Fabels over psychische stoornissen

Hoewel er steeds meer aandacht komt voor psychische stoornissen, bestaan er ook nog altijd veel fabels. Mensen die niet zo bekend zijn met psychische problemen, hebben hier soms een bepaald beeld van dat helemaal niet klopt met de werkelijkheid waardoor je je behoorlijk onbegrepen kunt voelen als je zelf met dit soort problemen rondloopt. Mensen kunnen bijvoorbeeld denken dat je hartstikke gek bent als je een psychose hebt of hebt gehad of kunnen ervan overtuigd zijn dat bepaalde stoornissen alleen maar met medicatie te behandelen zijn.

In deze blog deel ik een aantal fabels die bestaan over psychische stoornissen en vertel ik waarom deze niet kloppen. Soms kan het zinvol zijn om dit te laten lezen aan mensen in je omgeving die misschien niet zoveel af weten van de problemen waar jij mee worstelt.

Een psychische stoornis gaat nooit meer over
Dit hoeft niet zo te zijn. Er zijn inderdaad psychische stoornissen die ”levenslang” zijn. Denk hierbij aan AD(H)D, autisme of een bipolaire stoornis. Hier worden mensen mee geboren en deze stoornissen worden grotendeels veroorzaakt door een probleem in de hersenen. Dit betekent dat de stoornissen goed te behandelen zijn met medicatie en therapie, maar dat ze niet over gaan in de zin van dat ze te genezen zijn. Er zijn echter genoeg psychische problemen die wel gewoon over kunnen gaan. Iemand die bijvoorbeeld een eetstoornis heeft of depressief is, kan hiervan herstellen. Natuurlijk zien we hierin uitzonderingen, maar een psychische stoornis is niet per definitie voor altijd.

Of je wel of niet herstelt van een psychische stoornis, hangt af van hoe sterk je bent
Een psychische stoornis ontwikkelt iemand niet zomaar. Dit heeft veelal te maken met onder andere omgevingsfactoren, opvoeding en genen. Dat staat los van hoe sterk of zwak iemand is, net als het herstel. Of de een wel herstelt van een stoornis en de ander niet, heeft niets te maken met een bepaalde kracht. Net als bij het ontstaan is ook te zien dat bij het herstel er veel meer zaken een rol spelen.

Psychische stoornissen komen alleen voor in bepaalde lagen van de samenleving
Soms wordt gedacht dat psychische stoornissen alleen of vooral voorkomen bij laagopgeleide mensen. Dit is niet het geval. Iedereen kan een psychische stoornis ontwikkelen, ook mensen die hoogopgeleid zijn, een goed inkomen hebben en uit een goede, welgestelde familie komen. Zoals al gezegd hangt de ontwikkeling van een stoornis van meerdere factoren af en dit geval niet enkel van waar iemand vandaan komt of welke achtergrond iemand heeft.

Mensen met een psychische stoornis zijn onvoorspelbaar en soms zelfs gevaarlijk
In films zien we soms de psychiatrische patiënt die wordt afgebeeld als een gek waar je voor uit moet kijken. In het echt klopt dit natuurlijk niet. Die patiënt is dan gewoon emand die naast je zit in de klas of waar je iedere dag mee samenwerkt op kantoor. Bij de meeste mensen met psychische problemen is helemaal niet te zien of te merken dat er iets speelt. Natuurlijk zijn er ook gevallen bij wie dit wel zo is, maar dat is lang niet altijd het geval.

Psychische problemen en stoornissen komen niet veel voor
Ook dit is niet juist. Er wordt nog altijd gedacht dat je een uitzondering bent als je bijvoorbeeld te maken krijgt met een depressie of een eetstoornis. Toch komen psychische stoornissen heel erg veel voor. 1 op de 4 mensen krijgt er in zijn of haar leven mee te maken. Dat geeft wel aan dat het helemaal niet raar is als jij er hier een van bent.

Een psychische stoornis is een keuze
Dit wordt weleens gedacht als mensen al heel erg lang last hebben van psychische problemen en dit maar niet beter wordt. Soms zien we dit bijvoorbeeld bij eetstoornissen en lijkt het bijna of iemand niet beter wil worden. Toch is het dan niet per se een keuze. Iemand kiest er niet voor om ziek te worden en te maken te krijgen met deze problemen. Voor iemand die er buiten staat is dat nu eenmaal lastig te begrijpen, maar de begrippen ziekte, herstellen en genezen liggen nu eenmaal wat ingewikkelder als het gaat om psychische problemen.

Medicatie heeft geen zin voor mensen met psychische stoornissen
Als je tegen iemand zegt dat je antidepressiva slikt, dan wordt daar nogal wisselend op gereageerd. De een vindt het prima, de ander reageert een stuk heftiger. Zou je dat wel doen, al die rommel in je lichaam? Sommige mensen zijn ervan overtuigd dat medicatie per definitie niet werkt voor mensen met psychische problemen en/of dat het heel erg schadelijk is voor het lichaam. Toch zijn er veel mensen die iedere dag weer baat hebben bij medicatie en die hierdoor een stuk beter kunnen functioneren. Natuurlijk mogen er kritische vragen gesteld worden bij het gebruik van medicatie, maar dat het per definitie niet werkt, is simpelweg niet waar.

Mij overkomt dat niet
Ik ken aardig wat mensen die ervan overtuigd waren dat zij nooit te maken zouden krijgen met psychische problemen. Zo zaten ze niet elkaar, zij waren echte doorzetters, harde werkers et cetera. De realiteit is echter dat iedereen te maken kan krijgen met een psychische stoornis, niemand uitgezonderd. Een goed voorbeeld daarvan vind ik nog altijd een psychiater die mij een aantal jaar geleden behandelde en vervolgens thuis kwam te zitten met bepaalde klachten. Ik had haar heel hoog zitten zag haar als een geweldig persoon en ik kon me niet voorstellen hoe zo’n intelligent persoon te maken kon krijgen met zulke problemen. Het laat zien dat psychische problemen, in verschillende vormen, iedereen kunnen treffen, ongeacht wie je bent of waar je vandaan komt. 

Welke fabels herken jij?

Fotografie: Jane Kostenko