De afgelopen twee jaar is er in de media flink wat aandacht geweest voor de eetstoornis anorexia. Natuurlijk is dit goed, aangezien het van belang is dat er aandacht wordt besteed aan een ziekte waar binnen de maatschappij nog weinig over bekend is. Ook is het wellicht drempelverlagend voor jongeren die zich herkennen in de verhalen en tot dusver nog geen hulp durfden te zoeken voor hun eet-problemen. Maar heeft anorexia in de media ook een keerzijde? Of is het enkel “hoe meer aandacht, hoe beter?” En wat is de werking en het effect van meiden met een eetstoornis volgen op televisie?
Allemaal vragen die bij ons opkomen n.a.v. de documentaire Vel over probleem, de serie XXS en series als “Je zal het maar hebben” “Jong” en “Family matters”.
We stelden onze vragen aan een deskundige op het gebied van eetstoornissen: Eric van Furth, klinisch psycholoog/ psychotherapeut, directeur behandelzaken van Centrum eetstoornissen Ursula en ruim 25 jaar werkzaam binnen het eetstoornissenwereldje. Hier volgt zijn reactie:
“Anorexia nervosa is een populaire psychiatrische stoornis, althans bij de Nederlandse media. Na Vel over Probleem 1 en 2 zendt de KRO deze zomer het programma XXS uit. Daarnaast zijn de voor-bereidingen voor de opvolger, XXL, ook al in volle gang. De KRO heeft eetstoornissen ‘geadopteerd’, zo zeggen zij zelf. Naast ideële doelen, betekent dit zonder meer dat de KRO denkt met eetstoornissen goede kijkcijfers te kunnen behalen. Nu wilde documentairemaakster Jessica Villerius met haar Vel over Probleem saga laten zien dat anorexia nervosa een hele ernstige stoornis is maar ook dat de hulpverlening in Nederland onvoldoende is. Het programma XXS, gepresenteerd door de altijd vrolijke, meisjesachtige bolleboos Yvonne Jaspers (Boer zoekt Vrouw) wil de kijker meer inzicht geven in het leven en de strijd van mensen met anorexia nervosa.
De prachtig gefotografeerde documentaire Vel over Probleem raakte je emotioneel en hebben voor het grote publiek inzichtelijk gemaakt hoe moeilijk de strijd om herstel is. De ernst van de stoornis en de verwevenheid met andere problematiek werd mooi verbeeld. De boodschap dat de hulpverlening in Nederland ontoereikend is, is eenzijdig en onjuist. Nederland heeft in vergelijking met het buitenland een landelijk dekkend netwerk van gespecialiseerde zorg. Natuurlijk valt er veel te verbeteren maar de kwantiteit en de kwaliteit van de zorg is door de bank genomen hoog.
Het lijkt er op dat het voor velen moeilijk onder ogen te zien is dat psychiatrische problemen in het algemeen en eetstoornissen in het bijzonder moeilijk behandelbaar zijn en de prognose niet altijd even gunstig. Helaas weten wij nog weinig over de oorzaken van eetstoornissen en ook het onderzoek naar de behandeling laat veel te wensen over. Eetstoornissen hebben bij de beleidsmakers geen hoge prioriteit en er gaat relatief weinig geld naar onderzoekssubsidies voor deze stoornissen. Vel over probleem heeft er in ieder geval voor gezorgd dat anorexia nervosa even in de schijnwerpers stond.
Bij het KRO programma XXS lijkt de entertainment (emotainment) het gewonnen te hebben van de informatievoorziening (infotainment). Blijkbaar zijn kijkcijfers ook in de zomer belangrijk, of wordt het programma deze winter herhaald? De korte scenes, snelle montage, geluidseffecten en muziek geven de indruk dat je naar een soap kijkt. De dagboekcam, het (gestimuleerde?) exhibitionisme van de deelnemers en de verbeelde machteloosheid van de omgeving dragen bij aan de entertainment value. Anorexia nervosa smoelt lekker op TV. Ik ben benieuwd naar de opvolger, XXL, worden dat allemaal hele dikke mensen?
Uit ervaring weet ik hoe groot de impact van het deelnemen aan TV opnamen is. Als ik een deelnemer aan XXS hoor zeggen dat hij de afgelopen 24 uur alleen een crackertje gegeten heeft en zijn moeder daar dan vriendelijk glimlachend op de achtergrond zie zitten, dan vraag ik mij af wie hier in de maling wordt genomen. Als er geen TV ploeg met opgewekte Yvonne in de kamer zat, had moeder dan ook niet gereageerd? Gaat iemand hier nog iets doen? Schaapachtig voegt de voice over er dan aan toe dat betrokkene wacht op een plek in een eetstoorniskliniek. Snelle hulp voor deze jongen lijkt mij inderdaad gewenst.
Ook bij Vel over probleem werd steeds gesproken over ‘klinieken’. Een ouderwetse en foutieve benaming van de zorg van gespecialiseerde centra. Vijfennegentig procent van de mensen met een eetstoornis die worden behandeld krijgen ambulante behandeling. De meerderheid van deze groep neemt deel aan poliklinische behandeling, een minderheid aan deeltijdbehandeling. In de praktijk bestaat poliklinische behandeling meestal uit wekelijkse bijeenkomsten van 1½ uur. Door het gebruik van het woord kliniek wordt de suggestie gewekt dat alleen klinische (7 x 24 uur) behandeling gewenst is en dat mensen met een eetstoornis (tijdelijk) opgeborgen dienen te worden.
Is het verstandig deel te nemen aan een TV programma zoals XXS? Via de TV kan het grote publiek meer leren over eetstoornissen en dat is een goede zaak. Maak voor je beslist wel een hele goede afweging. Als je besluit mee te doen is dat vooral uit altruïsme, je doet het voor anderen, voor het goede doel.
Besef dat je veel privacy opgeeft en dat meedoen ook een versterkend effect op je eetstoornis kan hebben. Voor kinderen jonger dan 16 jaar is er een bijkomend probleem: Het overzien van de gevolgen van deelname is moeilijker. Daarnaast zijn je ouders uiteindelijk verantwoordelijk voor het besluit wel of niet deel te nemen.
Televisiemaken is een vak apart. Entertainment en kijkcijfers zijn belangrijk en de publieke omroep KRO wil ook graag haar maatschappelijke betrokkenheid tonen. Dat zij dit op een krampachtig geïsoleerde manier tot stand brengen (input van behandelaars en (ervarings)deskundigen is niet gewenst) en daarbij goochelen met (sterfte)cijfers is misschien minder belangrijk dan het uiteindelijke resultaat. Ik hoop dat de impact uiteindelijk is dat jongens en meisjes met een beginnende eetstoornis deze sneller bij zichzelf zullen herkennen en ook erkennen dat zij hulp nodig hebben“
Bron foto’s: Luci Correia
Geef een reactie