Gaslighting is de Engelse term voor het tenietdoen van iemands gevoelens, gedachten en ervaringen. Kleine opmerkingen die onschuldig lijken, maar je toch erg veel doen. Ik heb er veel mee te maken gehad – en soms eigenlijk nog steeds. Hoe graag je het ook weer vergeet en doorgaat, je wordt voortdurend geconfronteerd met een innerlijke criticus die denkt: maar misschien hebben ze wel gelijk. Al die keren dat opmerkingen onschuldig klonken maar mij toch veel deden, nam ik het mezelf kwalijk. Ik wil je vertellen dat jouw gevoel valide is en dat jij je rot mag voelen na vervelende opmerkingen. Je hoeft je niet schuldig te voelen voor het gevoel dat je krijgt, want het gevoel is er toch. Of je het nou wil of niet.
Eerder schreef ik over het weggaan bij mijn familie na een moeizame relatie. Inmiddels praten we weer, zien we elkaar weer, maar staat alles op een laag pitje. Ik bouw niet op hen, want ik weet ook dat het zo weer weg kan vallen. Ik merk echter heel vaak dat er opmerkingen doorheen worden gegooid die mij triggeren en mijn gevoel tenietdoen. “Je hebt een slecht geheugen” of ‘”Je bent gelukkig niet meer zó gevoelig”, heb ik meerdere keren gehoord. Alsof het feit dat ik nu wél met ze praat, maar eigenlijk over niks, beter is dan praten over lastige onderwerpen. Ik doe mijn best om mij onder hun dak aan hen aan te passen, maar leef mijn leven buiten hun muren. Elke keer als ik wel een keer een menselijke reactie laat horen op een vervelend voorval rolt er iemand met zijn of haar ogen: daar gaan we weer. Auw, dat doet meer pijn dan ik had gehoopt. Soms glipt er een beetje menselijkheid door het robotachtige gedrag wat ik thuis vertoon en het wordt niet gewaardeerd.
Farah is sinds 2021 gastblogger bij Proud2Bme. Ze blogt onder andere over haar ervaringen met eergerelateerd geweld, trauma’s, opgroeien in een instelling als minderjarige en hoe ze contact heeft verbroken met haar familie. Je vindt al haar blogs via de tag ‘Farah blogt‘.
Opmerkingen als: “Je maakt van een mug een olifant” of “Hoor je jezelf”, zijn compleet uit verband getrokken. Niemand heeft het recht om jouw gedachten en gevoelens kleiner te laten lijken dan ze eigenlijk voor je zijn. Het voelt eenzaam voor je en dat weet ik. Je wil zo graag erkend worden als persoon en daar horen jouw percepties bij en ineens wordt het tenietgedaan. Het is niet jouw fout, want dingen kunnen voor jou groter voelen dan een ander bedoeld heeft. Dat maakt het niet beter, maar enkel eenzamer. Het is logisch dat niet iedereen zich volledig bewust is van het kwaad dat zij aanrichten, zo empathisch zijn mensen nou eenmaal niet. Maar dat neemt niet weg dat jij jouw gevoel erover mag uiten, want ook zij leren ervan. Jij mag zeggen dat het naar voor je was en dat is niet omdat je van een mug een olifant maakt, maar omdat je gevoel valide is en omdat je gehoor mag geven aan jezelf. ‘Hoor je jezelf?’, is een heel legitieme vraag in mijn optiek. Ik vind namelijk dat je jezelf niet genoeg hoort; je doet jezelf tekort.
“Waarom schiet je in de verdediging?” Eigenlijk is het enorm logisch om in de verdediging te schieten, vooral wanneer de wereld om je heen je niet genoeg beschermd heeft. Ik gun je veiligheid, zowel fysiek als emotioneel. Soms is het nodig om jezelf te beschermen en te verdedigen, want anderen zijn daarin tekortgeschoten. In feite is ‘Waarom schiet je in de verdediging’ geen belediging naar jou toe, maar meer een reflectie van het gedrag van een ander. Een antwoord als ‘Omdat ik mij onveilig voel’ dekt de lading en is niet beledigend, maar de waarheid. Laat je stem hierin horen, want het is heel menselijk om te smachten naar veiligheid en als zij je dat niet geven, dan moet je het voor jezelf verwezenlijken. En dat is niet omdat je ‘heftig reageert’ of ‘hulp moet zoeken’, maar het komt omdat de wereld om je heen tekort is geschoten en je te veel alleen hebt gedragen. Lasten die gedeeld hadden moeten worden heb jij alleen gesjouwd en je gaat er zelf aan onderdoor. Jouw reactie is niet te heftig, maar terecht. Neem jezelf serieus, want dat doe je ook bij een ander.
Sommige ‘grapjes’ kunnen hard aankomen en het doet nog meer pijn wanneer de rest erom lacht. Moet jij nu ook lachen? Het was toch ‘maar een grapje’, zoals zij het noemen? Het is oké als het voor jou niet grappig was. Het is oké als het je pijn doet. Het is oké als tijd je nog niet geheeld heeft. Laat andermans gaslighting jouw herstel niet degraderen. Je hebt pijn gehad en dat is er nog steeds, dat verdwijnt niet als sneeuw voor de zon. Hoe graag je het ook zou willen. Het heeft niks te maken met ‘niet hard genoeg proberen’, ‘gek doen’, ‘zielig doen’ of ‘dingen verzinnen’. Het heeft te maken met een pijnlijk verleden en het gebrek aan erkenning vanuit zowel jezelf als de wereld om je heen. Het is niet jouw fout maar een menselijke reactie en jouw pijn is niet grappig. Je lacht toch ook niet om iemand die een been breekt? Wat maakt mentale pijn en trauma dan oké om ‘grapjes’ over te maken? Begrijp mij niet verkeerd, ik maak zelf ook vaak grapjes over mijn eigen situatie of met vriendinnen die uit eenzelfde milieu komen, maar dat is anders. Anders dan wanneer de stichters van het geweld er grappen over maken of mensen die je niet ook steunen en naast je staan. Sommige grappen zijn grappig omdat ze uit de juiste personen komen, maar anderen kunnen weer met andere intenties grappen maken. Uiteindelijk zijn jouw wonden niet grappig.
“Ik had het vroeger erger”, is ook een pijnlijk punt. Ik vergelijk mij al graag met de wereld om mij heen en soms voelt zelfs trauma als een wedstrijd. Ja, maar zij had het erger… Hiermee degradeer ik mezelf en verleg ik onbewust de focus naar iemand anders’ verhaal en perceptie. Terwijl zij in feite helemaal niet weten wat jij allemaal gezien en meegemaakt hebt. Jij bent je eigen persoon en jouw pijn hoeft niet ‘erger’ te zijn voordat je erkenning verdient. Sterker nog, je hoeft erkenning helemaal niet te verdienen. Jij moet het krijgen voor een gezonde ontwikkeling. Je kan de vergelijking maken met bijvoorbeeld kinderen die struikelen: vaak beginnen ze direct te huilen en willen ze getroost worden, terwijl het misschien niet eens zoveel pijn deed. De behoefte om getroost te worden en gehoord te worden is menselijk en er moet naar geluisterd worden. Verwaarlozing is niet oké en opmerkingen als ‘ik had het vroeger erger’ dragen hieraan bij.
Kortom, jouw pijn mag er zijn. Gaslighting is niet oké en ik zie dat veel mensen het er moeilijk mee hebben. Toch wordt er te weinig aandacht aan besteed, terwijl het nog zo een grote betekenis heeft in jouw leven. Het doet het meeste pijn wanneer het uit mensen komt waar je van houdt. Voel de pijn en doe er wat mee, verwaarloos jezelf niet zoals jij verwaarloosd bent geweest.
Geef een reactie