Mensen zijn gewoontedieren. We doen de dingen graag op de manier waarop we ze gewend zijn. Soms omdat het gewoon goed werkt op die manier en soms puur omdat we het op die manier hebben geleerd of onszelf hebben aangeleerd. Als je iets maar vaak genoeg herhaalt, wordt het vanzelf een gewoonte. Een eetstoornis duurt vaak een lange periode. Het gedrag dat je vertoont bij een eetstoonis, herhaal je dus heel vaak. Hoeveel van jouw eetstoornis is een gewoonte?
In de leertheorie wordt ervan uit gegaan dat gedrag is aangeleerd. Mensen vertonen bepaald gedrag omdat ze dit hebben geleerd door middel van belonen en straffen. Goed gedrag wordt beloond en dus herhaald. Verkeerd gedrag wordt gestraft en dus gestopt. Dit heet conditionering en is de spil achter gewoontes en patronen.
Er is in principe niks mis met conditionering en gewoontevorming. Je leert van kinds af aan een heleboel op deze manier. Maar in sommige gevallen is het gedrag dat je hebt aangeleerd of zijn de gedachtenpatronen die je hebt ontwikkeld helemaal niet functioneel. Het werkt dan tegen je. Zo ook in het geval van een eetstoornis.
Misschien ben je, door herhaling, gaan geloven dat dun gelijk staat aan goed of lijnen gelijk staat aan succesvol of afvallen hetzelfde is als slagen. Automatisch betekent dik dan fout en aankomen is falen. Vanuit deze overtuigingen ben je gaan rommelen met eten, diëten gaan volgen en gaan compenseren. Deze manier van omgaan met eten en je lichaam is in de loop van de jaren een gewoonte geworden.
In de eerste instantie kon je deze gewoonte tot stand laten komen, omdat je werd beloond voor je gedrag. Je merkte bijvoorbeeld dat mensen positief reageerden op je discipline of je complimenten gaven over je gewicht. Ook ontdekte je misschien dat het focussen op eten je helpt om niet bezig te hoeven zijn met je gevoelens of angsten. Je eetstoornis als ‘fijne’ manier om pijn te ontwijken.
Je bent zo gewend geraakt aan je negatieve gedachten over je lichaam, je starre ideëen over eten en je dwangmatige maniertjes, dat je je nauwelijks bewust bent van het feit dat het iets aangeleerds is. Je bent steeds meer gaan geloven dat dit de manier is waarop je de dingen moet denken, voelen en doen.
Inmiddels word je allang niet meer beloond voor je gedrag. Je merkt dat je je depressief of verdrietig voelt. De mensen in je omgeving geven allang geen complimenten meer als je bent afgevallen. Je lichaam vertelt je dagelijks, op verschillende manieren, dat het niet gezond is wat je doet. Inmiddels is het één grote straf.
Gevangen in gewoontes die helemaal niet meer functioneel zijn. Gewoontes die als het ware de leiding hebben overgenomen. Patronen die jou sturen, in plaats van dat jij aan het roer staat. Maar hoe verander je die gewoontes weer? Hoe kom jij weer aan de macht, in plaats van dat je eetstoornis regeert over jouw leven?
Natuurlijk is het niet slechts een kwestie van het loslaten van je gewoontes. Je zult moeten kijken naar de onderliggende angsten en ervaringen, die ertoe hebben geleid dat je een eetstoornis ontwikkelde. Je zult moeten onderzoeken wat voor jou de functie is van afvallen of eetbuien of dwangmatig bewegen. Wat levert het je op om een eetstoornis te hebben?
Als je jezelf begrijpt hierin, kun je op zoek gaan naar nieuwe manieren om te dealen met wat er speelt. En kun je jezelf motiveren om je gedrag te veranderen, door te kijken naar wat je eetstoornis allemaal van je afpakt. Wat kost het je om een eetstoornis te hebben?
En dan zul je de gewoontes, die niet meer functioneel zijn, moeten doorbreken. De gewoonte om elke dag op de weegschaal te staan. De gewoonte om te braken. De gewoonte om jezelf pijn te doen. De gewoonte om jezelf voedsel te ontzeggen. De gewoonte om te overeten. De gewoonte om overmatig te sporten. De gewoonte om calorieën te tellen. En de gewoonte om tegen jezelf te zeggen dat je waardeloos bent.
Al dit aangeleerde gedrag, mag je gaan afleren en jezelf nieuwe gewoontes ervoor in de plaats aanleren. Stapje voor stapje, dag voor dag, met herhaling, liefde, geduld en beloning. Want hoe rot het ook is dat je slechte gewoontes hebt aangeleerd, het betekent ook dat je in staat bent je nieuw gedrag eigen te maken. Be willing to be a beginner, every single morning!
Welke gewoontes ga jij doorbreken?
Geef een reactie