”Ik ben stom, waardeloos, een nietsnut. Ik verdien het niet om aandacht te krijgen, ik verdien het niet om hier überhaupt te zijn. Ik kan niets en doe bovendien ook helemaal niets. Ik doe niet eens mijn best! Ik ben zo stom dat ik er beter niet had kunnen zijn. Iedereen heeft ook een hekel aan mij, hoor. Het komt heus niet alleen uit mijzelf! Kijk maar, hier schrijft iemand dat hij vindt dat ik in een slachtofferrol zit. En hier schrijft iemand dat dit al de zoveelste keer is dat ik hier over begin. Zij vraagt me wat ik met dit gedrag wil bereiken, nou, dat zegt toch al genoeg dat ze dat vraagt, ze keurt mij af. Ze haten me allemaal. Zie maar, ik ben stom en dit is het bewijs!”
Bovenstaande lijkt wat overdreven, maar is het misschien niet. In mijn omgeving, op het forum en in de chat lees ik weleens dat mensen een hekel aan zichzelf hebben. Dat ze zichzelf bepaalde zaken niet gunnen en zich daarom ook belangrijke dingen ontzeggen. Ik vond mezelf ook erg lang stom. Ik verdiende dan volgens mijzelf ook geen hulp. Het was niet vreemd dat ik mezelf stom vond, vond ik, want er waren genoeg mensen die me altijd hadden verteld dat ik stom was. Zij hadden me gemaakt tot wie ik was en daar kon ik niets aan doen. Bovendien vonden mensen op dat moment nog steeds dat ik stom was! Wanneer ik vertelde waarom ik zo’n hekel had aan mezelf kreeg ik vaak te horen dat ik mijn eigen verantwoordelijkheden moest nemen en in een slachtofferrol kroop. Nou, dat zei toch wel genoeg, deze mensen vonden óók dat ik stom was. Ik verzon het niet zelf, iedereen was het er mee eens.
Ik zocht bewijzen waarom ik stom zou zijn. Zo stelde ik me expres heel afhankelijk op of deed ik expres wel eens gemene dingen. Ik hielp mijn moeder soms niet als ze daarom vroeg om vervolgens op de bank te gaan liggen. Ik lag expres hele dagen in bed, dan was ik ten minste écht een nietsnut. Ik huilde expres in het bijzijn van anderen en vertelde hen dat ik het allemaal zo moeilijk vond en er niets aan kon doen, om vervolgens te kunnen horen dat ik in een slachtofferrol zat of niet goed genoeg mijn best deed. Ik wist onschuldige opmerkingen zo om te bouwen zodat ze toch écht wel moesten betekenen dat ik echt heel erg stom en vervelend was. Op die momenten zelf wist ik niet goed waarom ik dat deed. Toch bleef ik er mee doorgaan. Hoewel het pijn deed om de bevestiging van anderen te horen dat ik stom zou zijn, gaf het me ook rust. Later leerde ik wel begrijpen waarom het zo ‘fijn’ was om mezelf te haten. Ik hoefde van mezelf geen verantwoordelijkheden te nemen omdat ik zo stom was. Ik maakte mezelf wijs dat ik van alles niets verdiende, waardoor ik geen hulp zocht of accepteerde. Mijn ‘stom zijn’ was mijn verstopplek, mijn dekmantel, om mezelf maar niet serieus te nemen. Herken je jezelf in bovenstaand verhaal? Misschien heb je dan iets aan deze vragen:
♦ Wat levert het je op om jezelf zo stom te vinden? “Nou, niets. Ik vind mezelf toch niet voor de lol stom?” is het antwoord wat ik een aantal jaren geleden gegeven zou hebben. Het kan best zijn dat je jezelf niet met een hoger doel stom vindt. Toch kan het goed zijn om wel te dubbelchecken of je gedachten je echt niets opleveren. Aanwijzingen daarvoor kunnen zijn dat je zoekt naar bewijzen waarom je stom zou zijn, of je je zelfs wat gaat misdragen om die bevestiging te krijgen. Ook hoeft het je niet perse iets heel groots op te leveren. Redenen kunnen bijvoorbeeld zijn dat je, door je ‘stomme’ gedachten te geloven, minder tegenstrijdigheid en wrijving ervaart met dingen die eerder tegen je gezegd zijn. Ook kan het zo zijn dat je het eigenlijk heel eng vindt om bijvoorbeeld hulp te zoeken of andere stappen te ondernemen, zodat het aantrekkelijker wordt om dan maar tegen jezelf te zeggen dat je het gewoon niet verdient omdat je zo stom bent.
♦ Wat is mijn doel? Wanneer blijkt dat je jezelf stom vindt en dit jou iets oplevert, kan het zijn dat je daarom in je zelfhaat ‘blijft hangen’. Ik was me totaal niet bewust van de redenen waarom ik mijzelf zo haatte en waarom ik bevestiging zocht dat ik een mislukt mens was. Mijzelf stom vinden leek bijna een doel op zich. Toch had ik daarnaast ook andere doelen. Zo wou ik graag aan een studie beginnen waarmee ik later andere mensen zou kunnen helpen en wou ik ook graag oprechtere vriendschappen vormen. Als ‘klein doel’ had ik dat ik een mooie show zou neerzetten tijdens de dansvoorstelling aan het einde van het seizoen. Mijn zelfhaat stond me voor al deze dingen in de weg, mijn dans was niet zelfverzekerd en mijn vriendschappen waren niet oprecht omdat ik door mijn zelfhaat niet mijn oprechte zelf was. Een studie zou ik niet vol kunnen houden als ik constant bezig zou zijn met mijzelf de grond in stampen. Hiervoor zou ik juist eerst hulp moeten zoeken en accepteren – iets dat ik niet deed omdat ik mijzelf te stom vond. Mijn doelen onder ogen zien maakte heus niet dat ik mijzelf minder haatte, maar gaf mij wel inzicht dat, hoewel mijn stom-zijn mij veel opleverde, het mij ook veel ontnam.
♦ Zijn de voordelen van mijn stom-zijn nog belangrijk als ik mijn angsten aanga? Wanneer je jezelf in dit simpele voorbeeld enkel en alleen stom zou vinden omdat je het eng vindt om jezelf serieus te nemen en hulp te zoeken, zou het antwoord op deze vraag “Nee” kunnen zijn. Wanneer je jezelf constant de grond in boort is het vaak helaas niet zo simpel. Hoewel een van de voordelen van mijn zelfhaat voor mij was dat ik daarom van mezelf geen hulp hoefde te zoeken, verdween mijn zelfhaat niet toen ik wel hulp had gezocht. Ik haalde er nog steeds veel andere voordelen uit. Deze voordelen waren veelal gebaseerd op angst, een lastige emotie. Waar emoties als verdriet en boosheid vaak minder worden als ik even aandacht aan ze schenk, lijkt angst dan juist alleen maar te groeien. “Logisch” dat ik een manier als deze gebruikte om mijn angst kleiner te maken. Helaas ging die angst daardoor niet weg of aan de kant. Door mijzelf zo stom te vinden, stelde ik het aangaan van die angst alleen maar oneindig uit. Achteraf vind ik dat jammer omdat angst vaak verdwijnt op het moment dat ik deze aanga – maar van tevoren is de angst vaak te hoog om dat te kunnen geloven. Toch hielp het me zeker om hier over na te denken. Mijn stom-zijn leverde mij veel dingen op, maar een aantal dingen vielen in het niet wanneer ik mijn angsten aan zou gaan. Daarmee zou ik dan juist de weg naar de dingen die ik graag wilde bereiken, open zetten. Denk er eens over na.
Jezelf leuk of aardig vinden is zeker niet gemakkelijk en dit blog zal ook heus niet maken dat je jezelf niet of nooit meer stom vindt. Dit kan (hooguit) inzicht geven in je gedachtenpatroon. Wanneer je je in het verhaal herkent en antwoord kunt geven op de vragen, heb je misschien voor jezelf duidelijk hoe de vork bij jou in de steel zit. Misschien maakt dit dat je zou willen leren om jezelf minder stom te vinden. Je bewust zijn van je gedragingen kan een mooie eerste stap zijn. Vervolgens kun je misschien proberen om de bevestiging niet te zoeken en te kijken wat er gebeurt. Mensen die zichzelf alsmaar de grond in stampen, hebben niet altijd een even fijne en steunende omgeving. Door deze manier van omgaan met een eventueel gebrek aan steun of andere problemen ontzeg je jezelf echter nog een ander belangrijk persoon die jou kan troosten en steunen, namelijk jijzelf.
Geef een reactie