Hoe weet ik wat mijn lichaam nodig heeft?

Het hongergevoel, het verzadigingsgevoel; het was nergens meer te bekennen. Het contact met mijn lichaam was compleet verstoord door de eetstoornis. Te lang was ik voorbijgegaan aan de signalen van mijn lichaam, te lang had ik daar niet meer naar geluisterd. Je wil je lichaam weer geven wat het nodig heeft, maar waar begin je? Dat kan nogal onwennig en eng aanvoelen, maar dat vertrouwen kun je wel herstellen. 

Honger kende ik natuurlijk nog wel, maar het was lang geleden dat ik daar gezond op had gereageerd. Verzadigingsgevoel kende ik overigens niet meer. Het gevoel van vol zitten na een gewone maaltijd, dat kon ik maar moeilijk voor me halen. Een eetstoornis doet veel met je lichaam en gooit dat hele systeem in de war. Ik dacht echt dat dat nooit meer terug zou komen, dat ik op dat vlak altijd maar ‘wat zou doen’. Toch kun je ook dat stukje herstellen en je gevoel van honger en verzadiging weer terugkrijgen. Het op een gezonde manier terugkrijgen en er op een gezonde manier mee leren omgaan. Zodat je écht kunt leren aanvoelen wat je lichaam nodig heeft.

Luisteren naar honger

Om te leren luisteren naar wat je lichaam nodig heeft, is het goed om te beginnen met het luisteren naar je eigen honger. Hoe voelt honger voor jou? Wat doet dat met je lichaam? Simpelweg leren signaleren als je lichaam ergens om vraagt, zonder ervan te schrikken. Je lichaam heeft iets nodig en als je dat respecteert en accepteert, kun je er ook goed op reageren. 

Doodeng vond ik dat. Wat voor soort honger ik ook had, mijn eetstoornis ging er altijd mee aan de haal. Probeer daarom eens om zonder oordeel te luisteren naar de honger. Wanneer speelt het op? Zit daar een ritme in, of komt het soms ook onverwachts? En wat zou dat kunnen zeggen over je eetpatroon op dit moment?

Eetlijst als houvast

Om stabiliteit in dat hongergevoel te brengen, kan een eetlijst heel helpend zijn. Het is een beetje saai en misschien komt het je neus uit. Maar als je honger- en verzadigingsgevoel verstoord is, is het een hele gezonde basis om op terug te vallen. Om af en toe eens te spieken, want je hebt in ieder geval een lijst die aangeeft wat voor jou goed is. Dat kan per persoon natuurlijk verschillen en daar mag je in variëren, maar het is een goede richtlijn.

Als je nog niet volledig op je lichaam kan of durft te vertrouwen, kun je dat in ieder geval op die lijst. Bovendien kan je gevoel, zoals eerder gezegd, behoorlijk verstoord zijn. Om daar weer een gezond ritme in te krijgen, zul je het vaak eerst op een gezonde en regelmatige manier moeten voeden. Zodat je lichaam zelf weer leert herkennen wanneer het eten wil en ook echt nodig heeft. En wanneer je dat dus ook mag geven, zonder schuldgevoel of consequenties. Een houvast in het consequent voeden van jezelf, op een wellicht oppervlakkige maar toch hele belangrijke manier.

Luisteren naar verzadiging

Misschien herken je wel dat het gevoel van verzadiging ook ontzettend verstoord, verwarrend of nergens te bekennen is. Ik zat soms propvol na een kindermaaltijd en dikwijls was mijn verzadiging ook compleet verdwenen. Langdurig restrictief eten, maar ook eetbuien, hebben grote invloed op je maag. Dus ook op hoe je het volle gevoel ervaart. Dat kan ontzettend lastig zijn, zeker als je weet dat je soms tegen dat gevoel in moet. Het goede nieuws is dat het weer kan herstellen. Dat ook dat stukje terug kan komen en je daarin een gezond gevoel op kunt bouwen. Het kost alleen tijd en oefening, dus gun jezelf ook de mogelijkheid om daar even voor te zitten. 

Hoe voelt verzadiging eigenlijk, als je daar even bij stil gaat staan? Hoe voelt het voor jou? Wanneer je een gezonde portie hebt gegeten, kan het natuurlijk zo zijn dat jouw gevoel niet in lijn ligt met wat je zou ‘moeten voelen’. Voor mij was het bij elke maaltijd belangrijk om echt de tijd te nemen. Om bewust te eten en rust te nemen, zodat ik kon opmerken wat er in mijn lichaam gebeurde.

Op gevoel, met verstand

Toch vond ik het maar lastig om met die signalen van mijn lichaam om te gaan. Behoeftes had ik vaak genoeg, maar ga daar maar balans in vinden als het in je hoofd nog een chaos is. Het hielp mij soms om simpelweg af te kijken bij anderen. Wat is voor anderen ‘normaal’ en kan ik daar mijn eigen verzadigingsgevoel aan spiegelen? Vaak hoorde ik de stem van mijn moeder op de achtergrond. “Dit is gewoon normaal en kun je best eten.” Of juist: “Dat lijkt mij een beetje overdreven.” Daarmee hoefde ik niet voorbij te gaan aan mijn gevoel of mijzelf te veroordelen. Maar het kan soms wel helpen om te kijken hoe een gezond iemand, die er eigenlijk niet zo veel bezig is, naar kijkt. 

Ik at op gevoel, maar wel met gezond verstand. Of bootste ieder geval dat gezonde verstand een beetje na. Uiteindelijk wilde ik een normaal, gezond eetpatroon, dus moest ik soms ook mijzelf iets aanleren daarin. Dat gevoel was er misschien niet altijd, maar dat kon ik met mijn verstand wel aanvullen of rechttrekken als dat nodig was. Een beetje doen alsof, zodat mijn gevoel vanzelf kon volgen. 

Emoties voeden

Hoe suf het ook klinkt, het is ook een periode van dingen gewoon uitproberen. Het contact met je lichaam, met je honger en je verzadigingsgevoel moet hersteld worden en komt misschien wel van heel ver. Maar vertrouw erop dat het uiteindelijk wel jouw lichaam is; dat je in staat bent om te ontdekken wanneer je waar behoefte aan hebt. En vooral dat je daar ook naar mag luisteren en handelen.

Als je jezelf de vraag stelt “Wat heeft mijn lichaam nodig?” kan dat natuurlijk ook op verschillende manieren ingevuld worden. Naar mijn idee zijn die allemaal even belangrijk. Je kunt heel praktisch kijken naar wat je lichaam nodig heeft; de basis. Gezonde voedingsstoffen, een regelmatig voedzaam eetpatroon. Energie, suikers, vetten, vitamines en mineralen. Dat zijn allemaal dingen die je lichaam echt nodig heeft en die vaak ook op een makkelijkere manier te herkennen zijn. Eerder schreef ik al over de verschillende typen van honger. Wanneer je lichaam vraagt om deze voedingsstoffen, zul je dat snel genoeg merken.

Maar binnen die basis benodigdheden, binnen die eetmomenten van maaltijden en tussendoortjes, spelen je emoties vaak ook een grote rol. Een soort emotionele behoefte aan eten, aan een bepaald soort voeding, dat niet altijd vanuit iets negatiefs hoeft te komen. Gewoon ontzettende trek in iets, zonder dat je altijd weet waar het vandaan komt. Of het nu vanuit bepaalde gevoelens of herinneringen komt, of echt vanuit een lichamelijke behoefte. Het kan denk ik best zijn dat een bepaalde emotie een bepaalde trek bij je oproept. Bij emotie-eten denk je misschien aan het weg-eten van emoties, het lamleggen van emoties, maar dat betekent niet dat emoties nooit invloed mogen hebben op de voedingskeuzes die je maakt. Sterker nog; ik denk dat het juist belangrijk kan zijn om daarin naar jezelf te luisteren. Anders sla je een heel groot deel van je behoeftes over. 

Tijdens een baaldag kan ik soms namelijk andere keuzes maken in mijn voeding. Als alles tegenzat, pas ik soms mijn avondeten aan. Waar heb ik nu echt zin? Waar kan ik mijzelf mee voeden en waar word ik blij van? Mijn ervaring met ‘toegeven aan emoties’ was vooral het verdringen van emoties. Geen wonder dat het dan nooit genoeg was, want ik gaf mijzelf niet wat ik echt nodig had. Ik merkte dat, hoe meer balans er kwam, hoe meer ik ook echt kon vertrouwen op dat gevoel. Alleen dan kun je ook ervaren dat het weer af kan nemen en dat ook die behoeftes in golfbewegingen kunnen gaan. Uiteindelijk hoeven emoties lang niet altijd alles in de war te gooien, maar kun je er ook op een gezonde manier naar luisteren. 

Specifieke behoeftes

Mijn lichaam kan soms echt schreeuwen om kaas. Soms om een hele specifieke kaassoort, soms maakt het niets uit, als het maar kaas is. Toen ik heel erg wilde vasthouden aan dat regelmatige en uitgebalanceerde eetpatroon, vond ik het lastig om daaraan toe te geven. Ik had het idee dat het het beste was als ik altijd van alles een beetje at, om zo alles binnen te krijgen. De ultieme balans, zocht ik. Dat was het gezondste naar mijn idee en daarin deed ik natuurlijk ook niets verkeerd, maar echt bevredigend was het ook niet…

Nu probeer ik te luisteren naar die ‘kaasbehoefte’ en gek genoeg raakt er op die dagen helemaal niets uit balans. Voor een dag of twee eet ik dan aanzienlijk meer kaas. Kaas op brood, kaassaus door de pasta, kaasplankje als toetje… Daarna ben ik voldaan en heb ik er, op het moment dat ik er het meeste zin in had, echt van genoten. Vaak merk ik ook dat ik de dagen erna even genoeg kaas heb gehad en dat de balans daarin zich dan dus helemaal herstelt. Dat je lichaam een behoefte kan hebben en als je daar naar luistert, je lichaam ook zelf aangeeft als het genoeg heeft gehad. Misschien juist omdat het oké is, zonder oordeel of strenge gedachtes. 

Het komt dus regelmatig voor dat ik een aantal dagen achter elkaar pasta eet. Of aan één stuk door champignons. En ook aubergine moest een periode bij elk gerecht betrokken worden. Juist omdat ik er dan aan toe mag geven, die behoefte mag vervullen, voel ik me goed en voldaan. Waar ik vroeger dacht dat het nooit meer zou stoppen als ik ergens aan toe zou geven, blijkt dat dus helemaal niet het geval. Omdat je misschien ook kunt signaleren waar die behoefte vandaan komt. 

Het kost tijd 

Vergeet vooral niet om jezelf de tijd te gunnen. Misschien heeft die eetstoornis jarenlang kunnen investeren in een verstoord hongergevoel en ben je jarenlang voorbijgegaan aan het gevoel van verzadiging. Dat is niet in één dag terug, maar kost tijd om weer op te bouwen. Dat voelt ongetwijfeld gek, onwennig en misschien zelfs soms verkeerd. Maar als je het de aandacht blijft geven, kun je elke dag weer een stapje dichterbij komen. En kun je steeds beter aanvoelen wat jouw lichaam nodig heeft. Dat zit al in je, dus ga op onderzoek uit! 
 

Hoe voel jij aan wat je lichaam nodig heeft?

Fotografie: timmossholder, danielcgold