Zonder-vaderdag

Een grote steen met een hoop verfklieders erop of een scheef-gevouwen papieren stropdas. Dit zijn slechts twee voorbeelden van de cadeaus die wij onze vaders in de loop der jaren cadeau hebben gegeven op Vaderdag. Een dag om stil te staan bij de rol die onze vader in ons leven heeft. Om hem te bedanken voor wat hij voor ons doet. Om onze liefde te laten blijken en hem even extra in het zonnetje te zetten. In veel gezinnen is dit een fijne, ontspannen dag, maar dat is niet voor iedereen even vanzelfsprekend.

Misschien is jouw vader niet aanwezig in jouw leven, heb je een slechte band met hem of doet hij jou verdriet. Als dat het geval is, kan Vaderdag een ingewikkelde dag zijn, of een dag met een verdrietig randje. Een dag waarop je stilstaat bij de afwezigheid van (een goede relatie met) jouw vader. Voor zowel Lonneke als Hannah is dit het geval, maar voor beide wel vanwege een andere reden. In deze blog vertellen wij over hoe wij Vaderdag ervaren. Ook geven wij een tip over hoe hiermee om te gaan. 

Vaderdag voor Lonneke…

Vaderdag heb ik altijd best een lastige dag gevonden. Tijdens de aanloop naar Moederdag begon ik mij hier al druk over te maken. Op de basisschool maakten we gezamenlijk vaak cadeautjes die ik liever niet wilde geven. Toen ik mijn vader in groep 5 moest natekenen, tekende ik een man met een snor en een flesje bier. De andere vaders hadden geen bier, alleen de mijne. Dat dit veel zei over hoe ik hem zag, kreeg ik veel later pas door.

Elk jaar begon Vaderdag me meer tegen te staan. Waar klasgenoten druk op zoek waren naar het beste cadeau, wilde ik deze dag liever overslaan. Ik wilde mijn vader niks geven. Ik wilde geen dag om hem te eren. Ik vond dat hij dit niet verdiende.

Gek genoeg kan ik me verder bar weinig herinneren van Vaderdag. Ik probeer het terug te halen, maar dat is best lastig. Waar ik op Moederdag met mijn zusje al vroeg in de keuken stond voor het perfecte ontbijtje, weigerde ik dit voor mijn vader te doen. Hij bedankte me toch niet. En als hij dat wel deed, was het niet gemeend. Net als mijn cadeautje. Vaderdag voelde als een grote façade waar ik niet aan onderuit leek te kunnen komen.

Dat ene biertje worden er twee. Een halve fles wijn. Een lege fles wijn.

Je lijkt te zweven. Manisch. Euforisch misschien. In het begin tenminste. Alles loslaten. Lekker laten gaan. Even niks meer weten, even niks meer voelen. Of juist wel. Jezelf even loslaten. 

Mijn vader werkte bij een bank. Mijn moeder zorgt voor mijn zusje en mij. Dit deed, en doet ze nog steeds, met volle overgave. Mijn vader niet. Biologisch gezien is de man die zich mijn vader noemt mijn vader, dus ik voel mij verplicht hem ook zo te noemen, maar zo voelt hij niet. Mijn vader is een vreemde. Een vreemde man die een beetje rondspookt, hier, in mijn leven. Hij probeert een bepaalde controle uit te oefenen, over mij, en mijn leven. Maar dat wil ik niet. Ik wil hem niet in mijn leven. Ik wil niet met hem geassocieerd worden, of deel uitmaken van zijn leven. Ik wil niks met hem te maken hebben. Maar dat snapt hij niet zo goed. 

Maar hoever kan je gaan? Hoeveel biertjes duurt het, tot je jezelf echt loslaat? En anderen je vast moeten houden? Je moeten dragen, omdat je het zelf niet meer kan? Hoe voelt het om niks meer te weten? Niks meer te weten, en dat het ook even niet meer uitmaakt. Dat de wereld even niet meer uitmaakt? 

Mijn vader was zo iemand. Iemand die gedragen werd. Soms door mij, maar vaak ook niet. Niet omdat ik het niet kan, maar vooral omdat ik het niet wilde. Het ironische is misschien wel dat hij er niet mee zat. De volgende dag was hij toch alles wel vergeten.

Hij wel. 

Een onbeschrijfelijk verdriet.  Warme tranen rollen over mijn  koude gezicht. Ik voel ze in mijn hals, mijn borst. Ik krijg kippenvel. Mijn buik doet pijn, en mijn borst lijkt uit elkaar getrokken te worden. Ze zeggen dat dit overgaat, maar daar geloof ik helemaal niks van. Nu nog niet in ieder geval.

Dit schreef ik toen ik 19 jaar was. De connectie die anderen om mij heen met hun vader hadden, miste ik. Vaderdag werd voor mij een zonder-vader dag. Een dag waarop ik pijnlijk stil stond bij het gemis van een persoon die veel voor mij had kunnen betekenen. Ik vond het lastig om hiermee om te gaan en meestal drukte ik de gevoelens die dan omhoog kwamen snel weg. Ik wilde het niet voelen, ik had wel wat beters te doen. 

Tijdens de opname voor mijn eetstoornis kwam ik erachter hoeveel onverwerkt verdriet er schuilging achter mijn eetstoornis. Ik kreeg door dat ik dit niet zomaar kon laten; ik moest hier iets mee. Het was een bron die mijn eetstoornis bleef voeden en dat wilde ik niet meer. Ik besloot om EMDR aan te gaan en alle pijnen op een veilige manier op te zoeken. Dit is een heel heftig proces geweest, maar heeft mij wel veel gegeven. Ik heb me erbij neergelegd dat ik geen vader of een relatie met een vader heb die ik graag zou willen. Het maakt het niet perse makkelijk, maar wel iets dragelijker. Ik weet dat ik een kind was en dat alles wat is gebeurd misschien niet had moeten gebeuren, maar dat ik hier geen aandeel in had. Ik heb niks fout gedaan. Iets wat ik mezelf echt heb moeten laten inzien. Ik heb niks fout gedaan. 

Pas toen mijn moeder hertrouwde, deed ik voor het eerst fijne Vaderdag herinneringen op. Zeker toen mijn stiefbroer een kindje kreeg, werd dit een hele speciale dag waarop het wél gezellig kon zijn. Het kon dus wel. Inmiddels is mijn stiefvader overleden en zal Vaderdag dit jaar weer anders zijn. 

Mocht jij (delen van) dit verhaal herkennen, dan hoop ik dat je mild naar jezelf kunt kijken. Jarenlang heb ik mezelf van alles kwalijk genomen. Dat ik een slechte dochter was, dat het allemaal misschien wel mijn schuld is geweest. Nu weet ik dat dit niet zo is. Het was voor mij niet helpend om mijzelf de grond in te praten. Het was veel helpender om liever voor mezelf te zijn, want dat is wat ik echt nodig had. 

Vaderdag voor Hannah…

Het is woensdagochtend en ik loop door het winkelcentrum met een mooie, zware badjas en leren toilettas onder mijn armen. Net gekocht, voor mijn vader. Hij is altijd erg ijdel en wil er graag goed uitzien, dus ook bij zijn overplaatsing naar het hospice. Ten minste, dat denken wij, want zelf kan hij het niet echt goed meer aangeven. Hij is erg verzwakt en slaapt veel. Maar goed, mijn moeder, broertje en ik kennen hem langer dan vandaag en we weten dat die oude, versleten badjas die hij nu draagt geen eer doet aan zijn behoefte om er verzorgd uit te zien.

Verzonken in mijn gedachten loop ik langs de Hema. In mijn ooghoek zie ik de grote letters op het raam van de winkel: ‘De leukste cadeaus voor iedere papa!‘ Het steekt. Mensen zijn op zoek naar cadeaus voor hun vaders, ik heb net voor mijn vader iets gekocht wat hij zal dragen in het hospice. En daarbij weet ik niet eens of hij Vaderdag wel zal halen. Als een soort zwaar, kokend cement voel ik het verdriet, de boosheid en de onmacht in mijn buik borrelen. Maar ik druk het weg. Ik moet nu door. Ik zit in de overlevings- en regelstand en wil graag zo snel mogelijk weer thuis zijn, omdat ik bang ben dat er iets gebeurt terwijl ik weg ben. 

Twee-en-een-halve dag later is mijn vader overleden. Vaderdag heeft hij niet gehaald, de badjas heeft hij maar één keer gedragen. Dat jaar, nu twee jaar geleden, was mijn eerste ‘zonder-vaderdag’. Op dat moment was het verdriet nog te vers en de pijn nog te nieuw om er écht bij stil te staan. Dat mijn vader dood is, was nog niet écht ingedaald en ik had ook geen idee hoe ik met deze dag om moest gaan. Ik herinner me dat ik grappend met mijn moeder besprak dat het eigenlijk wel fijn was dat hij Vaderdag niet had gehaald, want cadeaus kopen voor mijn vader was altijd ontzettend lastig. 

Al toen ik jong was, had ik moeite met het vinden van cadeautjes voor mijn vader. Niet omdat hij zo kieskeurig was, maar omdat mijn relatie met hem erg lastig was. Als meisje van een jaar of zes was ik er al van overtuigd dat hij niet van mij hield. In mijn herinneringen was hij er zelden en als hij er wel was, was hij vaak ontzettend boos. Met name op mijn moeder en mij; mijn broertje kreeg het minder te verduren. In mijn beleving kon hij ons urenlang uitschelden met een volume als een orkaan en ik was doodsbang voor hem. Ook liet ik het niet toe dat hij mij aanraakte, op wat voor manier dan ook. Ik liet hem niet toe en hij mij niet. 

Onze relatie is in de laatste jaren van zijn leven veranderd. In de periode van mijn eetstoornis bracht hij mij regelmatig terug naar de kliniek. Het afscheid bij de voordeur van de instelling was eerst vluchtig, zonder elkaar aan te kijken. Dat veranderde langzaam naar een korte aanraking op de hand, een kus op de wang. Na een half jaar zelfs in een echt gemeende, warme knuffel. Ik veranderde en mijn vader ook. Naar mijn moeder toe veranderde hij net zo goed; voor het eerst in mijn leven zag ik ze knuffelen. Voor het eerst zag ik dat ze écht steun aan elkaar hadden. Ik was onder de indruk van hoe een man van in de 70 zijn houding en gedrag nog zo kon aanpassen. Voor mij is mijn vader hierin het mooiste voorbeeld van hoe ieder mens ingewikkelde, vastgeroeste en nare (gedrags)patronen kan veranderen, ongeacht zijn of haar leeftijd. 

Vaderdag is voor mij een beladen dag, maar met name omdat het zo kort na de overlijdensdatum van mijn vader is. ‘Over de doden niets dan goeds‘, daar doe ik niet aan. Ik vind het niet erg om eerlijk te zijn over hoe mijn vader mij veel pijn en verdriet heeft gedaan toen ik jong was. Op hetzelfde moment denk ik met een warm gevoel terug aan onze laatste jaren, waarin ik enorm veel steun en liefde heb gehaald uit onze relatie. Dit maakt mij ook verdrietig, omdat ik heel graag meer van die fijne jaren had gehad. Maar goed, dat is onmogelijk en daar moet ik me bij neerleggen. Ik ben dankbaar voor alle fijne momenten die we wél samen hebben gehad. Ik probeer hem op deze dag te ‘eren’ door herinneringen op te halen en over hem te vertellen, door oude foto’s te kijken, bij mijn moeder te gaan eten en dan iets te koken wat hij lekker vond en meer van dat soort dingen. Zijn positiviteit, nuchtere houding en vermogen om van bijna álles en ieder moment te kunnen genieten, zijn voor mij een inspiratie. Zo houd ik hem op mijn manier in mijn leven.

Wat doe jij met vaderdag?

♥