Dissociatie: Leven in een film

Mijn Film. Dat stond er altijd op de voorkant van mijn dagboekjes. Het ging nooit over mijn leven, het ging altijd over mijn film. Het voelde regelmatig alsof ik op de set van mijn eigen film rondliep. Ik was wel de hoofdrolspeelster, maar had niet de regie. Het voelde niet werkelijk, niet echt, net als een film. Als kind dacht ik dat ieder ander kind ook een film had waar hij of zij in speelde. Pas veel later kwam ik erachter dat dit niet zo was, maar voor mij was dit de normaalste zaak van de wereld. 

Ik schoot er soms ineens in. Of uit. Ik schoot uit mijn leven en in mijn film. Soms zag ik mijzelf dan van bovenaf of vanaf de overkant van de straat. Nooit letterlijk. Ik zag mijzelf niet letterlijk lopen, maar tijdens het lopen raakte ik wel de realiteit kwijt. Ik was het, die daar liep, en tegelijkertijd was ik het niet. Alles voelde onwerkelijk, de geluiden van de stad, de wind op mijn gezicht, de gedachtes in mijn hoofd. Alles werd verdoofd en dof. Het was of ik alles wat ik kende voor de eerste keer zag. Alles wat ik voelde voor de eerste keer voelde. Er bestaat geen tijd en er bestaat geen pijn

Mijn film voelde niet echt en daarmee was alles wat ik voelde en wat ik dacht ook niet echt. Het was er wel, maar het hoorde bij de film. Het hoorde bij een groter geheel en daardoor voelde al die gedachtes minder als de werkelijkheid. Ik hoefde er niets mee als het toch niet echt was. Het voelde veel prettiger als het iets van buitenaf zou zijn en soms was ik er ook van overtuigd dat het zo was. Ik kreeg er totaal geen grip op en als mijn eigen hoofd al zo onwerkelijk voelde, voelde de rest van mijn leven dat ook. 

“Het lijkt alsof mijn hoofd in een soort slaapstand is gaan staan, terwijl mijn lichaam door gaat met alles in een moordend tempo mee te willen maken. Zo is het eigenlijk allemaal voor niets. Als mijn lichaam en geest voor een lange tijd apart van elkaar functioneren, gaat alles wat ik meemaak op in niets.”

Ik zit bij mijn therapeut en we zitten op de helft van mijn wekelijkse sessie. Hij vraagt, ik vertel en zoals gewoonlijk is de eerste helft wat moeizaam gegaan. Hoe meer ik wil vertellen, hoe minder eruit komt. De woorden vervallen langzaam in stiltes. Stiltes die steeds langer worden en mijn heldere blik begint te staren. Ik weet niet meer hoe lang ik daar gezeten heb en ik weet ook niet meer wat we hebben besproken. Ineens ben ik thuis. Nu pas komt de paniek, ik kan mij bijna niets meer van het gesprek of de fietstocht naar huis herinneren. Ik weet het gewoon niet meer. Slechts flarden komen naar boven als ik heel hard mijn best doe, maar veel ben ik kwijt. Ik ben het kwijt of het is er nooit geweest. Ben ik zo lui, zo zwak, dat ik niet eens de concentratie op kan brengen om mijn aandacht erbij te houden? 

Heel dom voelde ik mij, als ik de simpelste dingen totaal niet meer wist en hele gesprekken of middagen niet meer voor mij kon halen. Terwijl ik er echt was en echt had geluisterd. Ik voelde mij er zo schuldig over. Ik ben daar echt geweest en tegelijkertijd was ik totaal ergens anders. Uit de realiteit en in mijn film, waarin ik blijkbaar geen tekst had gekregen.

De meest angstaanjagende momenten vond ik de momenten waarop ik mijzelf terugvond. Op de vloer tussen alle etensresten. Onder de douche waar ik plots de wonden voelde branden. Alsof ik de pijn van iemand anders voelde. Alsof iemand anders mij pijn had gedaan. De verdovende waas trok op en langzaam kwam ik weer tot mijzelf. Langzaam realiseerde ik mij wat ik gedaan had. Juist op die momenten voelde ik mij het meest vervreemd van mijzelf. 

“Ik verzamel prikkels. Ik verzamel en verzamel maar. Alles of ik alles op wil zuigen. Als een spons zuig ik alles op, net zo lang tot ik te zwaar word. Te zwaar van alle ervaringen, waarna alles druppelend van mij af glijd en ik alleen nog maar kan staren.”

Derealisatie en dissociatie kan in verschillende gradaties en vormen voorkomen. Het kan iets heel onschuldigs zijn, een alledaags moment waarbij je, om welke reden dan ook, even weg droomt of even afdwaalt. Het kan ook een doodeng moment zijn, waarbij je bang bent om te verdwijnen of alle controle te verliezen. Je voelt je bedreigd, onveilig. Hoewel dit gevoel nu misschien niet terecht is, is het voor jou niet minder heftig aanwezig. Bij dreiging zijn we automatisch geneigd om snel tot actie over te gaan. De hartslag gaat omhoog, je zintuigen worden scherper, klaar om te vechten of te vluchten. Wanneer de onveilige situatie aanhoudt en vechten of vluchten niet kan, of geen zin heeft, treed er een verlaagd bewustzijn op. Zodat jij hier zonder al te veel schade doorheen kunt komen. 

Wees niet bang. Jouw lichaam heeft een schild voor jou ontworpen, omdat je die op een eerder moment zo hard nodig had. Een schild om te overleven. Wanneer dezelfde angst of paniek geprikkeld wordt komt dat schild weer tevoorschijn, als een waakhond die jou beschermd. 

Het goede nieuws is, het gaat weer weg. De verdovende waas zal weer op trekken en je zal weer terugkomen. Wat direct kan helpen om eruit te komen is door iets actiefs te doen, iets in het hier en nu wat je zintuigen prikkelt. Je schoenen uitdoen en met je blote voeten op een koude vloer gaan staan of juist even hard stampen. Wat koud water over je polsen te laten stromen en wat verfrissends in je nek te leggen. Iets prettigs en toch prikkelend wat jou weer even terug kan brengen, iets waardoor je zintuigen even iets anders te verwerken krijgen. De kust is veilig.

 

Wat helpt jou bij dissociatie? 

Daphne

Geschreven door Daphne

Reacties

15 reacties op “Dissociatie: Leven in een film”

  1. Mij helpt het om te gaan wandelen, om te blijven bewegen en terug proberen contact te maken met de mensen door te praten en oogcontact te maken. En natuurlijk ook iets aan de oorzaak van de dissociatie te doen. Xxx

  2. Wat goed verwoord!
    Het schild.
    Het gaat weer over.

  3. Waarom krijgen sommige mensen wel te maken met dissociatie en anderen niet?

    1. Dissociatie is een soort overlevingstechniek. Soms ontstaat het in situaties waarin je zou willen vluchten maar dat bijvoorbeeld fysiek niet lukt. Door te vluchten in je hoofd kun je toch nog weg. Dit is geen bewust proces. De een is er gevoeliger voor dam de ander.

  4. bewegen help mij ook en het voorstadium proberen te herkennen

  5. ik krijg bewegen vaak niet meer voor elkaar als ik er in zit, iniedergeval niet meer uit mezelf, zak door mijn benen etc. wat mij wel helpt is een externe prikkel, dus mijn therapeute druppelt vaak wat water op mijn handen, of ze laat iets vallen waardoor ik schrik en er ook gelijk weer uit ben.

  6. vandaag…. zo’n heftige ervaring beleefd met dissociatie. Bedankt voor dit. Soms voelt alles zo nutteloos en eng. Deze tekst helpt.

  7. Wat een herkenning . Goed omschreven !

  8. Herkenbaar, helaas. Iemand die ik kende noemde het altijd ‘even wegvliegen’, weg van een situatie. Even uit je hoofd vliegen. Wat mij heeft geholpen is leren om spanning eerder te signaleren en daardoor minder hoog op te laten lopen; zo komt het minder snel tot een dissociatie. En in contact blijven, mensen aan blijven kijken, letterlijk in beweging komen door iets te doen als ik het voel aankomen.

  9. ik vind het alleen zo moeilijk om achteraf niet boos op mezelf te worden…vooral als ik er ook anderen mee pijn doe, ik vergeet namelijk heel vaak afspraken op deze manier en kom dan gewoon niet opdagen en heb er later heel veel spijt van maar de sociale angst grijpt me dan gewoon even naar de keel ofzo…

  10. Geldt dit ook als je bijvoorbeeld heel bang bent dat je voor de trein gaat springen en je jezelf niet onder controle hebt voor je gevoel? Terwijl je geen zelfmoordneigingen hebt?

  11. Goed omschreven. Bij mij is het naar mijn idee minder, of schrik ik er in ieder geval minder van, sinds ik een opleiding doe. De opleiding prikkelt me, waardoor ik meer in het hier en nu ben. En daarnaast geeft het een regelmaat in mijn dagelijks leven, waardoor ik minder in paniek raak van de momenten dat ik wel wegraak, omdat ik achteraf wel een beetje in kan vullen wat ik heb gedaan in de tijd die ik niet meer weet. Of dan weet ik in ieder geval nog waar ik was.

    Ik ga blijven werken aan hoe ik het meer onder controle kan krijgen, maar je leven op een voor jou helpende manier invullen is een goed begin.

  12. Heel goed omschreven. Ik was allang op zoek naar iemand die perfect kon omschrijven hoe ik me voelde. Dit dus… Ik heb dit dus constant.. Ik sta er mee op en ik ga ermee slapen. Bedankt. Elke keer ik me eng voel lees ik dit en voel ik me weer gerust.

  13. bedankt voor het schrijven.. er lijkt nog zo weinig over bekend soms

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *