GGZ Kieswijzer: hulp bij het stemmen

Het zal je niet ontgaan zijn dat de verkiezingen voor de deur staan. We mogen nu echt bijna gaan stemmen! Als je bedenkt dat zeventig procent van de kiezers hun keuze pas in de laatste week maakt, is de kans groot dat jij bij die groep hoort. Met z’n allen twijfelen we wat af in deze tijd en dat is niet zo gek. Er zitten tussen al die partijen ontzettend veel verschillen, maar ook heel veel overeenkomsten. Nu leek het mij prettig om hier op Proud2Bme een klein overzicht te geven van wat verschillende politieke partijen vinden als het gaat om de geestelijke gezondheidszorg. Als jij dat belangrijk vindt – voor jezelf, voor anderen en de toekomst – welke partij past dan het beste bij jou?

Naar een initiatief van GGZ Nederland, Mind, kenniscentrum Phrenos en het Trimbos-instituut is de GGZ-kieswijzer ontwikkeld. Wat willen politieke partijen precies veranderen of juist behouden als het gaat om de geestelijke gezondheidszorg? Hoe zit het met de verslavingszorg? En wat zijn de plannen als het gaat om wachtlijsten en toegankelijkheid tot complexe gespecialiseerde zorg?

Ik heb een selectie gemaakt van prominente, maar ook opkomende partijen. Overigens geeft niet elke partij op dit onderwerp een schriftelijke toelichting (waaronder de PVV en FvD). Aan de hand van vier thema’s zal ik in deze blog kort toelichten hoe de politieke partijen hierover denken en wat hun plannen zijn. Wil je hier meer over lezen? Of nog meer partijen met elkaar vergelijken? Kijk dan op de GGZ-kieswijzer.  

Bron:unsplash.com/@dotj

1. Kwaliteit van de zorg

VVD
Zorgaanbieders moeten met gemeenten en zorgverzekeraars afspraken maken over de kwaliteit van de zorg. Worden die afspraken niet gemaakt of niet nageleefd? Dan moeten alle partijen hier transparant over zijn. Kwaliteitsinformatie moet makkelijk zichtbaar worden voor cliënten. Denk bijvoorbeeld aan verplichte publicatie van wachttijden op websites. Daarnaast maken veel mensen gebruik van een combinatie van zorgaanbieders, verdeeld over verschillende domeinen zoals werk, studie, (begeleid)wonen, coaching of therapie. De financiering van die zorg op verschillende domeinen moet makkelijker gemaakt worden. Zo staat de cliënt centraal en niet het systeem. 

CDA
Inspectie, Nederlandse Zorgautoriteit en het Zorginstituut spelen een belangrijke rol in het waarborgen van de kwaliteit, zodat cliënten goed geïnformeerd worden en de juiste keuze kunnen maken. Het CDA staat voor innovatie in de zorg. Nieuwe behandelingen, videoconsults, het gebruik van nieuwe data en technologieën wordt gestimuleerd. Dit om het werk van professionals te ondersteunen en kosten te besparen. Het actieplan ‘(Ont)regel de zorg’ loopt inmiddels al en dat staat voor minder regeldruk en meer tijd en aandacht voor de cliënt. 

D66
Zij willen meer tijd en ruimte voor cliënten en professionals om samen te beslissingen over de behandeling. Maximale transparantie is hierin belangrijk, met inzicht in de kwaliteit en de wachttijden. Er komt een meerjarig Regionaal Zorgplan; dit bevat concrete plannen over hoe zorg in de regio precies moet worden geleverd. Alles wat die samenwerking tegenhoudt – zoals bijvoorbeeld financiering of regelgeving – moet worden weggenomen. Jeugd GGZ moet worden bekostigd via de zorgverzekeringswet. Zo sluit de zorg voor jongeren beter aan bij de latere GGZ voor volwassenen. De coronacrisis heeft misschien laten zien dat er veel mogelijk is, maar face-to-face contact is nog altijd beter. 

GroenLinks
De samenleving is een prestatiemaatschappij geworden. Een duurzame samenleving is een ontspannen samenleving. GroenLinks wil een eenvoudiger zorgstelsel. Zorgverzekeraars worden publieke zorgfondsen, zodat niet de concurrentie, maar samenwerking centraal staat. Onnodige tussenstappen en financieringsblokkades worden opgeheven. Zorgverleners krijgen meer zeggenschap over het eigen werk, zodat bureaucratie en wachtlijsten teruggedrongen worden. Door winstuitkering aan aandeelhouders van GGZ-aanbieders te verbieden, loont het voor instellingen niet langer om ‘liever’ zoveel mogelijk korte behandelingen aan te bieden.

SP
De professional moet samen met de cliënt besluiten welke zorg het beste is; alles wat dat in de weg staat (of onnodig administratief is), moet worden weggenomen. Volgens de SP komt er een einde aan de concurrentie tussen instelling en een einde aan marktwerking in de zorg. Zeker in de GGZ. Dit willen ze doen door de afschaffing van zorgverzekeraars. Ook alle controles zijn eenvoudig en voor elke instantie hetzelfde. 

Partij van de Arbeid
Zorginstellingen moeten verplicht worden om open te zijn over hoe zij zorg leveren en hoe de prijzen tot stand komen. De zorg is nu erg versnipperd en dat ziet de PvdA graag anders, zodat het optimaler kan en dat gebrek aan financiering nooit meer kan leiden tot een minder goed behandeling. De PvdA zet ook breed in op meer kennis en innovatie, zo moeten budgetten vergoot worden voor fundamentele onderzoeken en moeten professionals actief worden geholpen om hun kennis uit te breiden. In plaats van regels en wantrouwen vanuit zorgverzekeraars moeten professionals weer vertrouwen en vrijheid terugkrijgen in hun werk.

ChristenUnie
Er is nu eerste, tweede en derde lijn zorg, maar een patiënt is niet op te knippen. Als het aan de ChristenUnie ligt, organiseren ze een netwerk- of ketenzorg, waardoor de cliënt geen last heeft van allerlei overgangen. Ook wordt er ingezet op het bevorderen van een gezonde leefstijl, het welzijn en positieve gezondheid. ChristenUnie wil experimenteren met populatiebekostiging. Dit betekent dat er uitkomstdoelen worden gesteld, waarbij professionals zelfstandig bepalen hoe ze die bereiken. Op dit moment krijgen mensen meerdere diagnoses en meer gespecialiseerde zorg, maar de financiering hiervan loopt nog langs één weg. De ChristenUnie wil ‘out-of-the-DSM-box’ denken. 

Partij voor de Dieren
Investeren in de directe zorgverlening én de zorgverleners zelf. Met bijpassende loonsverhoging en minder werkdruk. Er komt meer zeggenschap over de inhoud en zo wordt de zorg een aangename omgeving voor cliënten. De PvdD kiest voor een welzijnseconomie, in dienst van een gelijkwaardige maatschappij. Niet de groei moet het doel zijn – ook niet in de gezondheidszorg – maar het welzijn van mens, dier en planeet staat centraal. Eigenlijk in alles. 

BIJ1
Veel mensen worden niet begrepen en kunnen daardoor niet goed worden behandeld of worden juist beschadigd door de hulp die ze wordt aangeboden. De problemen in de zorg – die vaak niet goed aansluit op de mensen – komen mede door het feit dat in medisch onderzoek historisch de witte man als standaard werd gebruikt. BIJ1 pleit voor een inclusief onderzoek naar ziektebeelden en behandelmethoden. 

VOLT
Volt pleit voor het installeren van hoog-specialistische teams die alle zorgvormen in huis hebben: crisisinterventie, diagnostiek, behandeling en nazorg. Mensen, en zeker in jeugdzorg, moeten aankloppen bij één deur en dan meteen geholpen kunnen worden. Dus ook die versplintering iets is dat zij tegen willen gaan. Er komt meer ruimte voor een second opinion en behandel-evaluatie. De overheid moet meer vertrouwen hebben in de professionele mens. 

Bron: unsplash.com/@dotj

2. Ervaringsdeskundigheid in de zorg

VVD
Wat de VVD betreft, worden ervaringsdeskundigen ingezet tijdens de zorgverlening als dit een meerwaarde heeft volgens de professional. 

CDA
Ervaringsdeskundigheid en lotgenotencontact is belangrijk en dient beschikbaar te zijn, naast professionele hulp. Het CDA is een groot voorstander van maatjesprojecten. 

D66
Het D66 pleit ervoor dat mensen met een gelijkwaardige ervaring elkaar weten te vinden. Er is onlangs een motie aangenomen waarbij het kabinet gaat kijken naar het Duits model van lotgenotencontact. Duitsland heeft een bewuste politieke en maatschappelijke keuze gemaakt om lotgenotencontact officieel als derde pijler van de informele zorg te benoemen. Lokaal moet worden gekeken of ervaringsdeskundigen kunnen helpen bij de ondersteuning van anderen met psychische klachten, ook in de jeugdzorg. D66 vindt het een goede ontwikkeling dat ervaringsdeskundigen op de beroepenlijst gaan komen. 

GroenLinks
Zorg moet worden teruggegeven aan degene die het ontvangen en het werk verrichten. Ervaringsdeskundigen moeten beter worden ingezet voor zorgtaken. Ervaringskennis moet onderdeel worden van de opleiding van zorgprofessionals. 

SP
Ervaringsdeskundigheid is een waardevolle aanvulling op de zorg en ondersteuning tijdens behandeling. Zo kan er juist meer tijd en aandacht zijn voor de persoon én is er meer ruimte voor maatwerk. Het kan de professional niet vervangen, maar het kan een relevante aanvulling zijn.

Partij van de Arbeid
Volgens hen een grote meerwaarde voor de GGZ. Een psychiater kan nog zo veel diploma’s halen, maar een ervaringsdeskundige begrijpt daadwerkelijk wat een cliënt doormaakt. Geef ervaringsdeskundigen de juiste training om zichzelf in te zetten in de geestelijke gezondheidszorg.

ChristenUnie
De ChristenUnie hamert al een tijdje op meer betrokkenheid van cliënten bij organisaties en verzekeraars. Over ervaringsdeskundigheid bij behandelingen wordt niet verder uitgeweid, wel wordt betrokkenheid van cliënten gestimuleerd door in elke zorgregio een zorgraad op te richten. 

Partij voor de Dieren
Reflectie, inclusiviteit en betrokkenheid kan alleen als ervaringsdeskundigen de tijd en ruimte krijgen om mee te praten. ‘Niets voor ons, zonder ons’; dat staat centraal in het beleidsdenken en uitvoeren van de zorg. Er wordt gestimuleerd om ervaringsdeskundigheid een betekenisvolle plek binnen organisaties te geven.

BIJ1
Ook zij hanteren in de basis ‘niets over ons, zonder ons’. Expertise van ervaringsdeskundigen is waardevol, niemand weet wat beter wat er veranderd kan worden dan de mensen die het zelf hebben ervaren of die de zorg hebben ontvangen. De positie van ervaringskennis moet een gelijkwaardige positie krijgen naast wetenschappelijke kennis. 

VOLT
VOLT vindt dat ervaringsdeskundigheid een belangrijke aanvulling is op de expertise waar de GGZ nu over beschikt. Onderzoek naar die toegevoegde waarde is wel eerst nodig, om te zien waar het noodzakelijk is om dit toe te voegen in een behandeling. Ook is scholing van ervaringsdeskundigen nodig om hun positie te verstevigen.

Bron: timmarshall

3. (De)stigmatisering in de samenleving

VVD
Het taboe op psychische problematiek moet doorbroken worden. Dat is de taak van iedereen: van ouders, scholen en sportclubs, maar ook van de overheid. Hoe dat er concreet uitziet, wordt niet echt duidelijk. Wel vindt de VVD het belangrijk dat verwarde personen eerder in beeld moeten komen. Onder andere door een samenwerking te creëren tussen gemeenten, zorg en politie. 

CDA
Voor discriminatie en uitsluiting is geen plaats in de samenleving. ‘Het is een gif dat verhoudingen tussen mensen en groepen verziekt’, aldus de partij. Wat concreet gaat gebeuren is nog niet duidelijk, wél moeten de FACT-teams worden versterkt en beter worden betrokken. Ervaringsdeskundigen kunnen aan professionals en aan de samenleving uitleggen welke aanpak het beste werkt. 

D66
Taboe’s doorbreken en psychische aandoeningen bespreekbaar maken, dat is belangrijk. Er wordt nog altijd anders over psychische aandoeningen gedacht dan over fysieke aandoeningen. Zeker als het gaat om begrip tonen. Dat belemmert in kansen, in vrijheid en in meedoen met de samenleving. Dit doorbreken begint op school: elke school krijgt een zorgteam. Dat bestaat uit een schoolpedagoog, schoolverpleegkundige, schoolpsycholoog en een medewerker jeugdhulp. Preventie en voorlichting gaan hierin een grote rol spelen. Op de werkvloer is dit net zo belangrijk; door middel van publieke campagnes worden mensen geïnformeerd.

GroenLinks
Ze zijn tegen iedere vorm van uitsluiting en discriminatie en strijden voor gelijke rechten. Er komt een preventiebudget voor iedere zorgregio. Die is onder andere bedoeld voor voorlichting, zodat jongeren psychische problemen leren herkennen en leren bespreekbaar te maken. 

SP
Stigmatisering is onwenselijk. Publieke campagnes, voorlichting op scholen of andere laagdrempelige initiatieven zullen hier aandacht aan moeten geven en het gesprek hierover stimuleren. SP pleit voor een ‘basispakket preventie’, waarin gemeentes ook worden verplicht hier aandacht aan te besteden. 

Partij van de Arbeid
Stigmatisering moet worden voorkomen. Door goede voorlichting en preventie worden problemen gesignaleerd en wordt het bewustzijn in de samenleving vergroot. Gemeenten en hulpdiensten worden beter getraind om mensen met verward gedrag niet zomaar op te pakken, maar juist de beste hulp te kunnen bieden. 

ChristenUnie
De ChristenUnie speelt vooral in op de overtuiging dat medicalisering van menselijke moeilijkheden niet altijd de juiste weg is. Zij denken dat betrokkenheid bij elkaar en het vergroten van de weerbaarheid bij tegenslag vaak beter kan werken op de lange termijn. Door wijkteams in te zetten en de sociale verbanden te versterken, willen zij mensen meer weerbaar maken. Zo staat de mens centraal en niet de aandoening. 

Partij voor de Dieren
Weinig mensen doen het bewust, maar discriminatie zit zichtbaar en onzichtbaar verweven in onze systemen en structuren. Ook mensen met een beperking of ziekte hebben recht op een duurzame baan en eerlijke betaling. Door bijeenkomsten te houden waar ervaringsdeskundigen bij betrokken zijn, geef je uitleg en kweek je begrip voor situaties van anderen. 

BIJ1
Mensen met een zorgvraag worden gezien als een individu met een probleem. Toch is het volgens BIJ1 vaak de inrichting van de maatschappij die je als oorzaak kunt aanwijzen. Inclusiviteit is nodig voor een betere preventie en betere zorg op maat. 

VOLT
Ze hebben hier nog geen concrete plannen voor ontwikkeld. Maar voor VOLT is het duidelijk dat er in het primair onderwijs al aandacht moet zijn voor psychische gezondheid. 

Bron: rodnae-prod

4. Wachtlijsten en toegankelijkheid van de zorg

VVD
Dit moeten we aanpakken, vindt de VVD. Door een betere organisatie van de GGZ, bijvoorbeeld door slimmere doorverwijs-systematiek. Digitale hulpverlening kan een rol spelen bij het krijgen van kortere wachttijden. Vroegtijdig signaleren en en vroegtijdig hulp verlenen kan hier ook bij helpen, dit is een taak van de gemeente. Door laagdrempelige loketten, buurthuizen en jongerencentra te creëren, waar mensen wegwijs worden gemaakt in hun leven en in hun omgeving, maar ook bij hun zoektocht naar de juiste hulp. 

CDA
De Algemene Rekenkamer stelt dat het wachten de kwaal verergert, een zwaar beroep doet op de omgeving en uiteindelijk leidt tot langere en duurdere zorg. Het CDA is het hier mee eens; er moeten voldoende plekken zijn voor complexe specialistische zorg. Volgens hen moet de doorzettingsmacht verbeterd worden. Dat betekent dat hulpverleners sneller en makkelijker kunnen doorverwijzen. Zo kan er eerder en adequater ingegrepen worden. Het CDA is ook groot voorstander van E-Health en denkt dat dit bij kan dragen aan het verminderen van wachtlijsten. Ook kan zorg op die manier makkelijker beschikbaar worden voor meer mensen. 

D66
Als mensen door de basis GGZ worden doorverwezen naar de gespecialiseerde GGZ en zij komen op een wachtlijst te staan, dient de basis GGZ de zorg voort te blijven zetten, net zo lang tot de ander zorg van start gaat. Mensen met een hulpvraag mogen niet zonder hulp komen te zitten wanneer zij doorverwezen worden. De wachtlijsten worden mede veroorzaakt door de lage uitstroom van cliënten. Her-diagnostiek kan helpen bij het opnieuw in kaart brengen welke zorg iemand nodig heeft na een bepaalde tijd. Zo komt de juiste zorg op de juiste plek. 

GroenLinks
‘Dit heeft topprioriteit.’ Zorgverzekeraars worden publieke zorgfondsen, zo komt de eindregie weer bij de overheid en stimuleren we samenwerking tussen zowel instanties als behandelaren. Financieren voor geestelijke gezondheidszorg wordt zodanig aangepast dat er nooit meer sprake is van ‘onrendabele patiënten’. Om het personeelstekort op te lossen, wat hier vaak mee gepaard gaat, investeert GroenLinks in opleidingsplekken en worden de salarissen verbeterd om het vak aantrekkelijker te maken. 

SP
De SP heeft eerder een motie ingediend om harde afspraken te maken met zorgverzekeraars. Zij hebben nu eenmaal een zorgplicht en houden zich hier – door de wachtlijsten – niet altijd aan. De SP is teleurgesteld dat deze motie nog altijd niet is aangenomen. In de aanpak van wachtlijsten mag er niet meer bezuinigd worden op de GGZ en het aantal bedden mag niet meer worden afgebouwd. 

Partij van de Arbeid
Wat er gebeurt op dit thema is op dit moment onacceptabel. Hoe complexer de problematiek, hoe langer de wachttijd; dat mag niet zo doorgaan. Er komt een maximale wachttijd en de minister mag zich ermee bemoeien wanneer het een instelling niet lukt om die wachttijden en toegankelijkheid op orde te krijgen. Ambulant moeten er meer plekken beschikbaar komen. De financiële voordelen voor instanties om zich vooral de richten op cliënten met lichte problematiek moet worden weggenomen. 

ChristenUnie
Zorgvraag en zorgaanbod moet door de overheid beter in balans gebracht worden. Zeker voor diagnosegroepen waarin de wachttijd structureel te hoog ligt. Er komen ook meer praktijkondersteuners bij de huisartspraktijken, zodat op een laagdrempelige manier kan worden bekeken wat de beste aanpak is. Mensen met een hoog-complexe zorgvraag moeten makkelijk doorstromen naar een landelijk dekkend systeem, als zij niet in de regio geholpen kunnen worden. Hoe precies? Dat is nog niet duidelijk. 

Partij voor de Dieren
Door te investeren in opleidingsmogelijkheden én in de vermindering van administratieve lasten en kosten, worden de wachtlijsten teruggedrongen. In de tussentijd zorgt de PvdD voor meer (tijdelijke) opnameplaatsen en crisisbedden. Het zorgsysteem moet beter worden ingericht op hulp en begeleiding om eigen gezondheid te kunnen versterken. 

BIJ1
‘Op dit moment is dit veel te lang en dat is levensgevaarlijk.’ Dit willen ze verminderen door werk- en regeldruk in de zorg te verminderen. Administratieve taken worden overgedragen aan gespecialiseerd personeel, zodat zorgverleners meer tijd aan de mensen kunnen besteden. Het zorgbudget gaat naar de zorg, in plaats van naar de organisatie daarvan. De financiering van de GGZ wordt losgekoppeld van diagnoses. Op deze manier stop je niet alleen doorgeslagen diagnostisering, maar zet je ook een stap in de richting van een GGZ met minder wachtlijsten. De zorg mag geen winstmodel zijn, zo staat namelijk het geld voorop en niet de mens. Ook BIJ1 pleit voor een nationaal zorgfonds. En als het aan hen ligt, gaat die ‘harde knip’ uit de jeugdzorg, zodat de zorg niet plotseling stopt als je achttien wordt. 

VOLT
E-Health is iets waarvan iedere burger moet leren hoe het gebruikt kan worden, net zoals nu iedereen zijn weg vindt met Google Maps. Zo vind je route naar (zelf)hulp. De GGZ willen ze meer organiseren zoals de somatische zorg nu is ingericht, waarin de huisartsen gemakkelijker kunnen overleggen met specialisten. En er komen GGZ instellingen waar de eerstelijns zorg niet voldoende kan helpen. Zoals voor depressie, angst- en gedragsstoornissen en persoonlijkheidsproblematiek. Ook FACT-teams en dagbehandelingen vallen hieronder en zijn zo centraal en toegankelijker geregeld. Daarnaast komen er regionale specialistische GGZ instellingen; voor complexe problematiek en spoed- of gedwongen opname. 

Misschien worstel je op dit moment met je psychische gezondheid en nemen deze thema’s een groot deel van jouw dagelijks leven in beslag. Dat kan frustrerend en ingewikkeld zijn. Misschien heb je zelfs soms het gevoel niet echt mee te doen of een beetje langs de lijn te staan. Maar ik wil je meegeven dat je te allen tijde – en helemaal deze verkiezingsdagen – een waardevol mens bent met een stem. Net zo waardevol, net zo belangrijk én net zo zwaar wegend als dat van ieder ander. Dat wat voor jouw belangrijk is, daar mag je voor gaan staan.

Heel veel succes met stemmen!

Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.