Handboek voor hooggevoeligheid

Ik ben vast niet de enige die op een handboek voor hooggevoeligheid zit te wachten. Ook heb ik niet de illusie dat ik dat zelf hapklaar kan aanreiken. Maar al doende leert men en dit is een mooie plek om die ervaringen uit te wisselen. Dat kan onder deze blog, op het forum of in de chats: daar waar je er bij uitstek achter kunt komen dat je niet ‘gek’ bent en al helemaal niet de enige met hooggevoelige trekjes. Omgaan met hooggevoeligheid of hoogsensitiviteit is een proces waar je constant in kunt blijven leren en groeien, denk ik. Met de tijd leer je jezelf, en dus ook jouw gevoeligheid, steeds beter kennen.

Erken je eigen gevoeligheid

Misschien dat je in het verleden gewoon heel graag minder gevoelig wilde zijn. Je moest maar eens harder worden, sterker worden. En sterk vervolgens natuurlijk niet associëren met de kracht van gevoeligheid en kwetsbaarheid. Gevoeligheid zit vaak juist méér in de weg als het er niet mag zijn, als je het liever kwijt bent dan rijk. Als je ervan overtuigd bent dat het jou zwakker maakt, word je dagelijks geconfronteerd met iets wat jij ziet als zwak. Met iets wat voelt als zwak, als niet goed genoeg. De vraag is of dat klopt én of die gedachte je werkelijk helpt?

Bron: Elizaveta Dushechkina CC

Als je hiermee worstelt, kan het helpen om te onderzoeken waarom je het niet kan (of mag) accepteren van jezelf. Veel mensen vinden gevoeligheid een kracht; waarom zouden die mensen dat vinden? Wees oprecht geïnteresseerd in de manier waarop anderen ernaar kijken, want dat is wellicht net zo ‘waar’ als jouw waarheid over deze eigenschap. Hoe zou je er anders naar kunnen kijken, wetende dat je het waarschijnlijk toch niet kunt veranderen? Of zelfs: niet hóeft te veranderen.

Spreek het uit en maak het normaal

Wel gelijk een lastige tip besef ik me, maar het is voor mij een heel belangrijke sleutel geweest. Nog steeds trouwens. Gevoeligheid kan voor jezelf best een uitdaging zijn, maar wellicht stelt het enigszins gerust dat je er enkel ‘jezelf mee hebt’. Niet leuk voor jou natuurlijk, maar het helpt mij wel om de daadwerkelijke impact van mijn gevoeligheid te relativeren. 

Voor jezelf voelt het misschien als een last en we zijn vaak geneigd om te denken: kun je nagaan hoe dat voor anderen is! Mijn ervaring is nu dat dat niet zo vanzelfsprekend ‘erg’ of ‘lastig’ hoeft te zijn, maar dat je daar wel een verantwoordelijkheid in hebt. 

Wat ik merkte is doordat ik me zo bezwaard voelde, zo’n last voelde, ik mij gekker en ‘lastiger’ ging gedragen dan nodig. Dat zat meer in de weg dan de gevoeligheid zelf. Je eigen oordeel, je angst voor wat anderen van die huilbui vinden, weegt vaak veel zwaarder dan wat er daadwerkelijk in het hoofd van anderen omgaat. Ik zat mezelf meer in de weg, dan dat de gevoeligheid mij daadwerkelijk in de weg zat, uiteindelijk.

Het hoort bij mij, het is normaal. Voor mij is het normaal, dus het mag normaal zijn. Juist door er minder zwaar aan te tillen, werd het voor mij ook minder groot, minder een ding. Ja, ik reageer gevoelig. Ja, ik huil vaak. Ja, mijn stemming slaat soms om. Ja, ik kan lang blijven hangen in dat ene gesprek, omdat de lichaamstaal van de ander zo veel indruk op me maakte. Verder is er eigenlijk niets aan de hand. Ik kan verdergaan met mijn dag en alle anderen kunnen dat ook. Dat lijkt tegenstrijdig, maar gaat vaak prima samen. Althans, dat kan en mag voor iedereen prima samengaan, zou ik bepleiten. 

Dat zelf écht steeds meer gaan voelen en uitdragen, heeft het – voor mij en mijn omgeving – een stuk normaler gemaakt. Dat geeft ruimte om te mogen zijn. Om precies zo gevoelig te mogen zijn als jij je voelt, zonder dat dat iets afdoet aan jou als persoon. Maar juist op een manier waarmee het jou compleet maakt. 

Ken je grenzen

Opnieuw een lastige tip. Eigenlijk geen tip, maar meer een aanzet, een stimulans om die zoektocht aan te gaan. Want dat is het wel degelijk, een zoektocht naar jouw eigen grenzen. Niet de grenzen van je vrienden, niet die van je ouders, niet die van iedereen waar jij tegen opkijkt en die jij bestempelt als ‘normaal’. Ook jij bent normaal, je hebt je eigen normaal en je hebt er het allermeeste aan als je dat steeds meer in kaart kunt brengen. Overigens nooit iets wat vaststaat natuurlijk, dat kan per periode en per fase ontzettend verschillen, en dat mag. Je mag je grenzen bijstellen. Je mag telkens opnieuw aanvoelen wat haalbaar en goed voelt. 

Als je gevoeliger bent, kan het zijn dat op sommige vlakken jouw grenzen eerder worden bereikt. De grens van de volumeknop is bij mij bijvoorbeeld véél eerder bereikt dan bij mijn vriend. Hij hoort nagenoeg niets als ik op datzelfde moment volledig wordt weggeblazen en niet eens meer kan praten of nadenken. De grens van wat ik kan hebben aan werkdruk én waarbij ik echt nog kan ontspannen in de avond, is anders dan bij mensen om mij heen die misschien makkelijker en sneller kunnen schakelen. Tegelijkertijd is mijn grens aan diepgaande gesprekken vrijwel nooit bereikt en is mijn fantasie grenzeloos. Daar waar anderen weer wat eerder afgehaakt zijn. Er is geen goed of fout, geen sterk of zwak. Het is wat het is, zo simpel mag het voor jezelf worden. 

Wees oprecht geïnteresseerd in jezelf. In hoe jij je het fijnste voelt en het beste functioneert. Zonder oordeel. Zie het als een experiment. Zo leer je hoe je je leven het beste in kunt richten en daarin is enkel jouw normaal van belang. Uiteindelijk zul je het met jezelf vol moeten houden. En het moet tussen de huilbuien door wel een beetje leuk blijven.

Relativeer wat je voelt

Om er niet zelf aan onderdoor te gaan, is het denk ik wel belangrijk om te blijven relativeren. Je mag voelen wat je voelt, het mag normaal zijn, en tegelijkertijd – juist omdat het er gewoon bij hoort – mag je ook verdergaan met je dag. Hoe groot het ook voelt, maak het niet groter dan nodig. Juist als je je bewust bent van je eigen gevoeligheid, helpt het om soms even pas op de plaats te doen en uit te zoomen. 

Laatst nog, ik stortte even volledig in op de wc. Ik ging zitten en begon spontaan ontzettend hard te huilen. Er ging van alles door mijn hoofd. Wat zeg ik? Door mijn lijf! En alles wat ik dacht en voelde, voelde groot. Het slaaptekort op dat moment. Die opmerking van een vriend waarop ik een vergrootglas legde. De mailtjes die ik nog moest beantwoorden. De angst voor een mogelijk tijdgebrek om een bepaalde huishoudelijke taak af te maken. Werkelijk alles stapelde zich op. Heel begrijpelijk dus dat dat groot en overheersend voelde, zonder dat het afzonderlijk van elkaar echt groot was. 

Mijn gevoeligheid kan iets op een bepaald moment heel groot maken. Het wordt een grote brij aan gevoel, wat ik enkel nog kan ervaren, soms zonder de woorden te kunnen vinden. Het wordt te groot en dan moet het eruit en moet ik ontladen. Ik voel dit even zo, dat is rot, maar verder is er weinig écht aan de hand. Niets wat werkelijk onoverkomelijk is. Morgen, of straks al, voelt het vast weer anders. Herinner jezelf daar ook aan.

Je neemt gedurende de dag zo veel in je op, wat je – merk ik – soms maar moeilijk echt kwijtraakt of van je afschudt. Besef dat dat werkelijk kan optellen, dat dat te zwaar kan zijn aan het einde van de dag, maar dat de wereld dan niet vergaat. Je draagt het allemaal nog, ook al voelt dat niet altijd zo. Het is ‘maar’ je gevoel, vind ik zelf een fijne reminder. Het voelt alsof alles uit je handen glipt, maar waarschijnlijk heb je morgen weer alle controle, of de illusie daarop. Wie heeft er nu werkelijk controle?!

Ga echt uit je hoofd

Door iets lichamelijks te doen, door iets creatiefs te doen of door desnoods even af te wassen. Wat je kiest maakt niets uit, maar het kan ongelooflijk belangrijk zijn om echt uit je hoofd te gaan. Zelfs uit je lijf te gaan, weg van het gevoel en de afleiding opzoeken. Het kunnen kleine momenten zijn, of juist een weekend in beslag nemen, maar het is van belang om op te laden. Juist voor jouw welzijn en voor jouw normaal, mag je het belang van opladen en bijtanken prioriteit maken. Ik herhaal nog maar even: je moet het met jezelf volhouden.

Hou je van films en boeken, waardoor je even afschakelt en juist lekker opgaat in een ander verhaal? Zoek het wat vaker op. Ja, ook bij de film vliegen de gevoelens je om de oren, maar ik merk dat mijn eigen gedachtestroom echt even pauze heeft en dat die focus eraf halen (ook de focus van gevoel) heel belangrijk kan zijn. Hou je van de natuur? Maak er tijd voor, want blijkbaar is die tijd essentieel voor jou om te kunnen doen wat je wilt doen.

Hoe kan en wil jij pauze nemen van het leven dat maar door blijft razen? Hoe neem je even pauze van alles wat je meemaakt en moet verwerken? Pauzes zijn belangrijk voor je lichaam en je geest, dus kijk hoe jij op een gezonde en constructieve manier uit je hoofd kunt gaan. En als dat op dit moment nog even een zoektocht is, verdient die zoektocht alle aandacht. 

Wat helpt jou bij het omgaan met hooggevoeligheid?

Deze blog kwam oorspronkelijk online in 2022

Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.