Ik heb me regelmatig afgevraagd of een eetstoornis niet gewoonweg een verslaving is. Een verslaving is immers ‘Een toestand waarin een persoon fysiek en/of mentaal van een gewoonte of stof afhankelijk is, zodanig dat hij/zij deze gewoonte of stof niet, of heel moeilijk los kan laten.’ Als je problemen hebt met eten ben je mentaal afhankelijk van een gewoonte (weinig eten/ veel te veel eten, veel wegen, kcal tellen) en van een stof (eten) en is het heel moeilijk deze gewoonte los te laten.
Ik kan me goed voorstellen dat mensen die veel last hebben van eetbuien, lijden aan Boulimia of BED, hun eetstoornis eerder zien als eetverslaving. Je voelt je namelijk echt verslaafd aan de enorme hoeveelheden eten. Hoe graag je ze ook wilt weerstaan, je kan de drang niet weerhouden. Je moet en zal – net als een gemiddelde drugs -of drankverslaafde – aan jouw middelen komen. Je liegt, bedriegt en steelt er misschien zelfs voor. Alles gaat ten koste van het kunnen houden van een eetbui. Toch zijn de eetbuien maar een klein onderdeel van de gehele eetstoornis.
“Ik ben een netjes opgevoed iemand. Ik vind eerlijk zijn erg belangrijk. Toen ik boulimia had en last had van eetbuien leken al mijn goede manieren vergeten. Ik jatte bakken ijs uit de diepvries van mijn huisgenoot. Ik loog over eten dat ik had gegeten en zorgde ervoor dat de gezamenlijke douche verstopt zat doordat ik hem onder kotste. Ik voelde me een junk als ik midden in de nacht voedsel uit automaten op het treinstation ging scoren en een uur later met rode ogen boven het toilet hing. Ik was mezelf kwijt, raakte vrienden kwijt, liet mijn opleiding stranden en ik voelde me bovenal enorm waardeloos.” Tara
Maar hoe zit het bij mensen met anorexia? Kan je anorexia ook zien als eetverslaving? Of is anorexia meer een hongerverslaving? Is het de afhankelijkheid van het hongeren? Of is het de afhankelijkheid van het afvallen? Het uiteindelijke doel is controle over het gewicht en afvallen of dit nu lukt met behulp van honger of geen honger, dat maakt wellicht niet uit? Als je anorexia zou zien als verslaving dan is het dus een afvalverslaving of een hongerverslaving. Dit zou betekenen dat iemand met anorexia enkel graag wil afvallen, net als dat iemand die drugsverslaafd is enkel graag drugs wil. Is het bij anorexia niet meer? Iemand wil misschien ook klein blijven, kind blijven, niet gezien worden. Iemand voelt zich dik terwijl hij/ zij dit niet is. Al dit soort aspecten spelen toch niet bij een verslaving? Of wel?
Iemand met boulimia (of eetstoornis nao) wil bovendien ook graag afvallen. Betekent dit dan dat deze een eetbui -en afvalverslaving heeft? Vergeet ik nu niet dat sommige mensen ook verslaafd zijn aan kcal tellen, aan wegen, sporten, laxeren, overgeven… Kan het wel een verslaving genoemd worden als deze bestaat uit zoveel verschillende kleinere onderdelen? Of heb je als je lijdt aan een eetstoornis heel veel verschillende verslavingen?
“Ik heb mijn eetstoornis altijd als een verslaving ervaren. Net als een verslaving, was mijn eetstoornis, een manier om te kunnen dealen met mijn gevoelens, mijn angsten en ‘de wereld’. Het was een copingsmechanisme. Een manier om niet te voelen, om niet bang te zijn, om schijncontrole te creëren, omdat ik mij zo machteloos voelde. Maar behalve dat, heb ik het afvallen ook altijd als heel verslavend ervaren. Niet alleen de ‘rush’ die het gaf, maar ook het liegen dat ermee gepaard gaat en het feit dat je gewoon niet kan stoppen – ook al wil je op een gegeven moment wel stoppen. Allemaal dingen die een junkie ook herkent.
Een andere overeenkomst tussen eetstoornissen en verslavingen vind ik het verwoestende effect dat het heeft. Op je lichaam, op je mentale gezondheid, je gevoelsleven, sociale leven, school of studie, werk, familie… Eigenlijk blijft er geen aspect van je leven onbeschadigd. Net als een verslaving, is een eetstoornis, als een allesverwoestende tornado, waar je geen invloed op hebt, alles kapot maakt wat het op zijn pad tegenkomt en je leeg, moedeloos en kapot achterlaat.
Op het moment dat je besluit geen speelbal meer te zijn van je verslaving – op het moment dat je gaat vechten in therapie – heb je niet alleen de taak om je leven weer op te bouwen en je gezondheid te herstellen. Je hebt ook als taak je verslaving te overwinnen, door nieuwe manieren te vinden om te copen met je gevoelens, angsten, ervaringen en de wereld om je heen. Als dat je lukt, merk je hoe krachtig je eigenlijk bent: hoe vol mogelijkheden je zit. En dat je niet machteloos bent, maar heel veel invloed hebt op je leven, je gezondheid en je geluk.” Karianne
Uit bovenstaand stuk kan je goed opmaken dat er veel overeenkomsten zijn tussen een eetstoornis en een verslaving.
Ikzelf kan me hierdoor wel eens storen aan de bijna permanente sympathie en medelijden wat er is voor mensen met anorexia in tegenstelling tot de minachtig die er is voor mensen met een ernstige drugs- of drankverslaving. Dit terwijl er eigenlijk heel veel overeenkomsten zijn tussen en junk en eetstoornispatient.
Iedere junk zal er alles aan doen om in zijn/ haar behoeften te voorzien. Dit geldt ook voor mensen met een eetstoornis. Je doet er alles aan om af te kunnen vallen, ookal verlies je er vrienden, je opleiding en je baan door. Je doet er alles aan om die zogenaamde allerlaatste eetbui te kunnen houden, ookal moet je ervoor jatten. Je zegt iedere dag dat je het morgen beter gaat doen, dat morgen een nieuwe begin is… en iedere nieuwe dag kom je hier weer op terug. Je vervreemd van alles en iedereen om je heen, liegt en bedriet en richt jezelf langzaam te gronde.
Net zoals een drugs- of drankverslaafde twijfel je of je zonder je verslaving kunt leven en stel je vooruitgang, vechten tegen, onthouding regelmatig uit. Je weet zogenaamd niet zeker of je wel klaar bent om te vechten tegen je verslaving,…iets wat je ook regelmatig hoort onder eetstoornis-patienten. Op een bepaald moment ben je zo 1 geworden met je verslaving dat je niet meer weet wie je bent zonder de verslaving. Maar waarom gaan we dan niet met zijn allen in behandeling bij een verslavingskliniek?
Deze vraag stelde ik aan klinisch psycholoog Hans Bloks. Hij gaf vervolgens het antwoord op de vraag: Is een eetstoornis een verslaving?
Nee, een eetstoornis IS geen verslaving, maar bevat wel aspecten van een verslaving. Net als dat een eetstoornis aspecten bevat van een angststoornis en een dwangstoornis. Een eetstoornis is complexer dan een verslaving.
Ik was er in eerste instantie best van overtuigd dat een eetstoornis een verslaving was, maar nu – na het schrijven van deze blog – zie ik het anders. Een eetstoornis is inderdaad complexer dan een verslaving. Want ookal gaat het eten weer goed en ben je niet meer verslaafd aan het afvallen, dan nog kunnen er diverse dingen van een eetstoornis spelen: zelfbeeld, angst om dik te worden, verantwoordelijkheid, gemis en ga zo maar door. Er is bij een eetstoornis niet ‘enkel een afhankelijkheid’ in het spel maar veel meer.
Wat denk jij?
Geef een reactie