In groep 8 zei de meester dat ik net als mijn grote zus naar het VWO kon. In eerste instantie zou ik dat ook gaan doen, maar toen de inschrijving van de middelbare school dichterbij kwam, bekroop me een angstig gevoel. Ik was bang dat ik het niet zou kunnen en lang niet zo slim was als mijn zus. Ik zei tegen mijn moeder dat ik het eigenlijk niet wilde omdat ik leren niet zo leuk vond. Zij snapte dat wel en belde naar school. Binnen een paar dagen was het geregeld: ik ging naar vmbo-t.
Op de middelbare school ging dit hetzelfde. In de brugklas haalde ik enorm goede cijfers en naar de twee de klas van het vmbo gaan was dan ook geen optie. Ik ging naar havo/vwo en moest voor de derde klas een keuze maken tussen havo of atheneum. Op school werd er vanuit gegaan dat ik voor atheneum ging, maar ik zag dat opnieuw niet zitten. Wat als ik het niet zou kunnen en het allemaal te veel zou zijn? Ik ging naar de havo en mijn mentor zei dat ik eens mee moest doen met de faalangstcursus die zij gaf. Dit vond ik toen onzin.
Ik zat daar met veel onzekere jongens en meisjes in een kring en daar moesten we allemaal op een ballon gaan zitten. Als je genoeg vertrouwen in jezelf zou hebben, dan zou dat gewoon kunnen, zei de docent. Ik miste compleet de link met mijn goede cijfers en had hier geen tijd voor: ik moest huiswerk maken. Ik had geen faalangst, ik was gewoon niet goed in leren en had al die tijd geluk gehad met mijn goede cijfers. Misschien zat bij die overtuiging wel het probleem.
Deze angst om te falen vertaalde zich ook naar problemen op mijn studie, werk, stage en in sociale contacten. Ik was continu bang om niet te kunnen voldoen aan de gestelde verwachtingen. Anderen konden hierbij nog vaak genoeg zeggen dat ik iets wel goed kon of aardig was, de angst om iets verkeerd te doen of te zeggen bleef aanwezig. Ook kon ik het gevoel dat ik ooit zou kunnen mislukken bijna niet verdragen.
Toch heb ik de afgelopen jaren ook gemerkt dat falen onvermijdelijk is. Mislukken hoort bij het leven en het gevoel dat daarbij komt kijken is niet leuk, maar ik kan dat aan, en jij ook. Toen ik een tijd geleden begon met rijlessen kwam weer even naar boven hoeveel last ik eigenlijk nog heb van faalangst. De eerste les vond ik nog best leuk omdat ik enkel hoefde te sturen maar toen bleek dat ik gewoon niet zo handig was en het langer duurde dan ‘gemiddeld’ voordat ik door had hoe je precies moest schakelen, heb ik vaak gehuild.
Natuurlijk huilde ik niet omdat ik het zo erg vond dat ik niet zo goed was in schakelen. Ik vond het erg omdat ik in mijn ogen faalde. Ik bevestigde een gevoel dat ergens diep weggestopt nog steeds wel een beetje zit: je kan het niet, mislukkeling. Ik schaamde me voor mijn geklungel en voelde me een last voor mijn instructrice, net als dat ik me jaren van mijn leven een last voor de maatschappij en de mensen om mij heen heb gevoeld en me heb geschaamd voor wie ik was en wat ik deed.
Als dat de basis is, dan is het natuurlijk begrijpelijk dat het gevoel van falen snel wordt aangewakkerd. Voor veel mensen is faalangst dan ook niet iets wat je zomaar even op kunt lossen. Toen ik zakte voor mijn rijbewijs zei mijn instructrice bijvoorbeeld ook dat het helemaal niet erg was en dat dit zoveel mensen overkomt maar deze opmerkingen zijn op dat moment voor mij niet helpend, hoe goed ze ook bedoeld zijn. Ik wist ook prima dat er zoveel mensen zijn die zakken maar als je last hebt van faalangst ga je meestal alleen uit van jezelf en dat staat los van wat een ander doet.
In de tijden dat mijn faalangst weer erg opspeelt helpt het mij dan ook vooral om te kijken naar helpende gedachten die met name realistisch en geloofwaardig zijn. Als ik het gevoel heb dat ik heb gefaald, dan heeft denken dat het niet zo is niet zoveel zin aangezien dat mijn gevoel is. ”Ik heb niet gefaald” of ”zoveel mensen zakken de eerste keer” is voor mij niet helpend. Wat bijvoorbeeld wel helpt, is bedenken of er ook ruimte is voor andere gedachten en gevoelens die naast je vervelende gedachten mogen bestaan.
Wat ging er bijvoorbeeld goed tijdens het rijden? Wat heb ik geleerd van deze ervaring en kan ik de volgende keer gebruiken? Voor mij was dat het volgende: ”Ik baal van hoe het examen gegaan is, maar ik ben wel blij dat ik nu weet hoe ik reageer op het rij-examen zodat ik me daar de volgende keer goed op voor kon bereiden.” Op deze manier is er ruimte voor negatieve gevoelens en emoties en tegelijkertijd iets positiefs wat ook helpend is op dat moment.
Als je onzeker bent over jezelf, is het overwinnen van je faalangst nu eenmaal niet altijd even makkelijk. Kleine stapjes hierin zetten is wel belangrijk om uit je comfort zone te komen en uiteindelijk minder onzeker te gaan worden. Je faalangst hoeft niet direct helemaal weg te zijn, dat is het bij mij ook niet, maar ik heb de afgelopen jaren gemerkt dat het wel een stuk minder kan worden en dat leeft een stuk relaxter. Falen betekent voor mij niet langer dat ik direct misluk in het leven, hoewel dat wel lang zo gevoeld heeft. Soms raakt het nog wel aan dat oude gevoel, maar door telkens andere gedachten erbij te halen, gaat het stap voor stap beter.
Hoe ga jij om met faalangst?
Geef een reactie