Moeilijke gesprekken voeren

Een ruzie uitpraten met een vriendin, je relatie uitmaken, een collega confronteren met bepaald gedrag, je ouders vertellen dat je een eetstoornis hebt… Sommige gesprekken ga je liever uit de weg. Maar je weet ook dat ze moeten gaan plaatsvinden: je komt er niet onderuit. En ergens weet je ook dat de sitatie beter wordt, als je het gesprek eemaal hebt gevoerd. Het gesprek aangaan dus. Maar hoe? Hieronder lees je tips om moeilijke onderwerpen aan te snijden. Leuker zullen de gesprekken waarschijnlijk niet worden, maar misschien wel wat laagdrempeliger.

Van uitstel komt afstel. Stel het gesprek dat je moet voeren niet uit. Elke keer dat je jezelf voorneemt om het onderwerp aan te snijden en het niet doet, wordt de spanning groter. Je maakt de angst hiermee groter: je wordt bang van de spanning, in plaats van de werkelijke confrontatie. Stap op de persoon af en zeg iets als: ‘ik wil iets met je bespreken, maar ik vind het lastig, dus ik val maar gelijk met de deur in huis’. Op die manier vraag je direct ruimte voor je onderwerp, is het voor de ander duidelijk dat je iets wilt bespreken én weet je gesprekspartner dat je het lastig vindt.

Woede voedt woede. Begin het gesprek niet boos of vol rancune. Als je met woede begint, zal de ander ook gelijk reageren met woede. Hierdoor zal er geen gesprek ontstaan, maar een ruzie, die waarschijnlijk niet zoveel zal opleveren. Kalmeer jezelf voordat je het gesprek ingaat, maak de ander geen verwijten, maar leg rustig en duidelijk uit wat je dwars zit.

Het juiste moment. Gebruik dit niet als excuus om maar te blijven uitstellen (‘ja maar het is steeds maar niet het juiste moment!’), maar het moment waarop je een moeilijk onderwerp aansnijdt is wel van belang. ‘s Avonds laat een lastig gesprek met je lief aangaan over jullie relatie, terwijl de wekker de volgende ochtend vroeg afgaat, is geen goed idee. Of een vriendin confronteren met bepaald gedrag, terwijl ze ziek is of net is gedumpt, zal niet het gewenste resultaat opleveren. Leef je een beetje in de ander in: wanneer is het voor hem/haar een goed moment? Maar wacht niet eindeloos, want voor sommige gesprekken geldt: there’s never the right time.

Gebruik de ‘ik-boodschap’. Als je tegen iemand zegt ‘Jij bent bazig’, zal diegene zich aangevallen voelen en in de verdediging gaan. Zeg liever ‘Ik heb het gevoel dat ik geen inspraak heb in de situatie. Ik heb ook een idee en een mening. Zou je daar naar willen luisteren?’

Wat is het probleem? Onderzoek wat je precies lastig vindt aan het gesprek. Wil je op je werk vragen om loonsverhoging, maar vind je het moeilijk om over geld te praten? Wil je je ouders vertellen dat je niet hetero bent, maar ben je bang dat ze je zullen afwijzen? Wil je een relatie of vriendschap beeindigen, maar ben je bang de ander te kwetsen? Vraag jezelf af wat je precies eng, moeilijk, lastig of spannend vindt. Weten wat het probleem is, is al de helft van de oplossing.

Relativeer het probleem. Je vindt het moeilijk om over geld te praten? Dat kan, maar je wilt toch graag op vakantie kunnen? Wat vind je belangrijker? Je bent bang dat je ouders je zullen afwijzen om je seksuele voorkeur? Dat zou heel erg pijnlijk zijn, maar mensen mogen van je houden om wie je bent, niet om wie je date. Ben je bang om een ander te kwetsen? Ja, als je een relatie uitmaakt, zul je een ander kwetsen. Face it, het is niet anders. Je zult in je leven mensen pijn doen, dat hoort erbij. De manier waarop je het doet, daar heb je een keuze in. Je kunt iemand op een sensitieve, vriendelijke en respectvolle manier zeggen waar het op staat.

Is het nodig? Belangrijke vraag om jezelf te stellen, voordat je op iemand af paradeert met een stellige boodschap. Door het probleem te onderzoeken en te relativeren, kom je er waarschijnlijk ook achter of het überhaupt wel nodig is om het moeilijke onderwerp aan te snijden. Misschien heb je een appeltje te schillen met je collega, maar gaat hij/zij over twee weken met ontslag. Is het dan de moeite waard om in die relatie te investeren? Weeg het af. Maar gebruik ook dit niet als excuus om confrontaties uit de weg te gaan.

Een leermoment. Of het gesprek nu een succes is of een regelrechte ramp, het is altijd een leermoment. Of je nu hebt geleerd dat ‘de confrontatie aangaan’ een mooie investering is in een vriendschap, of dat je het de volgende keer compléét anders wilt aanpakken: ervaring is ervaring. Zie het, als het niet helemaal lekker liep, als een leerervaring, niet als een afgang, mislukking of ramp.

Het ergste geval. Je kunt jezelf helemaal gek maken met het uitdenken van allerlei rampscenario’s. In je hoofd is het gesprek al zes keer uitgelopen op een vreselijke ruzie, een heftig drama of een keiharde afwijzing. Stop hiermee. Ten eerste heeft het totaal geen zin om zo negatief te denken, want je vergroot hier alleen maar de spanning en angst voor het gesprek. Ten tweede valt de realiteit hoogstwaarschijnlijk alles mee in vergelijking tot jouw ‘worst case scenario’s’. En tot slot kun je beter succes-uitkomsten indenken. Positieve imaginatie wordt veel gebruikt in de topsport. De sporter ziet de overwinning helemaal voor zich: het moment dat hij het bepalende punt scoort, op zijn knieën valt van geluk, zijn armen in overwinning in de lucht gooit en de beker in ontvangst neemt. De kans dat dit werkelijkheid wordt, is groter als je je het van te voren voorstelt.

Het ergste geval II. In tegenstrijd met het vorige, maar niet helemaal. Het kan helpen om jezelf af te vragen ‘wat is nou het ergste dat kan gebeuren?’ Bijvoorbeeld: de ander zal je uitlachen of afwijzen, boos worden, schrikken of onverschillig reageren. Als je weet tegen welke reactie je opziet, kun je tegen jezelf zeggen ‘ik kan dat aan’. Het zal misschien pijn doen, je teleurstellen of je angsten bevestigen. Maar je kunt het opvangen.

Vraag om hulp. Als je besluit dat je het niet aan kunt, praat dan met een derde over je dilemma en vraag advies, steun of hulp bij het aansnijden van het moeilijke onderwerp. Soms kan een ander je net dat beetje moed geven om het gesprek aan te gaan. Ook kan het helpen om af te spreken dat je na het gesprek ‘terugkoppelt’ aan deze derde persoon, hoe het is gegaan. Als steun of stok achter de deur. In sommige gevallen kun je besluiten om een derde persoon aanwezig te hebben bij het gesprek. Bijvoorbeeld je hulpverlener, als je iets moeilijks aan je ouders moet vertellen.

Schrijf het op. Als je iets moeilijks, kwetsbaars of spannends gaat bespreken, kan je door de emoties & angsten vergeten wat je nu werkelijk wilde zeggen. Of je kunt kwijtraken hoe je het ook alweer wilde formuleren. Schrijf daarom van te voren op wat je wilt zeggen. Het kan heel kort: de punten die je wilt bespreken op een spiekbriefje. Maar je kunt er ook voor kiezen om een brief te schrijven en die voor te lezen. Hetzelfde geldt voor na het gesprek: schrijf even voor jezelf op wat er is besproken, hoe je je erover voelt en tot wat voor besluiten of oplossingen jullie zijn gekomen.

Lekker in je vel. Sluit aan bij ‘het juiste moment’, maar hier gaat het vooral om jouw gevoelens en energie. Als jij goed in je vel zit en je krachtig voelt, zul je gemakkelijker moeilijke gesprekken aankunnen. Geef je zelvertrouwen een boost, door jezelf positief toe te spreken, voldoende te slapen, goed te eten en voldoende rust te nemen. Met een gezond lijf, kun jij de wereld aan!

Tegen welke gesprekken zie jij op?