Wist jij dit over eetstoornissen?

Wist je dat er naast de bekende anorexia nervosa, nog veel meer soorten eetstoornissen zijn? Wist je dat je ook helemaal geen ondergewicht hoeft te hebben, om een enstige eetstoornis te hebbem? Wist je dat een eetstoornis vaak samengaat met andere psychische problematiek? Wist je dat het soms heel erg lang duurt voordat iemand met een eetstoornis hulp zoekt? Wat, hoe en waarom? Kom er in deze blog meer over te weten.

Al een tijdje maakt illustrator en grafisch ontwerper Esther Verschoor prachtige tekeningen en waardevolle graphics voor ons Instagramaccount. Zo ook de terugkerende ‘wist je datjes’ over eetstoornissen! Een aantal ‘wist je datjes’ lees je in deze blog. Klik op het pijltje in de foto’s om naar de volgende slide te gaan.

Anorexia nervosa niet de enige eetstoornis is?

Nog veel te vaak denken mensen bij een eetstoornis aan een mager meisje met sondevoeding. Dat is óók een eetstoornis, maar eetproblemen zijn veel diverser dan dat. Denk aan eetstoornissen als boulimia, binge eating disorder of een eetstoornis die niet in zo’n hokje past. Onzichtbare obsessies in je hoofd, eetbuien en het gevoel van controleverlies, zelfhaat en schaamte, neem het serieus. 

Problemen hebben met eten en/of je lichaam is niet wenselijk, maar ook niet gek. Het overkomt ontzettend veel mensen. Waar jij ook mee worstelt, welk stempeltje je er ook opzet, het doet ertoe. Jij doet ertoe. Elke eetstoornis is belemmerend, vervelend en schadelijk. Een negatief zelfbeeld en een negatief lichaamsbeeld heeft invloed op je leven. Eventuele traumatische ervaringen hebben een plekje nodig en verdienen zorg en aandacht. Het is niet jouw schuld. Je bent niet verkeerd. Je mag voor jezelf zorgen en laten zorgen. Trek aan de bel! Je verdient beter. 

Het merendeel van de mensen met een eetstoornis een gezond gewicht of licht overgewicht heeft?

Regelmatig horen we mensen zeggen: “Ik heb (nog) geen ondergewicht, dus mijn eetstoornis zal wel niet zo erg zijn.” Dat is onjuist! De meeste mensen met een eetstoornis, hebben namelijk helemaal geen ondergewicht, maar juist een gezond gewicht of (licht) overgewicht. 

Een eetstoornis kan voorkomen op elk gewicht. Verandering in gewicht kan een gevolg van de eetstoornis zijn, maar dat hoeft helemaal niet. Uiteindelijk gaat het ook helemaal niet om hoeveel je wel of niet weegt, maar om wat er in je hoofd omgaat, hoe je je voelt en welke invloed die gevoelens – en het gedrag dat daarbij kan horen – op je dagelijks leven hebben. Neem jezelf en je eetproblemen serieus. Het ís erg genoeg. 

Mensen met een eetstoornis ook dol kunnen zijn op eten?

“Oh, maar ik zag hem laatst nog genieten van een pizzapunt?!” En tóch kan iemand dan een eetstoornis hebben. Dat je een eetstoornis hebt, betekent niet dat je niet van eten kan genieten of niet van eten houdt. Sterker nog, ik hield heel erg van eten en ik genoot daar ook van. Dat was toen ik anorexia had niet anders dan toen ik bijvoorbeeld boulimia had, en last had van eetbuien. “Maar als je gewoon pizza durft te eten, wat is dan het probleem?” 

Misschien durft iemand te genieten van een pizzapunt, omdat diegene de rest van de dag nog niet gegeten had. Of misschien geniet iemand wel helemaal niet van die pizzapunt, maar is het onderdeel van een eetbui en voelde het als het verliezen van de controle. Wellicht had diegene een goede dag, maar is het de volgende dag weer moeilijk, net zoals iemand met een depressie ook best blije momenten kan hebben! Misschien heeft iemand er wel keihard voor gevochten de afgelopen paar jaar, om nu weer te kunnen genieten van een pizzapunt, maar is er op veel andere vlakken nog een lange weg te gaan. Je weet het niet. Een eetstoornis is niet altijd zichtbaar aan de buitenkant en zeker niet in een momentopname. Maar dat mensen met een eetstoornis niet van eten zouden houden of er niet van kunnen genieten, is absoluut niet waar.

Zestig procent van mensen met een eetstoornis volledig herstelt na een behandeling?

Dat je na je behandeling (nog) niet volledig hersteld bent, is niet gek. Dat herstellen nu niet lukt, wil niet zeggen dat het nooit zal lukken. Je kan niet in de toekomst kijken. Eenzelfde therapie kan op een later moment heel anders aanslaan. Juist omdat er zoveel factoren mee spelen, blijft het zinvol om hulp te blijven zoeken. Want als je geen hulp zoekt, ligt het percentage veel lager.

Waarom het bij de een langer duurt dan bij de ander? En waarom sommigen nooit volledig herstellen? Daar is geen eenduidig antwoord op te geven. Hoe snel je hulp hebt gezocht, welke hulp er beschikbaar was en de complexiteit van de problematiek spelen hier een rol in. Ook als het nu niet lukt, verdien je steun en hulp. Van een therapie of jouw directe omgeving. Ook op Proud2Bme ben je welkom. Je hebt een eetstoornis, maar je bent ook nog altijd jezelf. Dat is ook iets om voor te mogen zorgen, te waarborgen en waarderen.

Ook al twijfel je, zie je het somber in: geef jezelf de kans. Niet volledig kunnen herstellen, betekent niet dat je geen verbeterde kwaliteit van leven kan hebben. Daar valt ook winst te behalen. Je verdient hulp, je mag er zijn. Je bent geen eetstoornis, je hebt er een, en je hebt nog zo veel meer.

Het gemiddeld 16 jaar duurt voordat iemand met Binge Eating Disorder hulp zoekt?

Binge Eating Disorder is de meest voorkomende, maar tevens minst besproken en minst herkende eetstoornis. Iemand met Binge Eating Disorder heeft last van eetbuien. Tijdens zo’n eetbui heb je het gevoel dat je de controle over wat je eet volledig kwijt bent. Je eet maar door, terwijl je eigenlijk al lang vol zit en helemaal niet geniet van wat je eet. Onterecht kan je het gevoel hebben dat je een vreetzak zonder ruggengraat bent, maar de werkelijkheid is dat je een eetstoornis hebt en onderliggende gevoelens als verdriet, angst en trauma aan het wegdrukken bent. Je bent niet zwak en slap, je bent ziek.

De schaamte en schuldgevoelens over de eetbuien en het aankomen in gewicht zijn groot. Dat overgewicht zo vaak belachelijk wordt gemaakt, maakt het ook ingewikkeld om jezelf serieus te nemen en uit te komen voor waar je mee worstelt. Omdat schaamte zo’n grote rol speelt of de eetbuien niet als eetstoornis herkend worden, duurt het gemiddeld 16 jaar voordat iemand met Binge Eating Disorder hulp zoekt. Dit kan en moet anders. Erover praten en het stigma doorbreken helpt.

Een eetstoornis vaak samengaat met andere psychische problematiek?

Een eetstoornis komt nooit alleen, maar gaat vaak samen met andere psychische problematiek. Van een laag zelfbeeld tot een depressie of PTSS. Naast het behandelen van de eetstoornis is het ook belangrijk om hier zorg voor te dragen. Soms betekent dit dat je na je eetstoornisbehandeling nog een andere behandeling volgt, bij een ander worden verschillende therapieën tegelijk gegeven.

Ook kan het zijn dat de functie van de eetstoornis minder belangrijk wordt, als je de andere problematiek goed kan aanpakken. Wat goed is kan dus voor iedereen verschillen. We bewandelen allemaal een ander pad. En al is het soms helaas even zoeken, omdat je het niet altijd op voorhand kan weten, is herstellen van een eetstoornis en de omliggende problematiek echt mogelijk. Zet hem weer op vandaag, blijf goed praten over hoe het met je gaat en pas goed op jezelf.

Een eetstoornis niet meteen voorbij is als iemand beter eet of een gezond gewicht heeft?

Als het beter gaat met eten, als iemand een goede dag heeft of als een uitdaging is gelukt, betekent dat niet meteen dat de eetstoornis voorbij is. Ook als het beter gaat met eten, kan het eten nog een hele uitdaging zijn. Ook als het de meeste dagen goed gaat, kunnen bepaalde momenten of moeilijke dagen nog een hele uitdaging zijn. Ook als het op gebied van eten stabiel is, kan iemand met een eetstoornis nog een enorme stroom van negatieve gedachtes, een slecht zelfbeeld en zelfhaat hebben. En bovendien gaat er altijd zo veel meer schuil onder een eetstoornis. Wanneer de eetstoornis iets minder ruimte inneemt, is er pas ruimte om daar ook aan te werken.

Dus geef zeker aan dat je trots bent op iemand als het beter gaat, maar weet dat het daarmee niet ineens gemakkelijk of helemaal over is. Iemand kan jouw steun of de vraag hoe het gaat, nog altijd heel hard gebruiken. En voor degene die hier zelf mee worstelt: weet dat jouw eetstoornis niet ineens minder erg is als het beter gaat. Weet dat je jezelf niet minder serieus hoeft te nemen. Weet dat je geen aansteller bent en weet dat je altijd om hulp mag blijven vragen. En ook als je uiteindelijk wel herstelt, blijft dat gelden. 

Iemand met anorexia niet per se ondergewicht hoeft te hebben ?

Volgens de DSM-V is ondergewicht een van de criteria waar iemand aan moet voldoen om de diagnose anorexia nervosa te krijgen. Als iemand aan alle criteria voldoet behalve ondergewicht, spreekt men van atypisch anorexia. Anders dan bij vele andere psychische stoornissen, zie je bij eetstoornissen dat er veel vergeleken wordt en dat de stoornis als ‘sterk en krachtig’ wordt ervaren. Het heeft een duidelijke functie, wat het ook zo moeilijk maakt om te herstellen of de motivatie om te herstellen te vinden.

Wanneer je een eetstoornis – als anorexia – hebt, is anorexia de sterkst voelende eetstoornis, de eetstoornis waarbij je ‘in control’ bent en gewicht kan verliezen. Atypisch anorexia kan daarom voelen alsof je eetstoornis niet erg genoeg is. Voor je gevoel verdien je dan geen hulp of moet je van jezelf zelfs beter je best doen om wel de ‘echte’ anorexia te krijgen en ‘sterker’ te zijn.

Niets is minder waar. Atypisch anorexia is wel degelijk anorexia en een ernstige eetstoornis – net zoals elke eetstoornis ernstig is. Als je door atypisch anorexia veel gewicht verliest, is de hoeveelheid gewichtsverlies van groter impact dan het ondergewicht op zich. Iemand die in korte tijd en op een ongezonde manier van (ernstig) overgewicht naar een gezond gewicht gaat, loopt evengoed enorm veel risico op lichamelijke schade.

Bovendien zeggen verschillende onderzoekers en ervaringsdeskundigen dat de focus moet liggen op de psychische klachten die iemand heeft. De extreme controle, obsessies en restrictieve gedachten en gedragingen die iemand rondom eten heeft zijn vele malen belangrijker. De extreme drang om dun te zijn moet niet bewezen hoeven worden door het hebben van ondergewicht. Een eetstoornis zit uiteindelijk niet in je lijf, maar in je hoofd. En naast fysieke gevolgen, heeft het ook heftige mentale en sociale gevolgen.

De lichamelijke gevolgen van een eetstoornis heftig kunnen zijn, maar zeker niet alles zeggen over de ernst van de eetstoornis? 

De lichamelijke gevolgen van een eetstoornis kunnen heftig zijn. Ook zonder heftige lichamelijke gevolgen kan een eetstoornis een heftige, negatieve invloed op je leven en gezondheid hebben. Denk aan de mentale of sociale gevolgen van een eetstoornis, zoals ook hierboven staat beschreven.

Uiteindelijk zit een eetstoornis vooral in je hoofd. In de zelfhaat en de angst die je dagelijks leven beheersen. In de obsessies en de extreme controle of het extreme gevoel van controleverlies. Dat is iets om heel serieus te nemen. Elke eetstoornis, in welke vorm ook, is erg. En elke vorm van eetproblemen of een laag zelfbeeld, mag ook serieus genomen worden. Blijf er niet alleen mee rondlopen. Ook jij verdient hulp en steun van je naasten en/of professionals. 

Welk ‘wist-je-datje’ hoort hier volgens jou ook tussen?