Als je partner PTSS heeft

Mijn hele lichaam trilt. Met mijn ogen dicht lig ik in bed en het voelt alsof ik me niet kan bewegen. Mijn vriendin ligt naast me, ook stil. Ze weet niet wat ze moet doen. Ik wil het haar vertellen, maar ik krijg geen woord over mijn lippen. Ik voel me schuldig; ik kan haar aanraking niet verdragen. Wanneer ik voel dat er een seksuele lading zit bij de liefde die ze mij geeft, belandt er vrijwel direct een steen in mijn maag. Een gevoel van zelf-walging verspreidt zich langzaam door mijn lichaam. In plaats van haar nabijheid, wil ik afstand. Er woedt een strijd in mij; ik wil haar warmte voelen, maar hoe meer ik dat voel, hoe groter de weerstand wordt. Des te langer de aanraking duurt, des te meer spanning in mij opbouwt. Tot ik niet meer kan ontkennen dat het er is en ik me eraan over moet geven. Mijn lichaam voelt als verlamd. Een groot verdriet maakt zich van me meester en het enige dat ik kan, is huilen…

Iets dat fijn zou moeten zijn, roept in mij ontzettend veel negatieve gevoelens op. Al eerder schreef ik over wat mijn eerste ervaringen op seksueel gebied met mij deden en nog steeds voel ik hier de gevolgen van. Een gevoel waar ik geen controle over lijk te hebben, een lichamelijke reactie die in mij wordt opgeroepen zonder dat ik het wil, extreme schuldgevoelens en schaamte die ik niet zou hoeven voelen. Lange tijd kon ik deze gevoelens niet onder ogen komen, niet écht. Ik wist wel dat ik er last van had, maar wist niet hoe ik erbij moest komen. Ik dissocieerde zonder dat ik het doorhad en ging verder. Tot ik ik dichter bij mijzelf kwam te staan (onder andere door therapie) en op een punt kwam dat ik de gevoelens van het trauma wel moest erkennen.

Ergens wilde ik ze ook erkennen, hoe lastig het ook was. Ik merkte dat mijn gedrag en mijn gevoelens effect hadden op mijn vriendin. Zij werd er onzeker van en wist niet hoe ze met mijn verdriet en pijn om moest gaan. Soms werd ze boos uit frustratie en onmacht. Mijn trauma drukte op onze relatie. De enige manier waarop ik hier iets aan kon doen, was door mijn gevoelens met haar te delen. We hebben samen moeten zoeken naar een manier die voor ons allebei fijn en veilig was, maar uiteindelijk heeft het ons veel dichter bij elkaar gebracht. Haar rol hierin en hoe zij met mij omging, was bepalend voor hoe ik mij naar haar open durfde te stellen. 

Laat merken dat het er mag zijn

Gevoelens, gedachtes of gedragingen die voortkomen vanuit trauma zijn niet altijd even reëel, maar zijn voor de persoon die ze ervaart wel de waarheid. Als partner kun je al veel steun bieden door enkel te laten merken dat al die gevoelens, gedachtes en gedragingen er mogen zijn. Laat jouw partner merken dat hij of zij zich niet hoeft te schamen en dat het oké is dat hij of zij bepaalde dingen misschien anders voelt of ervaart. Dit betekent natuurlijk niet dat je alles zomaar over je heen hoeft te laten komen.

Zelf was ik er bijvoorbeeld heel goed in om mijn vriendin buiten te sluiten van alles wat ik voelde. Ik kon zelfs erg onaardig of boos worden op momenten dat ze te dicht bij mijn pijnlijke gevoelens en gedachtes kwam. Dit deed ik uit angst om al die gevoelens te moeten toelaten, omdat ik het lastig vond me kwetsbaar op te stellen en uit schaamte. Mijn vriendin liet zich echter niet zomaar buitensluiten. In het begin vond ze het lastig als ik haar niet toeliet en werd ze soms boos. Dit werkte voor mij averechts; ik sloot me nog meer af. In de loop van de tijd merkte ik dat ze steeds minder snel boos werd. Ze bleef vragen naar wat er in me omging, zonder me te forceren er over te praten. Ze vertelde me dat het niet uitmaakte, dat ze niet boos was en dat ze graag wilde weten wat ik voelde. Dit zorgde ervoor dat ik haar langzaam steeds meer ging vertrouwen. Hierdoor werd ik steeds een beetje meer open en durfde ik haar steeds meer te vertellen. 

Probeer het te begrijpen

Het is ontzettend moeilijk, misschien wel onmogelijk om écht te voelen wat er in jouw partner omgaat. Maar er zijn wel dingen die je kunt doen om daar dichterbij te komen. Zo kun je je inlezen over trauma’s of documentaires kijken over het onderwerp dat bij jouw partner speelt. Je kunt jouw partner er ook naar vragen. Het kan voor jouw partner lastig zijn om over het trauma te praten. Wanneer dit inderdaad niet lukt, zie dit dan niet als afwijzing. Het feit dat je interesse toont, kan al veel voor jouw partner betekenen, ook al kan hij of zij dat in het moment niet laten blijken.

Toen mijn vriendin me vertelde dat zij zich had ingelezen over trauma’s na seksueel misbruik, raakte mij dat heel erg. Op een positieve manier wel te verstaan. Het gaf me extra bevestiging dat ze er écht voor mij wilde zijn en dat ze niet zomaar weg zou gaan vanwege mijn problemen. Laat weten dat je ermee bezig bent, dat je erover wilt leren en dat je je best wilt doen om jouw partner te helpen. Als jouw partner in therapie is, zou je ook kunnen bespreken of je een keer mee naar therapie kunt. Het bijzijn van een therapeut kan helpen om een gesprek over een lastig onderwerp soepeler te laten verlopen. Ook kan hij of zij inzichten geven of antwoorden op vragen die je hebt. Doe dit wel alleen wanneer jouw partner zich daar goed bij voelt; therapie is zijn of haar een veilige plek en dat moet het ook blijven.

Vraag hoe je kunt helpen

Dat helpen kan lastig zijn. Zelf heb ik ervaren dat ik ook niet wist hoe mijn vriendin mij kon helpen. Ik vond ik het ontzettend lastig om dit uit te spreken. Vooral wanneer zij in het moment waarop ik alle negatieve gevoelens ervoer aan mij vroeg wat ze moest doen. Er ging al zo veel in mij om dat ik geen ruimte had om na te denken over waar ik behoefte aan had. Ik merkte dat ik daar veel beter over na kon denken op een ander, rustiger moment. Een moment waarop al die heftige gevoelens niet aanwezig waren. Alleen durfde ik er dan niet meer over te beginnen. Ik wilde niet weer over mijn problemen praten, niet weer de aandacht opeisen. Ook was ik bang dat er weer zo’n hevige reactie of herbeleving zou komen. Gelukkig deed mijn vriendin erg haar best en vroeg zij er zelf naar op een rustig moment. Het was voor mij spannend, maar vooral heel prettig dat zij mij die ingang bood. Hierdoor konden we er écht over praten, met minder heftige emoties op de achtergrond. Ook kon ik haar ook beter vertellen waar ik dacht behoefte aan te hebben op het moment dat die emoties wél aanwezig zijn. 

Vertel wat het met jou doet

Het is niet gek dat het jou iets doet wanneer je ziet dat jouw partner pijn en verdriet heeft, wanneer je bepaalde dingen moet laten, of wanneer dingen lastig zijn door het trauma van jouw partner. Die gevoelens mogen er zijn en dit mag je delen. Het mooiste is als je dit kun delen met jouw partner zelf. Probeer, wanneer jij jouw partner vertelt wat zijn/haar trauma met jou doet, daar geen oordeel of veroordeling in te leggen. Ook al is het voor jou ontzettend lastig om met het gedrag, de gevoelens en de gedachtes van jouw partner om te gaan; hij of zij heeft er niet voor gekozen om zich zo te voelen.

Als het (nog) niet lukt om met betrekking tot het trauma samen met jouw partner te praten over wat het met jou doet, praat er dan over met anderen. Bijvoorbeeld vrienden of een therapeut. Het is niet gek dat jij last en zorgen ervaart van het trauma van jouw partner en alles wat dat met zich meebrengt. Wanneer je deze gevoelens opkropt, worden ze enkel groter en bestaat de kans dat dit tussen jou en jouw partner in komt te staan. Jij mag jezelf de ruimte geven om over jouw gevoelens en gedachten te praten. 

Accepteer dat het niet zomaar over gaat

Een trauma is niet zomaar opgelost, hoe graag je het ook zou willen. Het kost tijd. Tijd om te accepteren dat er hulp nodig is, tijd om hulp te zoeken, de hulp zelf kost tijd en ook na afronding van de hulp kan er nog tijd nodig zijn om op een nieuwe manier met dingen om te leren gaan. Het kan ook nog zo zijn dat een bepaalde behandeling niet aanslaat. Het zou ontzettend fijn zijn als een posttraumatische stressstoornis van de een op de andere dag over gaat, maar zo werkt het nu eenmaal niet. Het is voor jouw partner fijn om te voelen dat het oké is dat het tijd kost om aan het trauma te werken. Dat jij dat niet erg vindt. Ook al duurt het langer dan verwacht of gaat het misschien nooit helemaal over, het belangrijkste is dat je hem of haar blijft steunen.

Jouw veiligheid is soms het enige dat nodig is

Als je partner PTSS heeft zullen er momenten zijn waarop hij of zij het moeilijk heeft. Waarop er misschien paniek of nachtmerries zijn, angsten, verdriet, boosheid of juist stilte en het gevoel niks meer te kunnen doen of zeggen. Het kan zijn dat jouw partner therapie heeft of juist niet, dat hij of zij het fijn vindt om er met jou over te praten of dat hij of zij er liever met anderen over praat. Er is van alles mogelijk, maar er zullen momenten zijn dat alles gewoon even echt heel moeilijk is. Als partners sta je erg dicht bij elkaar en voor iemand met PTSS kan het heel belangrijk zijn dat jij dan degene bent bij wie hij/zij veiligheid kan vinden. Steun en liefde, onvoorwaardelijk. Dat er niet gepraat hoeft te worden, geen uitleg nodig is; dat hij of zij gewoon bij jou kan zijn. In de vorm van een knuffel of door gewoon naast elkaar te zitten of samen te wandelen; net wat jouw partner prettig vindt. Dat jij er bent en blijft, door mooie en moeilijke tijden, is dan het enige wat telt.

Zorg voor jezelf

Hoeveel steun jouw partner ook nodig heeft, het is ontzettend belangrijk om goed voor jezelf te blijven zorgen. PTSS en het herstellen ervan kan veel tijd en ruimte innemen in iemands leven. Als partner is het logisch dat dat ook invloed heeft op jouw leven. Als je veel van iemand houdt, wil je waarschijnlijk graag voor die persoon zorgen. Maar het blijft bovenal belangrijk dat jij goed voor jezelf zorgt. Neem tijd voor jezelf, doe leuke dingen met vrienden, ontspan. Ook als jouw partner het moeilijk heeft, mag jij nog steeds genieten van de leuke dingen die je graag doet.

Natuurlijk houd je rekening met elkaar. Het is ook niet gek dat in bepaalde periodes de één meer voor de ander zorgt en dat dat een andere periode weer andersom is. Ondanks alles is het leven net als in een vliegtuig; eerst zuurstof geven aan jezelf voordat je iemand anders helpt. Als jij onderdoor gaat aan de zorg voor jouw partner, is hij of zij jou ook kwijt. Daar schiet geen van beiden iets mee op. Begrip tonen voor de problematiek die uit de PTSS van jouw partner voortkomt, is belangrijk. Maar er volledig in meegaan en jouzelf verliezen, werkt averechts. Juist jij kan met jouw andere kijk op dingen helpen om te relativeren, helpen om tot rust te komen, helpen om de positieve kanten van het leven in te zien. Juist jouw niet-getraumatiseerde gevoelens en gedachtes kunnen jouw partner inspireren en kracht geven om door te gaan. 

Hoe steunen jij en je partner elkaar?

♥

Foto’s: Andrei Lazarev