Anders weet niemand hoe het komt dat het niet goed met je gaat en is de kans nog veel groter dat je op onbegrip stuit. Hierin kan het juist fijn zijn om zelf die verantwoordelijk te nemen, open te zijn en om hulp te vragen als dat nodig is. 

Vertel jij je baas over je psychische problemen?

Fotografie: rawpixel.com