Ik voel me schuldig als ik het leuk heb

Met een kriebelend gevoel van enthousiasme en opwinding kijk ik mijn vriendin aan. ‘Gaan we het doen!?’ Vraag ik. Ze lacht. ‘Ja!’ roept ze en ze geeft me blij een kus. Ik klik op ‘bevestigen’ en binnen een paar seconden staat het opeens vast: we gaan lekker op vakantie! Mijn vriendin geeft mij nog een enthousiaste knuffel en wil direct kijken hoe duur het is om een auto of scooter te huren. Dan, opeens, als een blad aan een boom, slaat mijn gevoel om. Mijn enthousiasme verdwijnt als sneeuw voor de zon en maakt plaats voor een stekend schuldgevoel en verdriet. Ik denk aan mijn moeder. Direct neem ik mijzelf van alles kwalijk. Ik vind het ontzettend rot van mijzelf dat ik iets leuks plan, met mijn vriendin, terwijl zij thuis zit. Ze is keihard aan het vechten in therapie en heeft geen man meer. Ik voel mij schuldig naar mijn moeder toe omdat ik het leuk heb.

Mijn moeder heeft veel meegemaakt toen zij jong was. Dit heeft haar voor de rest van haar leven gevormd. Pas sinds een jaar of zeven geleden zijn de herinneringen van haar jeugd teruggekomen en is zij in therapie. Soms praten we er een beetje over. Ik weet bij lange na niet alle details, maar ik weet wel dat het erg heftig moet zijn geweest. Als klein meisje voelde ik mij al verantwoordelijk voor mijn moeder. Hoewel ik mij er niet eens bewust van was, wilde ik graag voor haar zorgen. Ik deed dat door kleine dingetjes voor haar te doen waarmee ik haar blij kon maken, maar met name door heel veel rekening met haar te houden. Zonder dat ik het door had paste ik mij aan haar aan en bewoog altijd met haar mee. Wat zij wilde, wilde ik ook. Haar mening was mijn mening en haar gevoel was mijn gevoel. Ik denk dat ik op die manier probeerde om een stukje van haar lasten van over te nemen. Dit heb ik destijds nooit zo bewust ervaren, maar achteraf verklaard het een hoop over hoe ik mijzelf ontwikkeld heb. Dit is denk ik ook een van de redenen geweest dat ik een eetstoornis heb ontwikkeld. 

Door de jaren heen, en met name nadat ik van mijn eetstoornis hersteld was, ben ik mij steeds meer los van mijn moeder gaan ontwikkelen. Stukje bij beetje ontdekte ik wie ik was, los van haar. Het voelde ok om hier de ruimte voor te nemen omdat mijn moeder zelf in therapie ging. Hierdoor ervaarde ik minder last; ze had een andere plek waar ze terecht kon. Daarbij zag ik dat de band tussen mijn ouders steeds beter werd. De zorg die ik vroeger op mij nam werd nu ook gedragen voor mijn vader.  

Ondanks deze ontwikkelingen kon ik het gevoel van verantwoordelijkheid voor mijn moeder toch niet helemaal loslaten. Het is iets wat in mij zit, iets waar ik groot mee ben geworden en wat als onderdeel voelt van wie ik ben. Sinds ik op kamers woon was ik iedere keer als ik bij mijn ouders wegging nadat ik er een nachtje was geweest, uit mijn doen. Met name sinds mijn vader is overleden, is dit gevoel sterker geworden. Nu heeft mijn moeder zelfs hem niet meer. Ik voel me schuldig en verdrietig en heb ergens ook enorm de behoefte om heel snel weer terug naar mijn ouderlijk huis te gaan. Terug naar de plek waar ik er voor haar kan zijn. In de bus op weg naar mijn eigen huisje in Amsterdam zijn er altijd een paar dingen die ik bedenk en die mij helpen om het schuldgevoel weer een beetje los te laten.

Eerst voor jezelf zorgen

Ik heb het al vaker benoemt in blogs, maar; je kunt pas écht voor anderen zorgen wanneer je eerst voor jezelf zorgt. Als het niet goed gaat met jou, blijft er geen ruimte over om voor anderen te zorgen. Misschien in het begin wel, maar hoe langer je aan jezelf voorbij gaat, hoe groter de kans is dat je dit niet volhoudt. Je kunt nog zo goed voor anderen zorgen, maar uiteindelijk breng je de meeste tijd met jezelf door. Daarbij kun je ook veel meer geven wanneer je zelf sterk in je schoenen staat en goed in je vel zit. Goed voor jezelf zorgen is zowel een meerwaarde voor jou, als voor de ander. 

Natuurlijk vergeet ik mijn moeder niet niet. Ik laat weten dat ik aan haar denk, ik vraag hoe het met haar gaat en we hebben samen heel goede gesprekken. Ik houd nog steeds rekening met haar en vind het ook leuk en fijn om dingen voor haar te kunnen doen, maar niet ten koste van mijzelf.

De ander wilt dat jij het leuk hebt

Het is vrijdagavond en ik zit met een biertje in mijn hand in het zonnetje op het terras. Met mijn vrienden praat en lach ik. Ik ben aan het genieten, tot het gesprek over een onderwerp gaat dat mij aan mijn moeder doet denken. Direct voel ik mij schuldig, het gevoel is mij niet onbekend. Vanaf dat moment heb ik meer moeite om mij te focussen op de gesprekken die gaande zijn. Ik voel niet meer dezelfde vrolijkheid als daarvoor. Ook al probeer ik mij op het hier en nu te richten, mijn hoofd vult zich met een donkere wolk die bestaat uit verwijten naar mijzelf toe. Maar wat had ik anders moeten doen? Mijn moeder wil dat ik het leuk heb. Zij wil dat ik geniet, met mijn vriendinnen en niet de hele tijd met haar bezig ben. 

Als je van iemand houdt, dan wil je dat diegene gelukkig is. Dat geld vanuit jou naar de ander toe, maar ook andersom. Het sterkt mij als ik bedenk dat mijn moeder heel graag wil dat ik geniet van mijn leven. Zij wil net zo graag dat ik gelukkig ben als dat ik dat voor haar wil. En zij wil zeker niet dat ik de hele tijd met haar bezig ben en mij continu zorgen om haar maak. Zij wil dat ik geniet van mijn eigen leventje. 

Jij bent niet verantwoordelijk voor het geluk van de ander

Natuurlijk, je kunt er voor mensen zijn. Het is fijn als je iemand kunt steunen die het moeilijk heeft, als je soms voor een ander kunt zorgen. Je kunt met mensen praten, ervaringen delen, tips geven, noem maar op, maar in the end ben jij niet verantwoordelijk voor het geluk van de ander. Het kan lastig zijn om dit in te zien, of om dit te accepteren. Als het om jouw eigen (jonge) kinderen gaat, of als iemand een beperking heeft, is het ook een ander verhaal. In alle andere gevallen kun jij de ander niet gelukkig maken, dat moet iemand zelf doen. 

Het is lastig, want waar ligt de grens? Als het echt heel erg slecht gaat met iemand van wie je houdt, is het moeilijk om diegene in zijn/haar sopje gaar te laten koken. Op hetzelfde moment betekend dat het slecht met de ander gaat, niet dat het ook slecht met jou moet gaan. Jij mag nog steeds genieten van het leven, je mag leuke dingen doen, je mag tijd nemen voor jezelf zonder dat jij je daar schuldig om hoeft te voelen. Met dat schuldgevoel is de ander ook niet geholpen. Het is een mooie eigenschap wanneer je met anderen mee kunt voelen en er graag voor anderen wilt zijn. Dit is een kracht wanneer je het voor anderen kunt inzetten, net zo goed als voor jouzelf.