Wanneer is sporten ongezond?

Er lijkt zo weinig kwaad in te zitten. Sporten is goed voor ons en ‘we moeten met z’n allen meer bewegen.’ Hoe erg kan het nou zijn om te willen sporten of om dat op dagelijkse basis te doen? Het is bovendien ook nog eens een hele fijne uitlaatklep. Toch kent sporten ook een ongezonde kant, een destructieve kant. Durf je ook naar die signalen te luisteren?

Tijdens een eetstoornis en tijdens herstel kan de relatie met sporten behoorlijk verstoord worden. Eerst is het een middel om gezond bezig te zijn, daarna iets om steeds meer controle over te krijgen. Vervolgens iets waar je de controle compleet over verliest. Voor je het weet leef je alleen nog maar om te sporten. Sta je alleen nog maar op om te bewegen. Wordt je dag bepaald door de tijden van de sportschool en laat je je leiden door de stappen die gezet moeten worden.

Bij elk signaal om te stoppen, dacht ik dat ik er beter niet aan toe kon geven. Bij elk pijntje en elke kreun van vermoeidheid dacht ik; nog heel even. Zoals dat eigenlijk met alles ging. ‘Nog heel even’ was uiteindelijk nooit lang genoeg. Ik raakte gewend aan het negeren van de signalen en op de automatische piloot gaf ik met elke sportsessie meer toe aan mijn eetstoornis. De bewegingsdrang had gewonnen, de eetstoornis kon weer tevreden achterover leunen. Het heeft echt nooit het beste met je voor.

Als het moet

Je herkent misschien wel het moment dat je geen zin hebt. Dat alles je tegenstaat. Je bent moe en hebt er misschien niet eens tijd voor. Toch ga je, want je hebt geen keuze voor je gevoel. Niet gaan is, ook als je geen zin hebt, geen optie. Sporten is iets vanzelfsprekends en gaat misschien wel voor alles. Het moet. Maar van wie het precies moet, is onduidelijk. Je wilt het zelf en toch ook niet. Twijfels, angst, twijfels en uiteindelijk toch maar weer die sportschoenen aantrekken. Je wordt gedwongen. Maar dat kan niet de bedoeling zijn.

Als de paniek toeslaat 

Het kan onverhoopt toch ineens anders lopen. Er komt iets tussen, of het is ineens een feestdag waar je geen rekening mee had gehouden en de sportschool is niet open. Waar andere mensen opgelucht hun sportkleding weer in de kast gooien, is dat voor jou misschien helemaal geen fijn gevoel. Sterker nog, de paniek neemt toe. Het voelt niet goed om niet te kunnen doen wat je van plan was. Wat de eetstoornis eigenlijk van plan was en wat misschien even voor rust kon zorgen. Het plan gaat niet gebeuren, maar er is ook niet direct een alternatief dat net zo effectief is. Paniek; wat kan er nu gebeuren? Ook als je ergens weet dat het niet reëel is, lijken er voor jou andere regels te gelden dan voor anderen. Waarom eigenlijk?

Als je pijn hebt

Pijn is een heel duidelijk signaal van je lichaam, duidelijker kan eigenlijk niet. ‘Stop, er gaat iets niet goed. Ik heb rust en zorg nodig.’ Wat je lichaam precies nodig heeft, is misschien niet altijd duidelijk. Maar dat het iets nodig heeft, is vaak wel helder. Vaak heeft het waarschijnlijk geen sportsessie nodig. Dat staat misschien haaks op je gevoel. Op het gevoel dat je moet bewegen om weer rust te krijgen. Maar doorgaan als je pijn hebt, is nooit goed voor je lichaam. Je lijf wordt er niet fitter of gezonder van. Jijzelf wordt er niet gelukkiger van. En het herstel duurt langer; op alle vlakken.

Als je uitgeput bent

Je voelt je moe. Uitgeput. Licht in je hoofd. Toch sta je op de automatische piloot te sporten, te doen wat je gewend bent om te doen. Je krijgt al de hele dag je ene been niet meer voor de andere en tóch moet er extra bewogen worden. Een eetstoornis en de mogelijke bewegingsdrang die daarbij komt kijken, vragen ontzettend veel van je lichaam. Je voelt het eigenlijk goed aan, je bent uitgeput. Wanneer is het moment dat je ook echt uitgeput mag zijn en je rust mag nemen?

Als je door moet gaan

Er is altijd wel een doel dat bereikt moet worden. Een bepaalde tijd dat je bezig moet zijn, een aantal calorieën dat behaald moet worden, een bepaald aantal stappen dat je gezet moet hebben. Je mag niet afwijken van je plan. Plezier en ontspanning, wat sporten zou moeten opleveren, staan niet voorop. Pas als je doel behaald is, is het goed. Of misschien is het dan niet eens goed, maar vooral minder slecht.

Als het gaat om verbranden

Misschien is het begonnen met het idee dat sporten en bewegen goed voor je is. Goed voor je spieren, je bloedsomloop en ontspanning. Maar denk je daar nu allang niet meer aan. Het gaat om het verbranden van calorieën of om de controle die het bewegen je geeft. Controle over je lichaam, controle over de dag, controle over je gevoel. Het kan vele functies hebben, maar het is allang niet meer het gezonde sporten dat het ooit was. Het heeft niet de functie die het zou moeten hebben.

Als je pas tevreden mag zijn na het sporten

Jouw eigenwaarde hoeft hem niet te zitten in de hoeveelheid beweging die je hebt gehad. Jouw geluk hoeft niet afhankelijk te zijn van een afgetraind lichaam. Tevredenheid over jezelf ga je niet bereiken door daar elke dag geforceerd naartoe te stappen. Je loopt jezelf en alles wat jij te bieden hebt voorbij. Jij hebt veel meer te bieden dan een sporttraining die je helemaal af hebt gemaakt en tot in perfectie hebt uitgevoerd. Als je niet zou sporten, ben je net zoveel waard.

Fotografie: goldcircuits