Kort geleden plaatsten we een gastblog waarin de term Ontwijkende Persoonlijkheidstoornis naar voren kwam. Rondkijkend op onze site kwamen we erachter dat we over de problematiek eigenlijk nog maar nauwelijks iets geschreven hebben, terwijl waarschijnlijk veel van onze bezoekers hier wel iets in zouden kunnen herkennen. In deze blog zal ik wat meer vertellen over de ontwijkende persoonlijkheidsstoornis. Wat houdt deze stoornis precies in, waardoor ontstaat deze en wat kan je er allemaal aan doen?
Mocht je tijdens het lezen van deze blog veel dingen herkennen, probeer jezelf dan niet direct wanhopig in het hokje van de ontwijkende persoonlijkheidsstoornis te stoppen. Het kan prima dat je verschillende dingen herkent, zonder dat je direct deze stoornis hebt. Om erachter te komen of jijzelf lijdt aan deze problematiek, is het aan te raden om hiervoor contact te zoeken met jouw huisarts of behandelaar.
De ontwijkende persoonlijkheidsstoornis (OPS) is een persoonlijkheidsstoornis die zich kenmerkt door geremdheid en het gevoel minderwaardig te zijn. Tevens zijn mensen met OPS meer dan normaal gevoelig voor kritiek of een negatief oordeel.
Als je lijdt aan een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis dan heb je in vriendschappen en relaties veel last van angst en onzekerheid. Je durft jezelf in sociale situaties nauwelijks open te stellen en je vindt het lastig om jezelf te zijn. Hierdoor voer je vaak maar een toneelstukje op, wat maakt dat iedere sociale situatie energievretend is. Je bent doodsbang iets verkeerd te doen of verkeerd te zeggen. Misschien ben je wel super saai of heel stom? Dit zorgt ervoor dat je vaak de neiging hebt om lange tijd de kat uit de boom te kijken. Je mengt je niet in het sociale gebeuren, maar wacht tot je het gevoel hebt geaccepteerd te worden.
Je denkt negatief over jezelf en ook over wat anderen wel niet van je zullen vinden. Je hebt daarnaast erg veel moeite met het ontvangen van feedback en kritiek. Iedere opmerking is namelijk een soort van bevestiging voor jou dat je niet goed genoeg bent, dat je saai en stom bent. Dit levert gevoelens van schaamte en minderwaardigheid op.
Sociale en onbekende situaties roepen veel angst op. Hierdoor heb je de neiging om deze uit de weg te gaan. Je ontwijkt ze dus letterlijk. Je werkt liever alleen dan in teamverband. Op school vermijd je groepjes en ga je sneller alleen zitten om mogelijke afwijzing te voorkomen. Je vindt het lastig om een teamsport te doen of een hobby te zoeken waar meer mensen bij betrokken zijn.
Natuurlijk kan je, als je gewoon een baan hebt of naar school gaat, niet iedere onbekende of sociale situatie vermijden. Dit betekent tegelijkertijd wel dat je meer dan gemiddeld last hebt van angst en stress. Deze stress kan weer zorgen voor allerlei stress gerelateerde lichamelijke klachten. Denk bijvoorbeeld aan regelmatig hoofdpijn of buikpijn hebben of veel huidproblemen hebben. Daarnaast kan het vermijden van contact zorgen voor eenzaamheid en depressieve gevoelens.
• Hoe ontstaat het?
Er is niet één duidelijk oorzaak aan te wijzen voor het onstaan van een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis. Deze stoornis onstaat veelal door een combinatie aan verschillende factoren. Zo kan een deel aangeboren zijn en een deel als gevolg van omgevingsfactoren. Een aantal factoren die een rol zouden kunnen spelen zijn: Pesten, afstandelijke ouders, een angstige ouder, verhuizing, hoog begaafdheid, scheiding etc. Uit onderzoek blijkt dat 1 tot 5 procent van de bevolking lijdt aan een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis. Mensen die lijden aan deze stoornis hebben veelal ook last van andere psychische problematiek.
• Hoe wordt het vastgesteld?
Het vasstellen van een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis kan alleen gedaan worden door een professional. Daarvoor is het, naast een uitgebreid gesprek, meestal nodig om verschillende vragenlijsten in te vullen. Het is heel belangrijk dat je eerlijk bent tijdens het gesprek en bij het invullen van de vragenlijsten, ookal levert je dit waarschijnlijk schaamte of angst op.
• Wat zijn de kenmerken?
De ontwijkende persoonlijkheidsstoornis kent een scala aan kernmerken. Iemand met dit type persoonlijkheidsstoornis voldoet ten minste aan 4 van deze kenmerken. Nogmaals; mocht je 4 of meer van deze kenmerken bij jezelf herkennen, dan betekent dit zeker niet direct dat je aan deze stoornis lijdt.
- Je vermijdt activiteiten op je werk of studie omdat hier dermate veel sociaal contact bij komt kijken, dat je heel bang bent voor kritiek of afwijzing.
- Je wilt alleen contact met andere mensen als je er zeker van bent dat je door hen aardig gevonden wordt.
- Je houdt afstand in intieme relaties omdat je bang bent om raar gevonden en uitgelachen te worden.
- Je maakt je veel zorgen over afwijzing en kritiek in sociale situaties.
- Je hebt moeite met het aangaan van nieuwe contacten omdat je bang bent niet goed of interessant genoeg te zijn.
- Je ziet jezelf als ‘sociaal gestoord’, niet aantrekkelijk als persoon en minderwaardig ten opzichte van andere mensen.
- Je hebt moeite met het nemen van persoonlijke risico’s en het ondernemen van nieuwe activiteiten.
• Wat kan je eraan doen?
Gelukkig zijn er verschillende vormen van therapie om aan deze problematiek te werken. Er wordt dan vaak gewerkt aan de achterliggende gevoelens, wantrouwen naar de omgeving en het minderwaardigheidscomplex. Voorbeelden van therapievormen die hierbij worden toegepast zijn sociale vaardigheidstraining, cognitieve gedragstherapie en schematherapie.
Er zijn diverse instanties voor persoonlijkheidsproblematiek verspreid over Nederland. Wil je weten welke dat zijn en waar je die kunt vinden, neem dan even een kijkje op onze hulpkaart.
Geef een reactie