Grenzen aangeven

Ik gaf nooit mijn grenzen aan. Als er iets van mij werd gevraagd of verwacht, deed ik dat. Automatisch bijna, zonder stil te staan bij mijn gevoel, zonder na te denken of ik het wel wilde. Als kind zorgde dit ervoor dat vriendinnen over mij heen liepen. Ze konden lekker makkelijk de baas over mij spelen: ik zei toch nooit nee. Toen ik wat ouder was, zorgde het voor problemen met jongens. Ze wilden van alles van mij, van mijn lijf, en ik had nooit geleerd mijn grenzen aan te geven. Achteraf zie ik dat ik destijds dingen deed waar ik nog helemaal niet klaar voor was. Weer later kwam ik mijn onvermogen om grenzen aan te geven tegen op werk. Als er vervelende klusjes waren of er moest worden overgewerkt, was ik altijd de pineut. Tot het op een dag genoeg was. Ik was er klaar mee. Ik was zo moe door alle keren dat mensen over mijn grenzen heen hadden gewalst. Ik besloot verandering aan te brengen. Ik besloot dat ik het recht had om voor mezelf op te komen. Ik besloot te leren mijn grenzen aan te geven.                        – Anoniem

Wat maakt het moeilijk om grenzen aan te geven?
Er zijn verschillende redenen of gedachten die ervoor kunnen zorgen dat je het lastig vindt om grenzen aan te geven. Angst, onzekerheid, vermoeidheid, onverwachte situaties of gebrek aan ervaring werken je vaak tegen als het gaat om grenzen aangeven. Als jij moeite hebt met grenzen aangeven, herken je je vast in één of meerdere van deze uitspraken:

Ik ben bang dat, als ik mijn grens aangeef, mensen mij zullen afwijzen. Je bent bijvoorbeeld bang om ‘nee’ te zeggen tegen een vriendin, omdat je denkt dat ze dan niet meer met je wil afspreken. Of je durft geen grenzen aan te geven op je werk, omdat collega’s je dan niet meer aardig zullen vinden of kritiek op je zullen hebben. Of je laat over je grenzen heen gaan in een relatie, omdat je ervan overtuigd bent dat je anders gedumpt zult worden.

Ik durf geen grenzen aan te geven, omdat ik dan ruzie krijg. Als je nee zegt tegen een vraag, een verwachting of een eis van iemand in je omgeving, kan het zijn dat die ander daar boos om wordt. Je bent bang voor ruzie, dus je gaat de confrontatie uit de weg door geen grenzen aan te geven. Conflicten vind je vreselijk. Je doet ‘liever’ iets tegen je zin in, dan dat je de confrontatie aangaat.

Ik mag geen grenzen aangeven, want dat verdien ik niet. Je hebt misschien nooit geleerd om je grenzen aan te geven. Het mocht vroeger niet: je moest gewoon doen wat er van je werd gevraagd. Nee zeggen was geen een optie. Je bent er altijd van overtuigd geweest dat je geen grenzen mócht aangeven. Jij denk dat jij het niet waard bent om je grenzen aan te geven, dat jij hebt er geen recht op hebt of dat je je aanstelt. Als je wel je grenzen aangeeft, voel je je schuldig.

Ik mag geen grenzen aangeven, want dan faal ik. Je stelt hele hoge eisen aan jezelf en voelt voortdurend de druk om te voldoen aan de verwachtingen van anderen. Grenzen aangeven ervaar je als zwakte. Als je nee zegt of voor jezelf opkomt, heb je het gevoel dat je faalt. Je voelt je ontzettend verantwoordelijk voor van alles en nog wat en je wilt je ook graag bewijzen tegenover anderen of jezelf.

Ik voelde pas achteraf dat iemand mijn grens over was gegaan. Je bent zo gewend dat mensen je grenzen over gaan, dat je in het moment ook helemaal niet voelt dat iemand je grens over gaat. Pas achteraf, als je weer thuis bent, tot jezelf komt of met iemand praat over je dag, realiseer je je dat het foute boel was. Je merkt het bijvoorbeeld doordat je heel erg moe bent of boos of verdrietig.

Ik realiseerde mij pas later dat ik de optie had om mijn grens aan te geven. Op het moment zelf word je zo overvallen door de situatie, de persoon of de vraag, dat het helemaal niet in je opkomt dat je ook nee kan zeggen. Als je terugdenkt aan de situatie heb je misschien spijt dat je niet voor jezelf bent opgekomen. Maar je zag op dat moment gewoon niet een andere mogelijkheid dan meegaan met wat er van je werd gevraagd.

Waarom is het belangrijk om grenzen aan te geven?
Het is lastig, grenzen aangeven. Maar het is ook nodig. Het is belangrijk dat jij jezelf belangrijk genoeg gaat vinden om grenzen aan te geven, dat je voor jezelf gaat opkomen, dat je je angsten overwint, dat je wat te zeggen krijgt over je leven. Als jij je grenzen aangeeft…

Kom je voor jezelf op. Nee zeggen is een teken dat je jezelf serieus neemt. Je luistert naar je gevoel, je besluit dat jouw gevoel belangrijk is en je handelt hiernaar door een grens aan te geven. Voor jezelf opkomen is belangrijk, omdat je hiermee tegen jezelf en de buitenwereld zegt ‘ik ben waardevol’.

Krijg je meer zelfvertrouwen. De eerste keren is het misschien ongemakkelijk en voel je je onzeker over de grenzen die je hebt aangegeven. Had ik dat wel moeten doen? Maar op ten duur zul je merken dat je niet alleen meer zelfrespect krijgt, maar dat je sowieso een positiever zelfbeeld krijgt.

Krijg je respect van anderen. In het begin zullen mensen wellicht verrast zijn, dat jij je grenzen aangeeft. Er zullen ook mensen zijn die het niet willen accepteren. Een baas die altijd van jou gewend is dat je het vuile werk opknapt, zal flink balen als jij opeens voor jezelf opkomt. Maar uiteindelijk zullen mensen je alleen maar meer respecteren. Respect ontvangen van anderen, begint met respect tonen voor jezelf.

Ben je minder snel moe. Voortdurend over je grenzen heen gaan, kost ontzettend veel energie. Je doet dingen die je eigenlijk niet wilt doen, waar je eigenlijk geen tijd voor hebt, die eigenlijk teveel gevraagd zijn. Als je hiermee stopt, houd je energie over voor dingen waar je wél gelukkig van wordt achter staat.

Heb je minder last van spijt en schuldgevoelens. Had ik maar… Was ik maar niet… Als ik nou… Over je grenzen laten gaan, levert over het algemeen veel spijt op. Vaak gepaard met schuldgevoelens: Ik had mijn grenzen moeten aangeven. Het is mijn eigen schuld. Ik heb het niet gedaan, dus blijkbaar vroeg ik erom. Wanneer je je grenzen gaat aangeven, deal je in het moment met de situatie, in plaats van dat je achteraf met de gebakken peren zit.

Neem je verantwoordelijkheid. Het is pijnlijk, vermoeiend en verdrietig als mensen over je grenzen gaan. Maar het is ergens ook wel ‘gemakkelijk’. Jij bent het slachtoffer. De grote boze buitenwereld respecteert jouw grenzen niet. Jij hebt geen verantwoordelijkheid. Maar zo werkt het niet: als je iets wilt, zul je daar zelf voor moeten knokken. Grenzen aangeven is verantwoordelijkheid nemen voor je leven.

Hoe geef je grenzen aan?
Genoeg redenen dus, om je grenzen aan te geven. Maar het is niet iets wat je één keer doet en dan ben je ‘klaar’. Er zullen regelmatig momenten, mensen en situatie in je leven komen die van jou vragen een grens aan te geven. De ene keer zal het je beter afgaan dan een andere keer. Hoe ga je deze uitdaging aan?

Onderzoek waarom jij het moeilijk vindt om je grenzen aan te geven. Wat vind je lastig? Waar ben je bang voor? Begrijpen waarom je iets doet, is een belangrijke stap in het veranderen van gedrag.

Onthoud dat je recht hebt om je grenzen aan te geven. Je mag nee zeggen, je mag een mening hebben én van mening veranderen, je mag fouten maken, je verdient respect en je mag voor jezelf opkomen.

Neem een assertieve houding aan. Je voelt je een stuk sterker als je rechtop staat en met een duidelijke stem spreekt. Gebruik de ruimte die jij nodig hebt om je grenzen aan te geven.

Vraag om bedenktijd. Als iemand je overvalt met een vraag of voorstel, vraag dan of je er even over kunt nadenken. Gebruik die bedenktijd om bij jezelf na te gaan wat je wilt en waarom.

Houd het bij jezelf. Ik vind dit niet prettig, dus ik ga weg. Als je het bij jezelf houdt, voelt de ander zich minder snel aangevallen, waardoor jouw grenzen gemakkelijker worden geaccepteerd.

Blijf rustig en consequent. Adem in, adem uit. Blijf rustig: je staat in je recht. Geef kalm, maar duidelijk aan waar je grens ligt en wees consequent hierin. Laat je niet omver kletsen. 

Wees eerlijk. Je hoeft geen eindeloze excuses te verzinnen waarom je nee zegt. De waarheid is goed genoeg. Ik wil het niet. Ik ben hier te moe voor. Je kunt het zo nodig uitleggen, maar ga niet teveel in de verdediging.

Draai de situatie om. Als je twijfelt over je grens, vraag jezelf dan af hoe het zou zijn als de situatie omgekeerd zou zijn. Zou ik dit van iemand anders vragen? Wat zou ik vinden als die ander nee zegt?

Check het bij een ander. Voel je je onzeker over de grens die je wilt aangeven? Vraag dan advies aan iemand die je vertrouwt. Wat zou jij doen in mijn situatie? Sta ik in mijn recht?

Begrijp de reactie. Iemand die gewend is dat je nooit een grens aangeeft, zal in het begin verbaasd zijn. Iemand die nooit nee hoort, zal misschien boos worden. Begrijp waarom de ander zo reageert en houd vervolgens de nare reactie bij de ander.

Kom met een oplossing. Dit hoeft echt niet altijd, maar soms is het fijn als je samen tot een compromis of oplossing kan komen. Ik heb hier nu geen tijd voor, maar volgende week kijk ik er graag naar.

Je mag terugkomen op je besluit. Misschien heb je nee gezegd en denk je achteraf: eigenlijk had ik dat best kunnen doen. Schroom dan niet om terug te komen op je besluit.

Volg een cursus. Er zijn verschillende assertiviteitscursussen en trainingen die erop gericht zijn meer voor jezelf op te komen. Ook bepaalde verdedigingssporten kunnen je meer zelfvertrouwen geven op dit gebied.

Vind jij het lastig om je grenzen aan te geven?