Waarom doe je jezelf pijn?

Mijn omgeving begreep er niks van. Waarom zou je jezelf beschadigen? Waarom verwond je jezelf? Waarom doe je jezelf pijn? Ik moet eerlijk zeggen dat ik er destijds ook niet zo veel van begreep. Ik kon er niet mijn vinger op leggen, net als dat ik lange tijd de vinger niet op de oorzaak van mijn eetstoornis kon leggen.

“Hoe haal je het in je hoofd om jezelf dit aan te doen?!” Ik herinner me de angst om ontdekt te worden en de schaamte toen m’n ouders er achter kwamen nog goed. Ze waren boos uit bezorgdheid. Toen kon ik wel janken. “Pak dit niet van me af.” Achteraf snap ik het natuurlijk heel erg goed. Hoe het ooit begonnen is zou ik niet meer weten, maar ik weet wel heel zeker dat ik er niet uit mezelf op gekomen ben.

Het moet wel zo geweest zijn dat ik het op het internet had gezien dat mensen dit deden. M’n ouders snapten hier helemaal niks van. Is het dan een soort modeverschijnsel? Een zieke levensstijl? Zelfbeschadiging is toch niet cool? Nee, dat is het zeker niet. Ik denk dat ontzettend veel mensen wel eens iets op het net of in de wandelgangen opvangen over zelfbeschadiging, maar niet iedereen gaat dat dan ook daadwerkelijk doen. Ik was op het idee gebracht, maar er zat natuurlijk wel meer achter.

Waarom ontwikkel je een eetstoornis? Niet slechts omdat je mooi en dun wilt zijn. De redenen zijn voor iedereen anders en dat is met zelfbeschadiging net zo. In deze blog zet ik op een rijtje wat redenen voor zelfbeschadiging kunnen zijn. Weten waar iets vandaan komt ,kan namelijk veel inzicht geven in wat je eigenlijk nodig hebt. 

Zelfbeschadiging is niet de oplossing!

Hieronder bespreek ik wat redenen waarom mensen zichzelf beschadigen, maar ik wil alvast gezegd hebben dat zelfbeschadiging nooit en te nimmer een goede oplossing is voor een probleem. Voor mij werkte het even, maar daarna zat ik alleen maar meer in de shit. Wonden en littekens op m’n armen, schaamte en spijt. Mensen kijken, dat is super rot, maar daar kan je denk ik niet echt iets aan veranderen. De littekens blijven en daarover schreef ik eerder deze blog. Bovendien is zelfverwonding niet ongevaarlijk. Je kan er lelijke ontstekingen van krijgen. Het is een gevaarlijk en destructief copingmechanisme, net zoals een eetstoornis dat is, op het eerste gezicht helpend, maar op de lange termijn echt niet wat je wilt.

Zelfbeschadiging om te ontspannen

Ontspannen klinkt haast als een soort luxe, maar oh wat is ontspanning ontzettend belangrijk. Wanneer emoties en stress ontzettend hoog zitten en jij je er geen raad mee weet, kan het zijn dat je jezelf pijn doet om jezelf toch te kunnen ontspannen. Voor mij was dit wel een heel belangrijke. Het is iets dat vergelijkbaar was met de eetbuien die ik had. Even alles los kunnen laten op een helaas heel destructieve manier. Voor mij was het heel belangrijk om de lat een stuk lager voor mezelf te leggen en de controle meer los te durven laten. Dit is een onderwerp dat ook bij mijn eetstoornisherstel terug is gekomen en met veel therapie ben ik daar ontzettend sterk uitgekomen.

Zelfbeschadiging om te ontsnappen

Zelfbeschadiging komt vaak voor bij mensen met een ernstig trauma of in een nare situatie. In deze situatie kan zelfbeschadiging ingezet worden om om te gaan met deze situatie. Danwel om jezelf tijdens een herbeleving terug te brengen in het hier en nu of om juist uit het hier en nu te ontsnappen en de focus te weerleggen. De zelfbeschadiging is in dit geval een ontsnapping, omdat je je niet veilig voelt. Zeker wanneer je de zelfbeschadiging gebruikt om terug in het hier en nu te komen is het lastig om er zomaar mee te stoppen. Herbelevingen kunnen ontzettend heftig zijn en het is belangrijk dat je een vervangende, minder of niet destructieve manier vindt om hier mee om te gaan. Daarnaast is het belangrijk om aan de situatie of het trauma zelf te werken.

Zelfbeschadiging om te communiceren

Praten over je gevoelens voelt kwetsbaar en is moeilijk. Zelfbeschadiging kan een non-verbale manier zijn om aan de wereld kenbaar te maken: “Het gaat niet goed met me en ik heb hulp nodig.” Dit is ook iets om heel serieus te nemen. Merk je op dat dit bij jou het geval is? Misschien is het dan wel helpend om de blog ‘10 voordelen van kwetsbaar zijn‘ of blogs over ‘praten‘ te lezen. Wanneer praten echt heel lastig is kan je natuurlijk ook andere, meer laagdrempelige methodes gebruiken om om hulp te vragen. Bijvoorbeeld door een brief of zelfs maar een Whatsappje. Je bent de moeite waard en je mag gehoord worden, waar je ook mee zit. Je hoeft je nooit te verontschuldigen voor jouw gevoel.

Zelfbeschadiging om jezelf te straffen

Er zijn ook mensen die aan zelfbeschadiging doen om zichzelf te straffen wanneer ze iets niet goed hebben gedaan. Ze vinden dat ze het verdiend hebben en voelen zichzelf niet goed genoeg. Daar kan ik me zelf ook wel een beetje in vinden, maar het was niet de hoofdzaak voor mij. Ik herken het gevoel van niet goed genoeg en niet de moeite waard zijn, maar jezelf daarvoor straffen gaat je ook niet een beter mens maken. Zou je ook zo met iemand anders omgaan? Het is niet eerlijk om met twee maten te meten. Jij bent ook maar een mens en een mens is niet perfect. Fouten maken mag.

Zelfbeschadiging uit bescherming

Dit klinkt een beetje gek, maar het kan ook zijn dat je jezelf beschadigd om erger te voorkomen. Het dient in dat geval als een soort verdoving of compromis en past eigenlijk bij meerdere kopjes hierboven, zoals het straffen van jezelf of een manier om te ontspannen. Ik kan me voorstellen dat het in die gevallen ontzettend moeilijk is om de zelfbeschadiging los te laten. Probeer steun te zoeken bij je omgeving, want je staat er niet alleen in.

Zelfbeschadiging uit zelfhaat

Jezelf verwonden, puur uit zelfhaat en zelfdestructie is een hele gevaarlijke, omdat het erg dicht bij zelfmoord in de buurt kan komen. Kamp jij met gedachtes rondom zelfdestructie en suicide? Weet dat je altijd kan chatten of bellen met de 113. Lees ook onze blogs over zelfmoord.

Ik heb mezelf pijn gedaan

Heb jij jezelf pijn gedaan? Jezelf verwond en beschadigd? Of denk je er alleen al aan? Praat erover, maak het kenbaar. Aan mensen die je vertrouwt, aan de huisarts of een psycholoog. Samen kunnen jullie kijken en onderzoeken waar dat gevoel vandaan komt en hoe je het zou kunnen oplossen. De weg naar een oplossing is soms lang. Herstellen van mijn eetstoornis, de drang naar zelfbeschadiging verliezen en echt weer lekker in mijn vel zitten (met alle ups en downs) duurde jaren. 

Ik begrijp heel goed dat het in die periode daartussen ontzettend moeilijk is als je jezelf niet wil beschadigenen wanneer dit wel een copingmechanisme is. Probeer daarom samen met je omgeving en/of je behandelaren te zoeken naar een alternatief. Medicatie zou hierin een rol kunnen spelen op de kortere termijn of als steuntje in de rug. Ook kunnen bepaalde geuren, geluiden of voorwerpen voor wat houvast en rust zorgen. Het is een goed idee om een crisisplan op te stellen en op zoek te gaan naar wat jou helpt te ontladen of wat een fijne afleiding zou kunnen zijn.

Is er iets dat je leuk vindt? Iets waar je je spanning in kwijt kan? Mag je boos worden? Mag je huilen? Mag je even keihard schelden op de wereld of moet je juist even bewust tot rust komen door bijvoorbeeld even een frisse neus te halen? Het is voor iedereen heel persoonlijk, dus zoek daarin zeker je eigen weg. Probeer dingen uit, probeer iets anders als het niet lukt, probeer misschien weer eens iets opnieuw. Weet dat als je echt ten einde raad bent je de crisisdienst kan en mag bellen.

Zoek hulp, want je staat hier niet alleen in. Je kan echt leren om liever voor jezelf te zijn. Die band met jezelf weer op te bouwen tot iets moois. ♥