”Als je niet meewerkt aan een opname, vraag ik een IBS aan en wordt je gedwongen opgenomen.” De woorden van mijn huisarts toen ik naar de crisisdienst moest om een mogelijke opname te bespreken en ik daar eigenlijk geen zin in had. Deze woorden vond ik zo eng dat ik gewoon maar meewerkte en uiteindelijk een vrijwillige crisisopname kreeg, hoewel je je af kunt vragen in hoeverre dit vrijwillig was. Ik maakte in ieder geval wel de keuze en had hier vrijheid.
Dit is niet altijd het geval. Als het niet goed met je gaat, kan het op een bepaald moment zover komen dat iemand anders voor jou besluit dat je bijvoorbeeld opgenomen moet worden op verplicht een behandeling moet volgen. Je wordt dan meestal gedwongen opgenomen en dit gebeurt vaak op basis van een IBS of RM.
Inbewaringstelling (IBS)
Een Inbewaringstelling (IBS) is een spoedmaatregel waarbij iemand gedwongen opgenomen kan worden in een zorginstelling. Dit kan alleen als er op dat moment geen andere mogelijkheden meer zijn. Als je bijvoorbeeld als gevolg van jouw problemen een gevaar vormt voor jezelf of weigert mee te werken aan een behandeling, dan kan een IBS aangevraagd worden. Dit kan gedaan worden door je ouders, vrienden, partner, je huisarts of crisisdienst. De aanvraag komt dan terecht bij een onafhankelijke psychiater die zowel de aanvraag als de situatie moet beoordelen.
Verloop
Als de psychiater van mening is dat de aanvraag terecht is en er inderdaad een IBS afgegeven moet worden, dan vraagt hij deze aan bij de burgemeester van de gemeente waar je woont. Op basis van de verklaring van de psychiater zal de burgemeester beslissen over de afgifte van de IBS. Zodra de IBS dan is afgegeven, kun je binnen 24 uur opgenomen worden tegen je wil in. Dit heeft gevolgen voor je rechtspositie. Zo kan het zijn dat je verplicht behandeling moet volgen en/of medicatie en voeding toegediend moet krijgen. Ook kun je, als je besluit weg te lopen, weer opgehaald worden door de politie en weer terug worden gebracht naar de zorginstelling waar je moet verblijven. Ook kunnen er andere maatregelen worden getroffen die jou in je vrijheid beperken.
Na het tekenen van de inbewaringstelling, worden een aantal mensen op de hoogte gesteld, namelijk: de officier van justitie, een dienstdoende advocaat en de inspecteur voor de gezondheidszorg. Alle officiële stukken zullen doorgestuurd worden naar de rechter die na de opname oordeelt of verlenging van de IBS noodzakelijk is. Dit doet hij binnen drie werkdagen. Jij als patiënt moet dan onder andere gehoord worden. Je krijgt hierbij hulp van een advocaat waar je direct na je opname recht op hebt. Ook heb je recht op bijstand van een patiëntvertrouwenspersoon.
Duur
Tussen de afgifte van de IBS en de beslissing tot eventuele voortzetting kunnen enkele dagen zitten. Indien de rechter besluit de IBS voort te zetten, dan kan hij dit voor maximaal drie weken doen. Dit betekent dus dat een IBS drie weken geldig is. Verlenging is niet mogelijk. Als een psychiater van mening is dat je nog niet naar huis kunt, dan kan hij een Rechterlijke Machtiging (RM) aanvragen. In dit geval kan de IBS duren tot de RM begint.
Rechterlijke Machtiging (RM)
Het grote verschil met een IBS is dat een Rechterlijke Machtiging geen spoedprocedure is. Bij een RM beslist de rechter vooraf of aan alle criteria voor een gedwongen opname voldaan is. Ook kan een RM Voor langere tijd afgegeven worden. De voorwaarden voor een RM zijn eigenlijk hetzelfde als voor een IBS. Ook hiervoor geldt dat je in veel gevallen een gevaar bent voor jezelf als gevolg van je problemen en je niet bereid bent om mee te werken aan een opname of behandeling.
Verloop
Net als bij de IBS kunnen veel omstanders een Rechterlijke Machtiging aanvragen. In dit geval wordt dat gedaan bij de Officier van Justitie zodat deze dit bij de rechter aan kan vragen. Een Officier van Justitie kan ook zelf de rechter om een RM verzoeken. Hierbij is een verklaring van een onafhankelijke psychiater opnieuw van belang. De rechter zal jou als patiënt horen voordat hij een beslissing neemt. Hierbij heb je, net als bij een IBS, recht op een advocaat. Na de uitspraak is er geen hoger beroep mogelijk.
Duur
Als de rechter heeft besloten dat een RM noodzakelijk is, zul je binnen twee weken moeten worden opgenomen. De maximale duur hiervan is de eerste keer een half jaar. Hierna kan een verlenging aan worden gevraagd en zal de rechter opnieuw bekijken of dit noodzakelijk is. Deze verlenging kan maximaal een jaar duren. Hierna kan telkens opnieuw verlenging aan worden gevraagd op dezelfde wijze. Na vijf jaar wordt de verlenging telkens voor twee jaar afgegeven. Tijdens dit gehele proces blijf je recht houden op een advocaat.
Voorwaardelijke RM
Vanaf 2004 bestaat er ook de Voorwaardelijke Rechterlijke Machtiging. Daarmee kun je een gedwongen opname voorkomen door je aan bepaalde voorwaarden te houden. Deze voorwaarden zijn afspraken die je met je behandelaar hebt gemaakt en vaststaan in een behandelplan en die afspraken zorgen ervoor dat mogelijk gevaar voor jou buiten beeld blijft. Dit kunnen bijvoorbeeld afspraken zijn over het hanteren van een bepaald gewicht of het slikken van medicijnen. Deze voorwaardelijke RM helpt veel mensen om thuis hun best te blijven doen. De dreiging van een eventuele gedwongen opname is als het ware een stok achter de deur.
Eigen verzoek
Opvallend bij een RM is dat in sommige gevallen mensen hier zelf om vragen. Als je bijvoorbeeld kampt met een ernstige eetstoornis en weet dat er iets moet veranderen maar het zelf niet lukt, kun je de Officier van Justitie verzoeken om een RM. Let wel op dat hierbij dezelfde regels gelden als bij een RM die door iemand anders is aangevraagd. Wel duurt deze RM minimaal een half jaar en maximaal een jaar. Eventueel kun je daarna vrijwillig blijven.
Geef een reactie