Seksuele ontwikkeling, iedereen kent dit begrip, maar wat houdt het nou eigenlijk in? Is het dat je vrouwelijke vormen krijgt, gaat menstrueren en start met experimenteren op seksueel vlak of is het meer? En op welke leeftijd start de seksuele ontwikkeling bij een mens?
Ik hoop trouwens niet dat je bij het lezen van deze inleiding al afhaakt, enkel omdat je een aversie/ hekel hebt aan alles wat te maken heeft met seks en intimiteit… gewoon omdat je het vies vindt, omdat je er de rillingen van krijgt… niet afhaken, want daar gaat deze blog ook over.
De seksuele ontwikkeling start voor ieder mens bij het leren kennen van het eigen lichaam en bij de positieve ervaring van aanraking. Op welke leeftijd dit start? Simpel, al in de babytijd. Het enige verschil is dat een baby geen seksuele gevoelens zal hebben bij aanraking, dit komt pas op latere leeftijd.
Fotografie: Haylee
In de puberteit (9 – 13 jr) komt jouw seksuele ontwikkeling in een stroomversnelling terecht. Je krijgt meer interesse voor naakt en je gaat misschien al wat fantaseren over intimiteit en seks. Misschien experimenteer je zelfs al op het gebied van “jezelf aanraken”.
Zo rond je 13de starten de veranderingen op lichamelijk niveau: je krijgt borsten, haargroei, heupen en wordt voor het eerst ongesteld. Je gaat je lichaam met anderen vergelijken en ontwikkelt wellicht een wat negatiever lichaamsbeeld. Over het algemeen is dit namelijk het geval bij pubers. De hormonen krioelen door je lichaam en je verandert niet alleen lichamelijk, maar ook in gedrag en gevoel… vaak ben je hierdoor ook wat extra geïriteerd. ###
Vanaf ongeveer je 16de ontwikkel je een mening en voorkeur voor wat je wel en niet prettig vindt op seksueel gebied. Je gaat jezelf steeds beter leren kennen en komt erachter of je op mannen of vrouwen valt. Niet iedereen is even snel: sommigen hebben op hun 14de al hun eerste vriendje, een ander pas rond de 20ste. Ieder zijn tijd en ontwikkeling. Maak je niet te snel zorgen dus en zit je ergens mee op het gebied van seksualiteit, praat erover, het is minder raar of vreemd dan jij denkt.
Tóch kan het ook zijn dat de seksuele ontwikkeling heel erg traag gaat of tijdelijk lijkt te “bevriezen”. Hierdoor loop je dus een achterstand op en kan het zijn dat je bijvoorbeeld rond je 25ste nog (ongewenst) maagd bent of rond je 20ste nog geen idee hebt van jouw seksuele voorkeur.
Het verloop van de seksuele ontwikkeling kan beïnvloed worden door:
- Een beperkingen (vb. bij autisme komt iemand veelal later (18 jr) in de puberteit)
- Medicijnen
- Weinig kennis en voorlichting (denk ook aan opvoeding)
- Een negatief zelfbeeld
- Negatieve seksuele ervaringen
Onderstaand zie je de pyramide van menselijke behoeften van Abraham Maslow. Het pyramidemodel maakt onderscheid in vijf oplopende gebieden. Wanneer de 1ste behoefte niet is vervuld, kan men niet door naar de volgende, aldus zijn theorie.
Op het vierde niveau staat de behoefte van een persoon aan waardering en erkenning. Wanneer niet in deze behoefte kan worden voorzien voelt een mens zich mogelijk minderwaardig en negatief over zichzelf (negatief zelfbeeld) en is deze niet goed in staat tot het ontwikkelen van het zelf (zelfontplooïng).
Een negatief zelfbeeld kan mede ontstaan door de invloed van onderstaande factoren:
- Een negatieve (depressieve) levensinstelling en basishouding.
- Een overgevoeligheid voor de kritiek en mening van anderen, mede veroorzaakt door het hebben van te weinig inzicht in wat men kan en wie men is.
- Een negatief belast verleden, onveilige gezinssituatie, scheiding, lichamelijke of geestelijke mishandeling, seksueel misbruik, anti-autoritaire opvoeding, (emotionele) verwaarlozing.
- Zichzelf voortdurend met anderen vergelijken, qua: uiterlijk en fysieke mogelijkheden (gebeurt erg
veel), geestelijke en fysieke prestaties, bezit, opleidingen, verdiensten (inkomsten), sociale afkomst, woonomgeving, (gevoelens van schaamte), partner, kinderen. - Tegenslagen, ziekte, ongeval, faillissement.
- Tè kritisch voor zichzelf zijn, door tè kritische ouders, familie, leerkrachten.
- Een gebrek aan mogelijkheden om je te ontwikkelen.
- Clichébeelden van de media (mode, jong-zijn, uiterlijk, tè sterke nadruk op fysieke en oppervlakkige kwaliteiten).
(Roelofs, Joop. Mogelijke oorzaken. zelfvertrouwen.nl/page.php?page=117)
Een negatief zelfbeeld heeft invloed op iemand zijn seksuele ontwikkeling en speelt een grote rol bij het ontstaan en instandhouden van een eetstoornis. Het risico op terugval is daarnaast groter wanneer sprake is en blijft van een negatief lichaams -/ zelfbeeld. Wanneer men volledig wil herstellen van een eetstoornis is het ontwikkelen van een positiever lichaamsbeeld cruciaal.
Heb jij een positief lichaamsbeeld? Doe hier de test.
Uit onderzoek blijkt dat tevredenheid met het lichaam, een positief lichaamsbeeld, bij jonge vrouwen samengaat met positieve seksuele ervaringen. Begrijpelijk, want wie heel negatief over haar lichaam is, zal minder snel een seksuele relatie aangaan waarin ze haar lichaam bloot moet geven, toch? Ook zal iemand die negatief is over haar lichaam, haar eigen lichaam minder snel “onderzoeken” of seksueel aanraken. Het kan daarnaast goed zijn dat je door een vertraagde seksuele ontwikkeling ook nog helemaal niet weet wat je prettig vindt en wat niet. Je staat ook niet open voor onderzoek op dit gebied.
In hoeverre heeft dit lichaamsbeeld nu invloed op de seksualiteit? Onderzoek toont aan dat er een relatie is tussen lichaamsbeeld en de mate en het beleven van seksuele activiteiten. Vrouwen die tevreden zijn met hun lichaam hebben vaker seks en voelen zich hier prettiger bij dan vrouwen met een negatief lichaamsbeeld. Een negatief lichaamsbeeld kan in verband worden gebracht met weinig zelfvertrouwen op seksueel vlak en verminderd seksueel functioneren.
Bij meisjes met Anorexia staat het lage gewicht en het onvolwassen lichaam de seksuele ontwikkeling in de weg. Mede hierdoor worden intieme relaties ook vermeden. Het meisje voelt zich nog helemaal geen vrouw, wil dit ook nog niet zijn. Een volwassen seksualiteit hoort hier door ook nog niet bij.
Seksuele gevoelens en de vochtigheid van de vagina nemen tijdens seksuele opwinding af wanneer vrouwen afvallen. Dit is het gevolg van een afname van dezelfde hormonen die ervoor zorgen dat de mentruatie verstoord raakt bij een te laag lichaamgewicht.
Seks kan daarnaast door vrouwen met een eetstoornis gezien of ervaren worden als controleverlies. Dit terwijl de drang naar controle juist zo groot is. Hierdoor kan het zijn dat, wanneer er al sprake is van seksueel contact, de vrouw niet klaar kan komen, aangezien dit betekent dat zij haar controle moet loslaten, iets waar ze niet makkelijk toe in staat is. Ook kan er bijvoorbeeld sprake zijn van Vaginisme; Het onvrijwillig samentrekken van de spieren rondom de vagina waardoor het (bijna) onmogelijk wordt om geslachtsgemeenschap te hebben. Deze samentrekking vindt plaats wanneer “iets” in de buurt van de vagina wordt gebracht. Het is alsof het onderbewuste door een lichamelijke actie nee zegt. (wikipedia.nl)
Vrouwen met anorexia zijn vaak erg streng voor zichzelf en stellen hoge eisen aan zichzelf. Er is sprake van neurotisch perfectionisme. Het bereiken van een ongezond laag gewicht kan aanvoelen als het onbereikbare bereikbaar maken. Om volwassen seksualiteit aan te kunnen gaan moeten vrouwen (maar dus vaak vrouwen in het lichaam en met de psyche van een meisje) de strenge, innerlijke controle loslaten.
Jonge vrouwen met anorexia kunnen tijdens de weg naar genezing voor het eerst verliefd worden. Het is belangrijk dat de therapeut hier aandacht voor heeft en hier grenzen in kan aangeven. Het is helaas niet zo dat de seksuele remming enkel aanwezig is door ondergewicht of door de eetstoornis. Na een geslaagde behandeling blijkt wel dat vrouwen zich seksueel aantrekkelijker vinden, maar hun seksuele interesse of verlangen neemt daarentegen niet sterk toe.
Het is mogelijk dat de de (seksuele) opvoeding ook een rol speelt, echter dit is niet voldoende onderzocht. Goede voorlichting kan altijd een positieve bijdrage leveren. Heb je bijvoorbeeld wel eens nagedacht over een gynaecologisch onderzoek? Hoe werkt dit precies? En wat vind je van menstruatie, hoe werkt het precies? Sommigen zullen voor deze onderwerpen al een flinke aversie hebben…. Vies, bah! Hoewel seksualteit ergens dus een grote (of met opzet geen grote) rol speelt in het leven van vrouwen met een eetstoornis, zijn therapeuten niet geneigd seksualiteit in de behandeling van eetstoornissen te betrekken.
Er worden in het boek “Eetstoornissen: de feiten” vier groepen (eetgestoorde) vrouwen onderscheiden:
1. Ontkende seksualiteit
2. Onzekere seksualiteit
3. Seksueel passief
4. Seksueel actief
1. Ontkende seksualiteit
Deze jonge vrouwen vermijden alles wat te maken heeft met seksualiteit. Ze hebben een negatieve houding ten opzichte van zelfbevrediging (masturbatie), menstruatie en seks. Ze weten weinig over het onderwerp seksualiteit en lezen er niets over. Ze kijken nooit echt naar zichzelf in de spiegel en raken hun eigen geslachtsdelen nooit écht aan. Ze maken nooit gebruik van een tampon tijdens de menstratie en gebruiken altijd uitwendige hygiëneproducten. Deze jonge vrouwen zijn veelal erg mager, ze hebben nooit afspraakjes, geen seksuele ervaring en vaak een periode gehad waarin de ongesteldheid uitbeef (amenorroe).
2. Onzekere seksualiteit
Deze jonge vrouwen gebruiken hun eetgedrag als het ware om seksuele ontmoetingen uit te stellen. Ze zijn onzeker, trouwen wel, maar zijn vaak afhankelijk van hun partner. Ze masturberen wel, maar zijn we onzeker over of het wel normaal is, waardoor genieten lastig is. Ze gebruiken liever maandverband dan tampons, omdat deze laatste er moeilijk ingaan en échte geslachtsgemeenschap vindt veelal plaats op een wat latere leeftijd. Ze is verlegen en heeft veelal de eetstoornis Anorexia of is in sommige gevallen zwaarlijvig.
3. Seksueel passief
Deze jonge vrouwen zijn wat afstandelijk en hebben wel seks, maar met name om met de partner te kunnen knuffelen. Ze zijn niet op zoek naar een vaste relatie en kiezen daarom veelal de wat onmogelijkere partners, zoals een getrouwde man. Ze gebruiken wel tampons en raken zichzelf wel aan, maar de manier waarop en de gevoelens die hiermee gepaard komen, zijn afhankelijk van het gewicht. Het gewicht van deze jonge vrouwen schommelt veelal. Eetbuien wisselen zich af met periodes van streng lijnen (Eetstoornis NAO).
4. Seksueel actief
Deze jonge vrouwen zijn duidelijk aanwezig en niet verlegen, praten over seks, maar haar seksualteit is wel afhankelijk van haar eetgedrag. Deze vrouwen gebruiken veelal tampons en hebben regelmatig seks gehad. Er is vaak sprake van impulsief gedrag, ze kunnen niet goed alleen zijn, en maken gebruik van laxantia en overgeven wanneer geprobeerd wordt af te vallen. Er is vaak een preoccupatie (extreme aandacht voor) het lichaam. (veelal boulimia)
Bij welke catagorie van bovenstaande vrouwen zou jij jezelf indelen?
Nu is het niet zo dat een eetstoornis an sich zorgt voor een achterstand in seksuele ontwikkeling. Het zit hem meer in het negatieve zelfbeeld. Ook is het niet zo, zoals je hierboven kan zien, dat iemand met een eetstoornis per definitie seksueel inactief is of moeite hiermee heeft.
Toch is er vaak sprake van een moeilijke relatie tot seksualiteit. In therapie wordt hier vaak geen aandacht aan besteed, mede omdat de jonge vrouw hier vaak “helemaal nog niet mee bezig is”. De problemen kunnen dan pas later aan het licht komen… iets waar je je zeker niet voor hoeft te schamen en waarbij het absoluut aan te raden is om erover te praten!
Er zijn veel meer vrouwen dan je denkt die moeite hebben met seksualiteit en alles wat daarbij komt kijken!
Hoe sta jij ten opzichte van seksualiteit?
Bronnen:
Tijdschrift voor Seksuologie (2008) 32, 115-119
Eetstoornissen: de feiten, S. Abraham,D. Llewellyn-Jones
hbo-kennisbank.uvt.nl/cgi/hh/show.cgi?fid=1397
Eetstoornis.be
Geef een reactie