Samen met mijn vriend sta ik op het balkon van zijn studio; negen hoog. Ik kan het niet helpen dat de gedachte in me opkomt: wat als ik van het balkon naar beneden spring? Ik kan het niet van me afzetten, word helemaal zenuwachtig van mezelf en ga weer naar binnen. Ik wil helemaal niet van het balkon springen, dus waarom denk ik er dan zo sterk aan? Op de snelweg in de auto heb ik dit soort gedachten ook. Wat als ik nu het stuur ineens omgooi, terwijl ik 120 km/h rijd? Zo heb ik ook een keer de auto langs de kant gezet. “Ik durf niet meer, rij jij maar.” Ik herken het in andere situaties ook. Soms zo gek, dat ik me ervoor schaam. Wat als ik mijn kleding ineens uittrek tijdens dit videogesprek? Wat als ik de vrouw achter de kassa ineens ga zoenen? Wat als ik mijn vriendin heel hard in haar gezicht sla? Wat als ik dit kleine hondje een enorme trap verkoop? Getver! Ik wil dit helemaal niet! Waarom dringen deze gedachten zich dan zo aan me op?
Wat is een intrusie?
Herken je jezelf in dit verhaal, in deze gedachtes? Nee, je bent niet gek geworden en ik gelukkig ook niet. Dit is wat we intrusies noemen en wel negentig procent van alle mensen heeft hier wel eens last van. Toch begrijp ik – en ervaar ik ook – dat deze gedachten je best van slag kunnen maken. Ik kan echt helemaal eng worden van mezelf of het gevoel hebben dat ik een slecht, raar of vies mens ben. Want wie wil er nou een klein hondje kwaad doen? Een wildvreemde zomaar zoenen? En ik ga toch zeker niet echt van het dak af springen? Zo’n gedachte kan je echt even van je stuk brengen. Daarnaast vind ik het ook ontzettend gênant dat ik blijkbaar de gedachte heb mijn kleding uit te trekken tijdens een videogesprek? Wat!? Dat wil ik helemaal niet!
Dat ik, of jij, het niet echt wil, daar is niets aan gelogen. Intrusies zijn nooit gedachten die je echt zou willen uitvoeren. Het zijn gedachten die zich opdringen en die door de schaamte en angst die ze oproepen, juist laten zien wat je echt níet zou willen. Het is niet precies bekend waar intrusies nou vandaan komen, maar op Psychosenet kan je lezen dat wetenschappers denken dat dit een waarschuwingsmechanisme is van je hersenen, om je te behoeden voor dit soort acties. Je hersenen kunnen echter niet het woordje ‘niet’ denken op een neutrale en kalme manier, waardoor je deze gedachte krijgt en jouw gevoel je moet vertellen dat je dat niet wil. Maar dat gevoel, dat is best een naar gevoel.
Zijn intrusies gevaarlijk?
Ik kan er best wel eens bang van worden of me enorm schamen. Wat als ik het tóch doe? Is het niet echt slecht van me om zo te denken? Dit is toch súpergestoord? Nee, intrusies zijn niet slecht of gevaarlijk en ook niet gestoord. Het is in die zin juist heel functioneel en goed dat je schaamte, schuld of walging voelt bij die gedachten die zich zo aan je kunnen opdringen. Dat weerhoudt je ervan om het ook daadwerkelijk te doen en dat is wat je brein je met die intrusies probeert te vertellen.
Intrusies kunnen vaker dan eens terugkomen, dat is niet zorgwekkend. Maar wanneer een intrusie regelmatig terugkomt en de angsten en gedachten rondom deze intrusies groter en groter worden, kan het je wel in de weg gaan zitten. Zo heb ik dus de auto aan de kant gezet en ben ik weggelopen van het balkon. Het is in beide gevallen bij één keer gebleven, maar als je steeds meer gaat vermijden, veel last hebt van angsten of als de intrusies echt een obsessie worden, kan het je dagelijks leven wel op een heel vervelende manier beïnvloeden en dan is het goed om aan de bel te trekken.
De lijn tussen wanneer iets gezond is en wanneer het ongezond is, voel je zelf denk ik het beste aan. Ik kan echt helemaal eng van mezelf worden als ik op een dak of een balkon sta. Maar als dat moment voorbij is, denk ik er eigenlijk helemaal niet meer over na. Het is ook niet zo dat ik daken of balkons ga ontlopen. Het overvalt me eigenlijk elke keer als de intrusies er plotseling zijn. Dus in het dagelijks leven heb ik er dan verder geen last van. Als je merkt dat je bepaalde plekken of situaties gaat vermijden, is dat wel een indicatie dat het je dagelijks leven beïnvloedt.
Hoe ga je om met intrusieve gedachten?
- Je hoeft het niet te onderdrukken
Mijn eerste reactie bij een intrusie? Nee, stop, ik mag dit niet denken. Denk er niet aan! Het stomme is dat je daardoor juist je aandacht erop focust. Denk maar eens niet aan een roze olifant bijvoorbeeld. Wedden dat je nu aan die roze olifant denkt? Juist als je het niet probeert te onderdrukken en het jezelf niet kwalijk neemt, kan je het ook weer gemakkelijker loslaten en verder gaan. - Het heeft ook geen zin om het te vermijden
Eigenlijk is het helemaal niet zo goed geweest dat ik die keer de auto langs de kant heb gezet en dat ik weg ben gelopen van het balkon. Ja, het gaf wel even rust, maar het bevestigde ook de angst dat ik het misschien wel zou doen, terwijl elke positieve ervaring juist weer bijdraagt aan het terugkeren van de rust: ‘zie je wel, ik ga niks geks doen.’ - Kennis is macht
Het helpt mij enorm om te weten dat het intrusies zijn en dat het niet betekent dat ik iets echt wil of ga doen. Daarmee kan ik het wat makkelijker van me af laten glijden en soms kan ik er zelfs een beetje om lachen. Wat dat betreft kan humor ook een goede tool zijn om de lading er een beetje af te halen!
- Zoek hulp als angstklachten je dagelijks leven beïnvloeden
Intrusies op zich kunnen niet veel kwaad, echt heel veel mensen hebben wel eens dit soort gedachten en gaan na zo’n moment toch verder met hun leven en denken er daarna niet meer aan. Het kan gebeuren dat je intrusies een obsessie worden en dat je angstklachten ontwikkelt, maar het is niet zo dat de intrusies dan de eenduidige oorzaak daarvan zijn. Er speelt vaak wel meer. Als angstklachten jouw dagelijks leven beïnvloeden, bijvoorbeeld als je plekken of situaties vermijdt vanwege de angst, is het goed om hulp te zoeken en bij de huisarts aan de bel te trekken.
Welke intrusies heb jij wel eens?
Geef een reactie