Een ervaringsdeskundige therapeut?

Wil ik een ervaringsdeskundige therapeut voor mijn eetstoornis of wil ik een gewone therapeut? Is het beter om naar een ervaringsdeskundige therapeut te gaan als ik wil herstellen van mijn eetstoornis? En waar vind ik eigenlijk een ervaringsdeskundige therapeut? Ik hoor soms dat het veel fijner is om naar een therapeut te gaan die zelf een eetstoornis heeft gehad, maar is dat echt nodig? Is het echt veel fijner? Kan een gewone therapeut zonder die ervaring mij niet voldoende helpen? Online lees ik allerlei verschillende verhalen, waardoor ik binnen de hulpverlening die er is echt de weg kwijt raak.  

Als je lijdt aan een eetstoornis en op zoek bent naar goede hulpverlening kan het zijn dat je twijfelt of het nodig is om naar een therapeut te gaan die hier zelf ervaring mee heeft. Het klinkt namelijk wel heel prettig. Je hoeft minder uit te leggen en de therapeut begrijpt waarschijnlijk beter wat je bedoelt en voelt omdat ze het zelf heeft meegemaakt. Het zorgt misschien sneller voor een klik tussen jou en de therapeut én je hoeft minder bang te zijn dat ze dingen raar vindt. Tegelijkertijd kan het misschien ook juist prettig zijn dat een therapeut zonder eigen eetstoorniservaring wat verder van dit alles afstaat en met een objectievere blik naar de problematiek kan kijken? Er is dan minder kans op projectie en wellicht een meer nuchter perspectief. Een dokter hoeft immers ook niet iedere ziekte te hebben gehad om jou goed te kunnen helpen en begrijpen. Kortom: Wat is nou de beste hulpverlening?

Er is denk ik geen eenduidig antwoord op die vraag omdat het er uiteindelijk niet om gaat of iemand ervaringsdeskundig is of niet, maar omdat het erom gaat of iemand een goede therapeut is. Het zelf gehad hebben van een eetstoornis is geen vereiste om een goede hulpverlener te kunnen zijn. Er zijn hele goede therapeuten, die heel veel mensen enorm helpen, maar zelf geen ervaring met een eetstoornis én er zijn minder goede therapeuten die geen ervaring hebben met een eetstoornis. Dat geldt ook voor ervaringsdeskundige therapeuten: sommigen zijn goed en sommigen zijn minder goed.

Een tweede factor waarmee je rekening moet houden als je antwoord wilt geven op de vraag wat de beste hulpverlening is, is wat het beste past bij jou als persoon. Voor de een zal het heel helpend zijn als de therapeut meer over zichzelf vertelt en precies weet wat je voelt, maar voor de ander kan het juist heel helpend zijn als de therapeut er wat verder van af staat en niet exact weet hoe het voelt. Dat is écht heel persoonlijk.

De twijfels die in de inleiding staan beschreven voor hulpverlening bij een eetstoornis, hoor ik eigenlijk vrij weinig bij mensen die lijden aan een depressie, angststoornis of persoonlijkheidsproblematiek. Komt dit omdat er geen ervaringsdeskundige therapeuten zijn met deze problematiek of omdat er hierbij geen of minder behoefte aan is? Binnen de GGZ worden wel steeds meer ervaringsdeskundigen ingezet, maar deze zijn veelal nog niet standaard onderdeel van de behandeling, zeker niet als het ‘enkel’ gaat om ambulante gesprekken.

Binnen de redactie van Proud2Bme stelden wij elkaar de vraag wat wij belangrijk vinden aan een therapeut en of wij het nodig vinden dat deze ervaringsdeskundig is.

Nouska: Waar ik veel aan heb gehad in therapie is deskundigheid. Een ervaren behandelaar wist vaak beter hoe mijn eetstoornis in elkaar zat, dan ikzelf. Als ik terugdenk aan de therapie die het meest bij me paste en me uiteindelijk echt heeft geholpen, dan was dit vooral te danken aan de ervaring en kennis die zij hadden met het behandelen van eetstoornissen. Dit idee gaf mij vertrouwen. Daarnaast vond ik het ook heel prettig dat therapeuten mij durfden uit te dagen en durfden te confronteren. Dit joeg mij soms op de kast, maar uiteindelijk waren dat wel de keerpuntjes in mijn proces. Juist die moeilijke situaties, haalden mij uit mijn oude patronen. Juist wanneer een therapeut dit met overtuiging deed, voelde ik dat er hoop voor me was en dat ze er verstand van hadden. Dat gaf me vertrouwen en hoop. 

Wat ik verder belangrijk vind en als fijn heb ervaren is gelijkheid. Ik vond het prettig dat het ook weleens gezellig was in therapie of in de groep. Dat een gesprek soms begon met een kletspraatje over theemokken of vakantieplannen en het dus echt persoonlijk was. Ik vond het fijn om te weten dat mijn therapeut kinderen had en zelf ook weleens eenzaamheid heeft ervaren toen ze op zichzelf woonde. Dat stukje persoonlijkheid hoefde niet voorop te staan, maar hier en daar een stukje ‘menselijkheid’ vond ik heel fijn en zorgde ervoor dat ik wat kon ontspannen. 

Mijn fijnste therapeuten hadden eigenlijk geen ervaring met een eetstoornis, maar wel met het behandelen ervan. Ze waren gedreven in hun werk en keken echt naar je als persoon. Ook zag ik hen als een persoon en niet als ‘juf’ of ‘leider’. Zij waren ook gewoon mensen, die dit werk met veel liefde deden. Ik heb ook gesprekken gehad met een ervaringsdeskundige, helemaal in het begin van mijn herstelproces, nog voor alle andere behandelingen. Deze vrouw was enorm lief en geduldig met me, misschien wel iets te. Ik had wat meer structuur en duidelijkheid nodig dan zij mij kon bieden. Ze heeft me pas aan het einde van de behandeling verteld dat ze zelf ook met een eetstoornis heeft gekampt. Ik weet niet of dit iets had veranderd aan mijn behandeling bij haar, wel deed het me goed om een stukje persoonlijkheid van haar kant uit te ontvangen, zoals ik bij andere therapeuten ook fijn vond. 

Ik weet dat er bij veel centra voor eetstoornissen ervaringsdeskundigen werken. Sommige vertellen het, maar veel ook niet. Het is ook niet zo dat een ervaringsdeskundige therapeut per definitie beter is dan een therapeut zonder ervaring met een eetstoornis. Iedere therapeut heeft levenservaring en ik denk dat het, of je er nu openlijk voor uitkomt of niet, vooral belangrijk is wat ik hier boven al beschreef: Persoonlijkheid, een beetje pit, hoop en deskundigheid.

♥ Wil ik een ervaringsdeskundige therapeut? Ja, als ik terug in de tijd kon en de keuze voorgelegd kreeg, had ik waarschijnlijk wel voor een ervaringsdeskundige therapeut gekozen. Omdat dit mij sowieso heel fijn in de oren klinkt en mij in die tijd misschien wel sneller een veilig gevoel had gegeven. Ik denk dat ik dan het idee zou hebben dat ik niet zoveel zou hoeven uitleggen en dat zou misschien wel doorslaggevend kunnen zijn geweest in mijn keuze. 

Scarlet: Er zijn een aantal therapeuten die veel voor mij hebben betekend. Eén hiervan was een psychotherapeut die vrij afstandelijk was, waarvan ik geen idee had wat haar problemen waren, maar die tegelijkertijd heel goed in haar werk was. Ze zorgde ervoor dat ik me niet minderwaardig voelde, dat ik alle vertrouwen in haar had en volledig open durfde te zijn over de meest kwetsbare zaken kon praten. Ik had wel het idee dat zij ook geen makkelijk leven achter de rug had en dat ze veel levenservaring en wijsheid had. Dat vond ik waardevol. Ergens had ik het wel prettig gevonden als ze soms een klein puntje van haar sluier had laten zakken. Niet om haar hele verleden met mij te delen, maar gewoon om wat nét wat meer menselijkheid van haar te zien. 

De andere therapeut die veel voor me heeft betekend was een psychiater. Ze was vrij nuchter en duidelijk, maar ook heel begripvol. Ze had vrij veel ervaring met het behandelen van eetstoornissen en daarin merkte ik wel een verschil met de psychotherapeut die ik eerder had gehad. Ik had verder het gevoel met haar op één lijn te zitten. We hadden een klik, wellicht ook omdat we een beetje dezelfde humor hadden. Ze kwam heel wijs en krachtig op me over en dat inspireerde en motiveerde mij. Ze schatte mij op waarde en stond niet boven me, maar naast me. Dat vind ik echt heel belangrijk aan een therapeut. Ik wist verder niets van haar leven en dat hoefde wat mij betreft ook niet. Ik had mijn eigen positieve beeld van haar gevormd en dat was voldoende. 

♥ Wil ik een ervaringsdeskundige therapeut? Nee. Als ik nu opnieuw hulp zou zoeken voor problemen, zou ik niet op zoek gaan naar een ervaringsdeskundige therapeut. Ik zou op zoek gaan naar iemand die in eerste instantie veel kennis en behandelervaring heeft en heel professioneel is. Misschien zou ik me zelfs wel negatief gaan vergelijken met de therapeut als ik een ervaringsdeskundige zou hebben. Dat hoeft en kan niet bij een psychiater of psycholoog die wat verder van me af staat. Dat vind ik wel prima.

Lara (Vrijwilliger Proud2Bme): Tijdens mijn eetstoornis heb ik verschillende behandelingen gehad, waaronder een behandeling van ervaringsdeskundigen. Hiervoor heb ik gekozen omdat ik het als motivatie zag dat mijn toekomstige therapeute helemaal van een eetstoornis af was gekomen. Binnen deze behandeling heb ik meerdere therapeuten gehad, allemaal met een eigen (eetstoornis)verhaal. Ik weet nog goed dat ik de eerste keer binnen stapte en het zo fijn vond dat zij haar verhaal vertelde om het ijs te breken. Dit voelde voor mij heel erg prettig omdat ik iemand was die niks losliet over haar eetstoornis, maar nu toch iets durfde te vertellen.

Mijn ervaring met een ervaringsdeskundige vond ik dan ook fijn. Ik durfde steeds meer te vertellen en ervoer de openheid naar elkaar als steunend. Van mijn therapeute kreeg ik af en toe liedjes of plaatjes gemaild op momenten dat ik het heel erg moeilijk had. Hierin merkte ik dat zij precies wist waar ik het over had en daardoor kwamen de teksten van de liedjes en de plaatjes des te beter binnen.

Op bepaalde vlakken heeft een ervaringsdeskundige heel er goed bij mij aangesloten. Ik voelde de mogelijkheden om langzaam mijn schild te laten zakken en steeds meer te vertellen over mij en wat er speelde in mijn leven. Door de ervaring van mijn therapeute en de dingen die we hierin konden delen ontstond er een hele bijzondere band. Door deze bijzondere band heb ik steeds meer van mijzelf durven bloot te stellen. Dit is een groot voordeel geweest uit mijn behandeling waar ik uiteindelijk op voort heb kunnen bouwen met een psycholoog die geen ervaringsdeskundige was.

Ik merkte op het moment dat ik opener was, de hulp vanuit ervaringsdeskundigen niet meer passend was bij mijn problematiek. Als ik dan ook terugkijk op de hulp van ervaringsdeskundigen, denk ik dat dit heel erg waardevol kan zijn. Daarnaast is het ook een valkuil.

♥ Wil ik een ervaringsdeskundige therapeut? Misschien. Als ik opnieuw voor de keuze zou staan, weet ik niet of ik weer voor een ervaringsdeskundige zou kiezen. Dit zeg ik omdat ik inmiddels opener heb leren zijn. Dit is heel waardevol, maar daarom zou ik nu meer iemand nodig hebben die er verder van af staat, om echt de vinger op de achterliggende diepere zaken te leggen.

Sandra: Ik heb één keer een behandeling gevolgd bij een therapeut die zelf ook een eetstoornis heeft gehad. Ze was heel erg aardig en ik voelde me gehoord en begrepen. Naast dat ze zelf een eetstoornis had gehad, had ze ook veel ervaring met het werken met jongeren met een eetstoornis. Zo had ze onderzoek gedaan en deed ze haar werk al heel wat jaren. Hierdoor heb ik me weleens afgevraagd of ze me nu zo goed begreep omdat ze min of meer hetzelfde had meegemaakt of omdat ze gewoon veel werkervaring had.

Dit heb ik me afgevraagd omdat ik er later achterkwam, bij therapeuten die geen ervaringsdeskundigen waren, ik me net zo of misschien zelfs meer begrepen en gehoord kon voelen. Zo heb ik heel lang een therapeut gehad die geen ervaringsdeskundige was, maar waarbij ik af en toe echt het gevoel had dat ze in mijn hoofd kon kijken. Dit had echter vooral te maken het feit dat ze enorm veel ervaring had met de problematiek waar ik mee kampte en erg deskundig was. 

Wel kon ik het bij deze therapeut waarderen als zij soms iets over zichzelf vertelde. Ik was in therapie nogal gesloten en vond het heel erg moeilijk om te praten. In die tijd heeft die therapeut op zulke lastige momenten weleens het een en ander over zichzelf verteld waaruit bleek dat ze heus wel wat dingen had meegemaakt in haar leven, ook al was het op een ander gebied dan ik. Haar openheid gaf mij daardoor ook ruimte om meer over mezelf te vertellen. 

♥ Wil ik een ervaringsdeskundige therapeut? Nee. Ik denk dat gesprekken met een ervaringsdeskundige vooral een waardevolle toevoeging kunnen zijn aan een behandeling, maar het zou niet mijn eerste keuze zijn om bij de zoektocht naar een therapeut te kijken naar ervaringsdeskundigheid. Dit komt met name omdat ik de ervaring heb dat ik me bij een ”reguliere” therapeut begrepen voel, niet minder dan bij een therapeut met ervaringsdeskundigheid. Bij een therapeut zoek ik met name iemand die me begrijpt, serieus neemt en verstand van zaken heeft en dat hoeft wat mij betreft dan niet per se een ervaringsdeskundige te zijn.

Op basis van onze ervaringen kan je denk ik wel concluderen dat het antwoord op de vraag “Wil ik een ervaringsdeskundige therapeut?” gewoon heel persoonlijk is. We hebben allemaal een andere voorkeur en iets anders wat goed bij ons past. Waar we het wel over eens zijn is dat we het belangrijk vinden dat de therapeut voldoende deskundig is, dat deze niet boven je, maar naast je staat en dat zij enige menselijkheid laat zien. Tenslotte moet er ook gewoon een fijne klik zijn, of de therapeut nou ervaringsdeskundig is of niet. 

Los van dit alles vinden we allen ervaringsdeskundigen heel belangrijk. Ze kunnen een hele waardevolle bijdrage leveren aan de behandeling van eetstoornissen. Ze kunnen zorgen voor kritische feedback, een ander perspectief voor de behandelaar en tenslotte uiteraard hoop geven.

Fotografie: Anna Logunova

En jij? Wat is voor jou belangrijk aan een therapeut?
Wil jij per se een ervaringsdeskundige therapeut?