ADHD en een eetstoornis

Een volwassen vrouw met een prachtig kind vertelt over haar problemen met eten en ADHD. Ze is een echte levensgenieter en heeft een rugzakje vol ervaring. Dit wil ze graag delen, en  zoals ze ook zegt: ”Het leven heeft zoveel mooie dingen, naast al die dingen die er ook zijn en het soms behoorlijk ingewikkeld pijnlijk, verwarrend of verdrietig maken. Ik heb de overtuiging dat wat er ook gebeurt, wat je ook overkomt, je altijd verantwoordelijk blijft voor je eigen leven.” 

ADHD: druk en chaotisch?
Het klopt dat mensen bij ADHD vaak denken aan Alle Dagen Heel Druk. Veel mensen denken bij ADHD aan een jongetje dat heel de dag rondstuitert. In mijn geval is dat niet zo. De ADHD komt bij mij tot uiting in een gevoel van onrust, dat eigenlijk altijd aanwezig is. Zowel lichamelijke onrust zoals het wiebelen en niet stil kunnen zitten. Maar ook de geestelijke onrust, zoals altijd aanwezige gedachten die over alles en niets gaan en eigenlijk allemaal tegelijkertijd. En die gedachten kan ik niet sturen of stoppen, ze zijn er altijd!

Daardoor ontstaat er natuurlijk chaos. Waar ik ook ben, in mijn hoofd ben ik altijd met nog tig andere dingen bezig. Daardoor is het lastig om me te concentreren op één ding en het daar ook bij te houden. Meestal ben ik met heel veel dingen tegelijk bezig in mijn hoofd, met als gevolg dat niets afkomt of ik de helft vergeet. Te laat komen, spullen vergeten of kwijtraken, dingen vergeten die mensen verteld hebben, gebeurt me regelmatig.

Heel logisch als je op dit moment denkt; dan schrijf je het toch op? Ja, dat klopt, maar zelfs dan gaat het ‘mis’. De gedachte om het op te schrijven is er, vervolgens ook de weg naar pen en agenda, maar dan ‘onderweg’ met de intentie om het op te gaan schrijven word ik afgeleid. Dat kan door vanalles komen. Ook het lijstje opvolgen is lastig, vanwege alle gedachtes waar ik impulsief op reageer. Eigenlijk ren ik dus continu achter de feiten aan.

Hoe en wanneer ben je erachter gekomen dat je ADHD had?
Vroeger kreeg ik veel commentaar op mijn gefriemel en gewiebel. Opmerkingen die ik meerdere malen per dag hoorde waren bijvoorbeeld ”Stop daar eens mee.”, ”Zit nou een stil”, ”Kun je nou eens één tel je mond houden”? Hoezeer ik ook mijn best deed, ik kon het niet stoppen. Dat zorgde vaak voor irritatie bij anderen. Op de middelbare school had ik veel moeite met het plannen van mijn huiswerk. Altijd alles op het laatste moment. Voor mijn gevoel moest ik altijd op mijn tenen lopen. Hoe goed ik ook mijn best deed, het lukte me meestal niet om dingen op tijd en goed af te maken.

Door dit gedrag werd ik gezien als lastige, ongemotiveerde leerling. Mijn faalangst groeide met de dag. Door mijn impulsiviteit werd mijn onbevangen enthousiasme vaak ‘afgestraft’, waardoor ik het gevoel kreeg anderen tot last te zijn. Ik voelde me altijd als teveel of niet gewenst. Mijn onzekerheid nam toe. Ik kreeg vaak te horen dat ik raar was en ik ben daar uiteindelijk zelf ik gaan geloven. Ik was anders dan de rest, ik was een ”rare” meid en voelde me niet thuis in deze wereld.

ADHD werd alleen gezien als iets dat bij drukke jongentjes voorkwam. Ik was gewoon een ‘raar’ meisje en ik kwam immers uit een ‘vreemd’ en moeilijk gezin. Pas op het moment dat ik ging werken kreeg ik steeds vaker te horen, beetje last van ADHD? Langzaam begon ik erkenning te krijgen. Uit schaamte, omdat ik een vrouw ben en geen stuitert jongetje, en de angst (van vroeger) dat ik anders of ‘gewoon een beetje gek’ zou zijn, durfde ik niet naar de huisarts om dit bespreekbaar te maken. Bang om niet serieus genomen te worden en bang om ‘gek’ te worden gevonden.

Pas op het moment dat mijn zoon de diagnose ADHD kreeg, heb ik de stap durven zetten om naar de huisarts te gaan. Een kind met ADHD heeft extra behoefte aan structuur en regelmaat en vooral geen behoefte aan een chaotische moeder. Van de huisarts kreeg ik een doorverwijzing naar een GGZ-instelling, waar ik vervolgens op de wachtlijst werd geplaatst voor onderzoek.

Dat onderzoek heeft destijds niet plaats kunnen vinden, omdat mijn eetstoornis zodanig op de voorgrond kwam dat hulp daarvoor, gericht op herstel, prioriteit vroeg. Uiteindelijk is het onderzoek gericht op ADHD, meegenomen in een persoonlijkheidsonderzoek dat binnen mijn therapie plaats vond bij een centrum voor eetstoornissen.

Hoe ziet zo’n onderzoek eruit?
Als volwassenen mag je helaas niet meer naar de speelkamer, zoals dit bij kinderen wel wordt gedaan. Daarvoor in de plaats wordt er een interview afgenomen. Tijdens het interview verzamelt de psycholoog ‘algemene’ informatie over jou en observeert je gedrag. Daarnaast moet je verschillende vragenlijsten invullen die vooral gericht zijn op je gedrag. Ook vindt er een gesprek plaats met je ouders/verzorgers of met iemand die nauw betrokken is geweest tijdens je eerste levensjaren.

De eerste levensjaren zijn heel belangrijk om de diagnose ADHD vast te kunnen stellen, omdat het een stoornis is die is aangeboren. De symptomen moeten aanwezig zijn vanaf je kindertijd, met enkele specifieke symptomen voor je zevende levensjaar. Het kan dus niet op latere leeftijd ontstaan (wel ‘ontdekt’ worden). Ook hier wordt alle informatie samengevoegd en verwerkt in een uitgebreid verslag, met een conclusie en advies. Het verslag wordt vervolgens met jou besproken in een  adviesgesprek.

Behandeling?
Nee, ik heb geen behandeling gevolgd alleen gericht op ADHD. Binnen mijn behandeling gericht op de eetstoornis krijgt het wel aandacht, omdat het duidelijk invloed heeft op mij als persoon en op mijn herstel. Ik heb wel regelmatig een consult bij de psychiater (binnen het centrum voor eetstoornissen) i.v.m. de medicatie die ik krijg voor de ADHD.

Invloed op je eetstoornis?
Zeker heeft het invloed op de eetstoornis! Dat is ook de reden dat ik graag mijn ervaring wil delen. De diagnose ADHD, heeft mij veel inzicht gegeven in mijn gedrag. Om het simpel uit te leggen;
Een eetstoornis wordt vaak gekenmerkt door perfectionisme, de drang naar controle, structuur en houvast. Een eetstoornis geeft je een gevoel van controle en veiligheid. (Even voor de duidelijkheid; schijnveiligheid en -controle) ADHD wordt vaak gekenmerkt door, onrust, chaos, gebrek aan structuur en dat geeft de eetstoornis ruimte en kracht om nog harder aan je te gaan trekken en daardoor op de voorgrond te komen.

Mijn psychiater legde het als volgt uit;
Een ADHD-er moet eigenlijk extra hard werken om aan de eisen van de eetstoornis te voldoen. Daardoor bestaat de kans dat je volledig opgaat in het behalen van die eisen, maar dat het keer op keer ‘mislukt’ door de aanwezige chaos en het gebrek aan het kunnen aanbrengen van structuur. Je ervaart steeds weer, dat je de controle niet vast kunt houden. Hierdoor krijg je het gevoel dat je steeds weer faalt en nog harder je best gaat doen. Om je eetstoornis bespreekbaar te maken is vervolgens erg moeilijk. Je gedrag vanuit de eetstoornis is een ‘puinhoop’, chaotisch, voor je gevoel doe je het niet goed. Je hebt een nep-eetstoornis, denk je steeds weer.

In het begin van mijn behandeling liep ik hier volledig in vast. Wat we ook afspraken, het lukte me niet. Mijn onzekerheid nam wederom toe en ik verloor langzaam het vertrouwen dat ik deze strijd zou kunnen winnen. Na het onderzoek, waarin de diagnose ADHD werd gesteld en de uitleg van de psychiater voelde als een grote opluchting. Het was dus ook niet zo gek dat het me niet lukte, ondanks mijn inzet en doorzettingsvermogen.

De eetlijst aanhouden en structuur aanbrengen in mijn leven was een hele klus, maar ik begin te ervaren dat structuur zoveel rust geeft en ontzettend belangrijk is om te herstellen van de eetstoornis. Alleen op deze manier kan ik weer de touwtjes in handen nemen en de gedachten van de eetstoornis minder ruimte geven.

Wat zijn de problemen die jij ervaart vanwege je ADHD?
Het grootste probleem dat ADHD met zich meebrengt, ervaar ik tijdens mijn herstel van de eetstoornis. Doordat ik moeilijk regelmaat en structuur kan aanbrengen krijgen mijn gedachten vanuit de eetstoornis ontzettend veel ruimte. Er ontstaat steeds weer chaos met het gevolg dat ik het niet meer overzie. Mijn houvast en controle raak ik op zo’n moment volledig kwijt. Mijn onzekerheid en twijfel komt dan ineens weer op de voorgrond.

Hoe ga hier hiermee om?
De enige manier die voor mij werkt is om te zorgen dat ik structuur aanbreng en daar onder geen enkele voorwaarden vanaf stap en hierbij hulp accepteer, want alleen kan ik dit niet. Belangrijk voor mij is dat ik blijf erkennen dat ik een eetstoornis heb en dat ik mij blijf richten op herstel. Ik heb ondergewicht en ik moet aankomen. Daarbij hoort het volgen van mijn eetlijst. Dat houdt in dat ik nu nog om mijn eetlijst heen afspraken kan plannen.

Wat is je toekomstdroom?
Genieten van een stuk taart, zonder dat ik er ook maar een enkele negatieve gedachten bij heb of me schuldig voel of mijn rekenmachine in mijn hoofd al aan het werk is. Ik barst van toekomstdromen! Teveel om hier op te noemen.

Wat zou je anderen aanraden?
Als je het vermoeden hebt dat je ADHD hebt, ga naar de huisarts! ADHD in combinatie met een eetstoornis is echt niet makkelijk. Neem jezelf serieus en vraag hulp. En als je niet durft, twijfelt of je schaamt, stel jezelf dan de vraag: Wat heb ik te verliezen? Volgens mij kun je hiermee alleen maar iets winnen.

ADHD geeft je ook heel veel mogelijkheden. Vaak zijn mensen met ADHD heel creatief, barsten ze van de ideeën en hebben ze ontzettend veel power om dingen voor elkaar te krijgen. Het is een kwestie van leren doseren en het hebben van geduld. Zie het niet alleen als iets negatiefs, maar richt je vooral op de mogelijkheden die ADHD ook heeft.

Mijn zoontje zei laatst bijvoorbeeld: ‘’Ik heb echt geluk dat ik ADHD heb. Mijn vriendjes worden altijd moe met voetballen en ik niet. Als ik maar lang genoeg wacht, dan kan ik scoren, want dan kunnen ze me niet meer bijhouden. Uiteindelijk kan ik dus altijd winnen ook al ben ik niet de beste.”