Hanneke is redder of dader | Zielzorgers

Met regelmaat plaatsen we gastblogs en ervaringsverhalen van mensen die lijden of hebben geleden aan een eetstoornis. Dit is voor veel van jullie een bron van herkenning, erkenning en motivatie. Het zijn vaak verhalen waarin ook de hulpverlening een grote rol speelt. Hoe is het eigenlijk om aan de kant van de hulpverlening te staan? Om dag in dag uit als eetstoornis professional te werken? Iedere dinsdag kan je hun kant van het verhaal lezen in de interview serie Zielzorgers op proud2Bme. Vorige week Manager behandelzaken Saskia Vermeulen. Deze week de beurt aan psychiater Hanneke Schaapherder.

Hanneke Schaapherder is sinds 3 jaar psychiater bij het Centrum Eetstoornissen Ursula. Hiervoor werkte ze bij Human Concern. Voor proud2Bme mocht ik haar interviewen over de mooie en minder mooie kanten van het vak als psychiater binnen een gespecialiseerde instantie voor eetstoornissen.

hanneke schaapherder

Het meest belangrijk bij eetstoornis herstel?

Ik denk dat het meest belangrijk is dat iemand zijn omgeving betrekt bij het herstel. Dat iemand zichzelf toestaat hulp te vragen en te accepteren. Ik denk dat het belangrijk is dat je om durft te gaan met de imperfecties en moeilijke kanten van het leven. Dat deze er mogen zijn van jezelf, zonder op een bepaalde manier grip nodig te hebben om ermee om te kunnen gaan. Het gaat ook over het kunnen accepteren en er mogen zijn van al je emoties. Het mag lastig zijn in het leven, zonder daarbij een eetstoornis of andere problematiek nodig te hebben. Hierbij laat ik overigens de vaak aanwezige en ernstige comorbiditeit die vaak een specifieke behandeling vraagt buiten beschouwing.

Meest belangrijke levensles geweest?

Dat is eigenlijk een beetje in het verlengde van de vorige vraag. Het leven mag moeilijk zijn. Je mag dingen moeilijk vinden. Je mag worstelen met het leven en andere mensen om steun vragen, zonder dat dit betekent dat je zwak bent of faalt als mens. Je mag terugkomen op keuzes. Je mag er zijn met al je emoties. Het goedkeuren van al je emoties, maar niet verdrinken in verdriet is voor ieder mens een uitdagende puzzel.

Moeilijk aan het werk als therapeut voor mensen met eetstoornis?

Het bewaken van grenzen. Je komt snel terecht in óf de rol van dader óf de rol van redder. Vanuit de rol van redder kan je terechtkomen in een afhankelijkheidsrelatie die buiten de gezonde kaders valt. Het kan lastig zijn om uit de positie van redder te blijven, omdat het vaak om hele leuke, jonge mensen met veel potentie op een goed leven gaat. De eetstoornis heeft hierin dan zo’n destructieve rol, dat je hier vanuit de beste bedoelingen alles voor wilt doen om dit op te lossen. Je gunt iemand gewoon het beste. Het bewaken van gezonde grenzen is daarom soms erg ingewikkeld.

Wat ook erg ingewikkeld kan zijn, is het maken van de keuze om te stoppen met een behandeling. Voor jezelf en de cliënt erkennen dat een behandeling niet werkt. Dat het niet lukt. Dat raakt niet alleen de ander, maar ook jou als persoon.

redder of dader

Een eetstoornis komt bijna nooit alleen. Er is vaak sprake van comorbiditeit. Een andere stoornis naast de eetstoornis die ook behandeld moet worden en die beïnvloed wordt door de eetstoornis (ondergewicht/ eetbuien/ controledrang). Als je gaat werken aan het één komt het ander omhoog. Voor het behandelen van PTSS of persoonlijkheidsproblematiek is eigenlijk een BMI van minimaal 18 nodig. Het probleem is alleen dat het ondergewicht en de eetbuien ook zorgen voor emotieregulatie: onderdrukking van emoties. Als iemand met een eetstoornis weer beter gaat eten is dat al doodeng en dan komen al die andere problemen er ook nog bij… Dat kan heel ingewikkeld zijn.

Tenslotte heb je nog te maken met de ingewikkelde kant van de fysiologie bij een eetstoornis. De gevolgen van slechte voeding hebben enorm veel invloed op de manier van denken en handelen. Die invloed moet je vaak eerst elimineren om met elkaar écht aan het werk te kunnen.

Wat maakt volledig herstel ingewikkeld?

Wat is herstel? Ik denk een leven leven waar je voldoening uithaalt, zonder dat je vastloopt in opgelegde regels van jezelf. Herstel is zo ingewikkeld, omdat de eetstoornis een illusie, veiligheid creëert die geïdealiseerd wordt. Deze blijft vaak zelfs in stand tot het punt van een gezond gewicht. Hierdoor is het verlangen aanwezig om ‘terug in de eetstoornis te duiken’ als je tegen moeilijkheden in het leven aanloopt soms ook zo ‘verleidelijk’. TOEN was het zogenaamd allemaal veel beter. Terwijl als je mensen op dat ‘TOEN punt’ vraagt hoe het gaat, is het allemaal diepe ellende. Het belang van ondergewicht op levensgeluk wordt geïdealiseerd.

Eetbuien hebben daarnaast ook een verdovend, emotie regulerend effect en zijn hierdoor verslavend. Het accepteren dat er geen perfecte vervanging is voor een eetbui is niet makkelijk. Sommige emoties kan je gewoonweg niet wegmaken. Hier moet je doorheen. 

redder of dader

Indrukwekkend aan jouw werk als therapeut?

Er zijn veel mooie aspecten van dit vak. Waar ik aan moet denken is bijvoorbeeld dat ik mede door het delen van een stukje eigen levenservaring echt een verschil heb kunnen maken voor cliënten. Dat je op je eigen bescheiden manier – ik weet echt niet alles – een bijdrage kan leveren aan iemands leven. Dat is heel mooi en dankbaar. 

Maar ook dat je vooraf niet echt weet waar te beginnen en dan begin je samen maar gewoon. Als het dan na verloop van tijd veel beter gaat met iemand, dan is dat heel indrukwekkend om te mogen meemaken

Tenslotte zijn ook de minder mooie ervaringen in mijn geheugen gegrift. Ik heb van dichtbij meegemaakt dat patiënten overlijden aan de gevolgen van de eetstoornis. Onderkennen dat hoe hard je samen ook vecht, het gevecht soms niet te winnen is. Dat is heel heftig.

Ik ben ook iedere keer weer onder de indruk van de machteloosheid die een eetstoornis oproept bij de omgeving (naastbetrokkenen maar ook collegabehandelaren) en dat dat tot hele heftige situaties kan lijden met verdriet, angst en paniek, maar ook steeds vaker agressie en dreigementen. Om daar mee om te kunnen gaan moet je als behandelaar stevig in je schoenen staan en vooral veel steun hebben van je collega’s.


Hulpverlener gezocht. Is er een hulpverlener waar JIJ benieuwd naar bent voor de serie ZIELZORGERS? Het verhaal achter welke hulpverlener zou jij graag willen lezen? Laat het ons weten en wie weet vind je dit dan binnenkort op Proud2Bme.

Scarlet

Geschreven door Scarlet

Reacties

27 reacties op “Hanneke is redder of dader | Zielzorgers”

  1. Ik vind het verhaal van ouders altijd wel interessant. In welke mate zij zich als hulpverlener zien en hoe dit interfereert met hun rol als ouder.

  2. "Ik ben ook iedere keer weer onder de indruk van de machteloosheid die een eetstoornis oproept bij de omgeving (naastbetrokkenen maar ook collegabehandelaren) en dat dat tot hele heftige situaties kan lijden met verdriet, angst en paniek, maar ook steeds vaker agressie en dreigementen"
    En in de volgende zin lijkt het erop alsof die agressie en dreigementen enkel richting behandelaren voorkomt. Maar eerlijk gezegd komt het ook best vaak voor dat behandelend personeel, uit hun eigen machteloosheid, die dingen laat spelen tegenover clienten…

    1. Daar ben ik het helemaal mee eens! In mij ervaring komen deze uitingen van de cliënten ook vaak vanuit dat behandelaren iets voorleggen en dan als cliënt kan je daar niet meer op in gaan en is er geen discussie over mogelijk. Dat maakt letterlijk machteloos. Je hebt dan geen macht over je eigen behandeling. Dit wordt vaak ook niet vriendelijk gebracht om het maar zo te zeggen.

  3. Ik ben erg benieuwd naar de rol van een verpleegkundige van mensen met eetstoornissen.

  4. Ze bestaan dus toch, psychiaters die een ES (en mij dus) begrijpen… Psychiaters die mens zijn en een hart hebben en dat durven laten zien…

  5. Als jullie een plaatje van zo’n rug laten zien, dan denkt mijn moeder dat ik pro-ana zit te kijken 🙂

    1. als je je mam dan het interview laat lezen, oordeelt ze vast ander. Misschien zelfs heel waardevol om haar dat te laten lezen. Wat vond jij ervan?

  6. Leuk om weer wat te lezen over Hanneke. Goed interview !

  7. Ik vind dit echt super interessant! En het plaatst het voor mij ook allemaal een beetje in perspectief. Ik vind eigenlijk ook elke ervaring interessant. Al zijn het 100 psychotherapeuten.

    Wat me ook boeiend lijkt, maar misschien als idee buiten deze reeks, is om deze vragen eens van jullie als ervaringsdeskundigen beantwoord te krijgen.

  8. Ik zou graag een interview met Annemarie van Elburg willen lezen van Rintveld!!

  9. ik zou graag een interview willen lezen van iemand die ervaringsdeskundig is en nu professioneel werkt. Momenteel loop ik namelijk bij een professional van isa power. Ben ik heel benieuwd naar.

  10. Een huisarts?

  11. Ik vind dit een heel mooi en helpendvd interview omdat ik me dan beetje bij beetje kan verolaatsen in mijn behandelaar. Tuurlijk zijn dingen altijd anders omdat niet iedereen hetzelfde is maar sommige lijnen zijn wel hetzelfde. Dankjewel! Ik vind jullie nieuwe series als deze en ‘de koelkast van’ en ‘het lichaam van’ heel helpend en interessant.

  12. “Het belang van ondergewicht op levensgeluk wordt geïdealiseerd.“
    Het belang van gewicht sowieso.

  13. Leuk en eerlijk interview met Hanneke. Ook leuk om te lezen dat ze inmiddels werkzaam is bij de Ursula. Daar hebben ze er een collega bij die in mijn ogen heel deskundig is EN een leuk mens!

    1. Eens!! Dit was echt een prettige psychiater!! En kundig.

  14. Ik vind het jammer dat er vaak alleen over ondergewicht word gepraat binnen de eetstoornis kliniek en dit over overgewicht.
    En wat dit eventueel met een behandelaar doet.

  15. Ik zou ook eens een man willen horen die in een eetstoorniskliniek werkt. Lijkt me interessant.

  16. Ik ben benieuwd naar Maartje (dramatherapie) en Arnoud (socio) en Anki (systeemtherapeut)

  17. Misschien een keer iemand van een andere instantie dan de Ursula?

  18. Dank je voor alles Hanneke. Ik vond je echt een goede behandelaar en leuk om je intervieuw te lezen.

  19. Een huisarts zou ik echt heel fijn vinden! Dat is toch vaak de eerste en lastigste stap…

  20. Mooi interview!

  21. Tof idee!

    Ik zou een POH-GGZ ook een goede vinden. Deze persoon heeft vaak meer ervaring met psychische problematiek dan een huisarts, maar rondom eetstoornissen blijft veel onbegrip.

    Hanneke heeft bij HC gewerkt en dus vermoedelijk zelf ook een eetstoornis gehad. Maar er zijn ook ervaringsdeskundigen die de opleiding tot ervaringsdeskundige hebben gedaan. Een interview met hen zou ik ook heel interessant vinden. Hoe kijken zij naar hun cliënten, in hoeverre is hun werk confronterend en of roept het eigen herinneringen op? En hoe ga je hier als therapeut dan mee om?

    Wat ik verder ook interessant zou vinden is om een behandelaar van een specialistische GGZ-instelling te interviewen. Daarmee doel ik op een therapeut werkzaam bij een instantie als ‘t Veld van Brinkveld, de Zwaluw&Enk, Pro Persona in Lunteren, iemand van de Viersprong, etc. (Iemand als een Theo Ingenhoven, die een aantal jaar geleden hier iets heeft geschreven/is geïnterviewd) Dit zijn instanties die hele intensieve behandeling voor persoonlijkheidsproblematiek bieden en heel veel mensen met een eetstoornis hebben last van comorbiditeit. Hoe ga je, als bij één van bovengenoemde instanties in behandeling bent, om met iemand met een eetstoornis? Waar trek je de grens?

  22. Hanneke is een geweldige psychiater!
    Oprecht, humor, altijd te laat, luisterd en eerlijk.

  23. Dit is echt een eye opener voor mij: "Het goedkeuren van al je emoties, maar niet verdrinken in verdriet is voor ieder mens een uitdagende puzzel."

    En dat terwijl ik zoveel heb gelezen over mindfulness en psychologie.. op de een of andere manier, snap ik em nu ineens.
    Nu probeer ik mijn emoties onder controle te houden, me veilig te voelen. Of ik heb juist de behoefte om alles te voelen, me te laten overspoelen. En dan verlies ik mezelf.

    Ik ga eens op zoek naar voelen zonder te verdrinken… die goeie oude mooie middenweg. Niet heel klein óf heel groot willen leven. Maar verbonden zijn.
    Zo ik heb een goeie ochtend geloof ik haha.
    Bedankt!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *