Mr Breath: de kracht van hyperventileren

Afgelopen februari waren wij op de Nationale Gezondheidsbeurs en hier volgden wij een korte workshop ‘Ontdek de kracht van ademen’ van ‘Mr. Breath’: Rob Koning. De oefeningen en de uitleg die hij gaf, zijn mij in de tussentijd altijd bijgebleven. Maar ze riepen ook méér vragen bij mij op. In ieder geval lieten ze mij meer nadenken over mij ademhaling dan dat ik hiervoor deed en daar wil ik jullie graag in meenemen. Het werd dus hoog tijd om eens uitgebreider te praten met Mr. Breath over onze ademhaling, en in het bijzonder over het nut van ‘hyperventileren’. Of eigenlijk; sneller ademen dan je lichaam normaal gesproken zou doen. 

Wie is ‘Mr. Breath’?

“‘Mr. Breath’ is eigenlijk in het leven geroepen als een soort grapje. Een ludieke naam: Meneer Adem. We zijn experts op het gebied van adem, maar weliswaar met een knipoog. Mr. Breath is het bedrijf, het platform, waar je voor allerlei vormen van ademcoaching terecht kunt.”

Wanneer dacht je: ik moet nodig op adem komen?

“Mijn eerste sessie is dertien jaar geleden. Ik had zelf heel veel last van stress door een bedrijf dat ik had. Ik hield veel spanning vast in mijn lijf. Alsof er een blok beton op mijn borstkas en mijn buik lag en dat ik niet weg kreeg door te bewegen of te sporten. Voorheen ging het dan wel weer open of stromen, maar dat gebeurde in dit geval niet. Ik kwam in die tijd iemand tegen van vroeger en hij was ademcoach geworden. Hij zei: ‘Die spanning kan je weg-ademen. Dat gaat gewoon open als je daarmee gaat ademen.’ Zoals hij het uitlegde, klonk dat heel aannemelijk. En zo geschiedde. Ik heb een afspraak gemaakt en ben begonnen. Die eerste sessies waren meteen zo’n enorme doorbraak dat dat bij mij het begin is geweest. Ik wist dat ik daarmee verder wilde.”

Hoe zou je zo’n doorbraak omschrijven? 

“Dat de spanning langzaam oploste en dat het eigenlijk meteen voelbaar was dat er ruimte kwam in mijn bovenlijf. Dat noem ik tegenwoordig ademruimte. Dat is meteen heel erg voelbaar.”

Wat is een misverstand over ademhaling?

“Dat hyperventileren – dus snel ademen – per definitie slecht voor je is. Heel veel technieken zijn erg gericht op rustig ademen, want dat is precies wat we willen in het dagelijks leven. Maar het is soms, voor bepaalde doeleinde, zeker geoorloofd om wél gas te geven en te hyperventileren. Het is bijvoorbeeld te vergelijken met technieken zoals de Wim Hof methode, met het ijsbad. Dat voelt ook onnatuurlijk, maar het kan zeker voordelen brengen. Omdat je daarna, in de ontspanningsfase die daarop volgt, je nog meer ontspannen voelt dan daarvoor. Je adempatroon wordt rustiger doordat je sneller hebt geademd. Dat is heel interessant en daar hoor je niet zo veel mensen over.”

Is dat vergelijkbaar met sporten? Eerst inspannen om te ontspannen?

“Die vergelijking maak ik ook wel eens. Om hyperventileren hangt een heel negatief gevoel bij veel mensen. Dat moet je nooit doen! Maar als je gaat hardlopen, gaat je bloeddruk omhoog en er is niemand die zegt dat je dat om die reden nooit meer moet doen. Dus soms is het geoorloofd om tijdelijk, kortstondig te gaan rennen, springen en zweten. Daarna is het belangrijk om goed te rusten.

Dat is met ademhaling ook zo. Het is geoorloofd om gas te geven en om daarna een diepere rust te voelen dan ervoor. Je adempatroon verbetert echt als je het tempo soms een beetje opschroeft. En daarnaast zitten er nog andere voordelen aan omdat je onderweg – op emotioneel vlak – vaak het een en ander opruimt.”

Het voelt zo onnatuurlijk, want je wilt juist niet dat het gaat duizelen door het hyperventileren. Dat kan natuurlijk ook veel angst oproepen. Waarom is dat toch goed om te doen? 

“Dat duizelen, die fysieke sensatie, staat niet op zichzelf. Het is eigenlijk een bijzaak, net als het zweten bij het hardlopen. Het is helemaal niet zo erg als dat even gebeurt. Als je de eerste keer gaat hardlopen, ben je na tweehonderd meter helemaal afgepeigerd. Maar de volgende keer ga je weer en dan kun je tot driehonderd meter lopen. Zo bouw je rustig je conditie op en dat is met ademen hetzelfde.

Die fysieke sensaties, daar schrikken mensen in het begin een beetje van. Maar als je daar oefeningen in doet, ga je daar heel snel aan wennen en heb je er niet meer zo’n last van. Ook heb je dan minder last van de angst die er omheen hangt. Dat noem ik ‘de angst in de ogen kijken’. Dat hangt natuurlijk ook af van de persoon zelf. Bij mij in de praktijk zie ik veel mensen die daarmee van doen hebben. Als sommige mensen beginnen met ademen en duizelig worden, schrikken ze en raken ze soms meteen in die paniek. Daar moet je natuurlijk voorzichtig mee zijn.”

Wat adviseer jij op dat moment? Als mensen last hebben van die angst en paniek?

“Rustig beginnen. Vooral rustig beginnen met een ontspanningsoefening en heel rustig opbouwen. Waar het eigenlijk om gaat, is dat je vriendjes wordt met de ademhaling. Uit angst en paniek komt meestal een te snelle ademhaling voort. Er ontstaat een chronische hyperventilatie, of zelfs een aanval. Maar als je daar uiteindelijk bekend mee bent, wordt de angst en paniek ervoor overbodig. Omdat je heel erg vertrouwen gaat hebben in je eigen lijf en omdat je weet dat je van een beetje duizeligheid – of van de ‘sensatie’ die bij wat sneller ademen hoort – niet dood gaat en er prima van herstelt.

Het is het opzoeken van korte stress, net als bij het ijsbad van Wim Hof. Je moet daar ook niet de hele dag in gaan zitten, dat is niet gezond. Maar vijf minuten is helemaal prima. Dat is korte stress. En als je dan weet te ontspannen in die stress, zitten daar veel lessen in verscholen. Je lijf is in paniek, maar jij met je mind zegt: rustig maar, ik kan dit wel handelen.”

Wij komen ook wel tegen dat mensen angstig worden van de ademhalingsoefeningen zelf. Dat het overbewust-zijn de angst juist aanwakkert. Zijn ademhalingsoefening dan wel voor iedereen?  

“Ja, als je maar bij een goede ademcoach zit. Voor de rest is het zeker voor iedereen, want ademen is ook van iedereen. Er zitten wel gradaties in natuurlijk. Als iemand een hele heftige burn out heeft, ga je niet meteen out of the blue een hele diepe ademsessie doen, want dat kan dan heel erg overwhelming zijn. Dan ga je rustig aan beginnen en ga je mensen laten wennen met een rustige ademhalingsoefening. Zodat mensen kunnen ontdekken dat ze daar oké mee zijn en het aankunnen. Dat vertrouwen vergroot je, iemand is op de randen van z’n comfortzone bezig en merkt dat het daar gewoon oké blijft. Zo ben je de comfortzone aan het verruimen, dat is de training die je daar doet. Iedereen heeft zijn of haar eigen grenzen daarin en het is belangrijk te kijken wat iemand daarin nodig heeft.”

Zijn er eigenlijk meer tegenstrijdigheden in het ademen? 

“Dat sommige mensen denken dat ‘in de buik ademen’ iets heel raars is. Omdat je buik dan beweegt en dat is gewoon niet zo fashionable of sexy. Daar willen mensen vaak niet aan beginnen. Het is juist zo dat mensen vaak hun buik de hele dag inhouden om te laten zien dat ze een strakke buik hebben, omdat ze dat mooier vinden. Als je die buik constant op spanning houdt, is dat best wel een gemiste kans. Dan is je ademhaling niet open en is er weinig harmonie ten opzichte van je ademhaling. Je wilt eigenlijk je hele ademruimte benutten. Het snelle of niet snelle ademen in het dagelijks leven hangt samen met een buik- of borstademhaling.”

Dus jij adviseert: laat die buik gaan?

“Ademen doe je natuurlijk met je longen en je longen zitten niet in je buik. Dat blijft ook zo. Het gaat om de beweging van de ademhaling, de flow van de ademhaling. Op het moment dat je longen zich uitzetten om in te ademen, duwt dat je middenrif naar beneden en dan is er maar één plek waar die buikorganen naartoe kunnen; naar buiten. Als je buik op spanning staat, is daar geen ruimte voor. Dat vinden je organen trouwens ook niet zo lekker. Die liggen dan gewoon klem en dat zijn vooral je spijsverteringsorganen, die willen gewoon de ruimte hebben en een goede doorstroming. Op het moment dat die ruimte er niet is kun je ook niet zo diep ademen, want dan kan je middenrif niet naar beneden. Dus dan ga je kleiner ademen, want je longen blijven per ademhaling kleiner.”

Dus ook andere klachten die te maken hebben met je spijsvertering, kunnen ontstaan door verkeerd ademen? Of juist verbeteren bij een betere ademhaling?

“Dat zie je wel veel. Stressgerelateerde klachten hebben heel vaak een weerslag op het spijsverteringssysteem. In het ergste geval kan je een maagzweer krijgen, maar ook de stoelgang verloopt vaak slecht bij mensen die veel last hebben van stress. Een zachte buik is belangrijk; ademen in een zachte buik is belangrijk. Dan zit je buik lekker, want hij wordt goed doorbloed. Al die organen zijn goed doorbloed en die kunnen gewoon goed hun werk doen.”

Heb je een ademhalingsoefening die mensen nu, vandaag, thuis kunnen proberen? 

“Ik begin meestal met een ontspanningsoefening. Om te kijken naar iemands adempatroon, maar ook om mensen er kennis mee te laten maken en er vertrouwd ermee te laten raken. Dat is een oefening waarbij je door je neus een tel of vier in ademt. De uitademing die daarop volgt doe je door je mond. Daarbij probeer je zo veel mogelijk te ontspannen, waarbij je zo veel mogelijk je middenrif en je buik ontspant. Je laat jezelf bij die uitademing als het ware leeglopen en die uitademing mag dan zelfs wel zeven tellen zijn. Als je heb uit geademd en dat stopt, dan wacht je. Pas op het moment dat je lichaam lucht nodig heeft, neem je gewoon weer je volgende ademhaling.

Deze oefening, waarbij je dus langer uitademt dan in, zorgt – misschien niet bij iedereen in het begin – voor ontspanning. Lang uitademen is een hele leuke oefening als je nieuw bent in het ademen. Als je bewust ademt ben je ook in contact met je systeem en met je gevoel. Je bent in het moment, het is eigenlijk een vorm van meditatie.”

Is het nodig om een coach te hebben of workshop te doen, of kan iedereen het thuis goed leren? 

“In mijn boek ‘Ontdek de kracht van ademen’ staat heel veel uitleg, maar er staan ook veel oefeningen in. Daar kun je een hele goede start mee maken. Maar als je echt de verdiepende technieken wilt gaan doen, adviseer ik je om naar een coach te gaan of een workshop te volgen.”

Ook mensen met angst, paniek of hyperventilatie-klachten?

“Als jij ervaring hebt met hyperventilatie, ga je niet in je eentje zitten hyperventileren. Dat is gewoon super eng. Dat moet goed begeleid worden. Dan mag je best wel een randje opzoeken – die bekende randen van de comfortzone – maar je wilt toch altijd dat mensen een leuke ervaring hebben met ademhaling. Want het is natuurlijk zo mooi! Dus goede begeleiding is belangrijk. Als ademcoach zorg je ook voor de mensen op dat moment. 

Mensen doen eigenlijk alles zelf, want zij ademen. Maar in mijn praktijk help ik ze op weg en dan kunnen ze zelf die ademhaling integreren in het dagelijks leven, door oefeningen te doen. Wat je dan eigenlijk doet, is bewust oefenen om je onbewuste adempatroon te verbeteren en te beïnvloeden. Als je daar komt, hoef je ook niet meer op je ademhaling te ‘letten’.”

Wat als mensen nu denken: zucht, dat gaat mij nooit lukken…

“Heel veel mensen gaan obsessief op hun ademhaling letten. Help ik zit een email te schrijven en ik adem twee minuten niet! Op een gegeven moment gaat dat een eigen leven leiden. Terwijl dat helemaal niet zo belangrijk is, want je ademt onbewust gewoon de hele dag door en dat gaat prima. Als het nodig is, zucht je tussendoor en corrigeert je lijf dat. Maar als je heel vaak oefent, daar bedreven in wordt en je lijf wordt daar vertrouwd mee, dan wordt het écht leuk! Dan is het niet alleen gezond, maar leer je jezelf steeds beter kennen door midden van je eigen ademhaling. Daar haal je heel veel voordelen uit.”

Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.