Nachtmerries: nergens veilig

Ik schrik wakker en de tranen rollen meteen over mijn wangen. Ik ben doodsbang en realiseer mij langzaam dat het een nachtmerrie was. Het was maar een droom. Het was niet echt, wat een opluchting, maar de angst blijft. Weer een nacht waarbij ik de meest verschrikkelijke dingen heb gezien. Weer een nacht lang vol vluchten, vechten en moorden. Als het zo moet, slaap ik liever niet…

Ik maak wel eens de grap dat ik door mijn nachtmerries echt een hele goede horror-scenario schrijfster zou kunnen worden. Alle gruwelijkheden waar ik niet eens films over zou durven kijken, worden regelmatig ‘s nachts aan mij tentoongesteld. Alles waar ik niet tegen kan en waar ik bang voor ben, moet ik ‘s nachts ondergaan. Tot in detail weet ik alles nog en een uur nadat ik wakker ben geworden schieten de beelden nog steeds door mijn hoofd. Het beangstigde mij dat ik ‘s nachts in een wereld leefde waar ik geen controle over had. Ik weet dat het niet echt was, maar ook de beelden en het bange gevoel wil ik dan zo graag van mij afzetten. Direct na zo’n nacht ben ik gewoon opnieuw toe aan een nachtje slapen, opnieuw toe aan rust.

De angst die ik, voor mijn gevoel, de hele nacht heb gevoeld gaat zo in mijn lijf zitten, dat ik soms de hele dag nodig heb om mijn droom te verwerken. Het voelt alsof ik dan in een cirkeltje terecht ben gekomen. Dromen doe je om het leven overdag te verwerken en vervolgens ben ik overdag weer bezig om die droom een beetje een plekje te kunnen geven. Ik heb in mijn droom zo veel mensen dood zien gaan, ik heb zo moeten vechten voor mij leven, ik ben kapot. Maar waarom? Waarom is het soms zo heftig dat ik huilend en schreeuwend wakker word? Waarom zit dat in mijn hoofd?

Nachtmerries kunnen vreselijk zijn, maar ze zijn er niet voor niets. Net als andere dromen zorgen ze er voor dat je dingen uit je leven kunt verwerken. Wanneer er veel aan de hand is of als er veel veranderd voor je, kunnen dromen toenemen, intenser of enger worden. Als er iets aan de hand is wat impact op jou heeft, kan het zijn dat je dit ‘s nachts op een andere manier terugkrijgt. Dat kunnen hele duidelijke gebeurtenissen zijn, maar ook als door een lastige mentale periode gaat, kan dit de kans op nachtmerries vergroten. 

Het is als het ware een signaal. Er is iets aan de hand wat veel met je doet, of je je hier nu wel of niet bewust van bent. In mijn geval was ik mij hier lang niet altijd bewust van. Ik heb veel periodes waarin ik nachtmerries heb, maar op die momenten zelf heb ik het idee dat het goed met mij gaat. Pas als ik na een lange tijd terugblik op die periode, zie ik dat er wel degelijk wat aan de hand was. Dat ik bijvoorbeeld aan het begin stond van een nieuwe stap in mijn leven of een nieuwe uitdaging aan wilde gaan in mijn werk. Ook als ik wat vermoeider was en eigenlijk slaap te kort kwam werden de dromen heftiger. Dat klinkt allemaal heel logisch, maar omdat ik er op dat moment niet zo’n last van had, linkte ik die heftige nachten daar niet direct aan. 

Ik denk dat het ook wel te vergelijken is met hoe gevoelig je over het algemeen bent. Ik merk dat dingen mij snel en hevig kunnen raken en dat ik dit soms intenser moet verwerken dan anderen. Wanneer ik even aan die extra aandacht voorbij ga, omdat ik het druk heb of het idee heb dat het niet nodig is, krijg ik dat op een andere manier terug. Er zijn vast veel manieren waardoor je dat bij jezelf kunt merken, in mijn geval worden mijn dromen dus een waar slachtveld. 

♦ Accepteren
Het is soms gewoon doodeng en vreselijk om op zo’n manier wakker te worden, zeker als het midden in de nacht is en je weet dat je nog een paar uur verder moet slapen. Vaak wil ik helemaal niet verder slapen en blijf ik het liefst wakker tot het licht wordt. Maar mijn ervaring is dat als ik er niets mee doe, mijn droom gewoon verder gaat waar ie was gebleven. Alle nare beelden spelen zich telkens opnieuw af in mijn hoofd, ook wanneer ik weer slaap. Het helpt mij om op dit soort momenten heel bewust te accepteren dat ik een vreselijke droom heb gehad en even uit bed te gaan. Ik ben nu toch al wakker, dus ik kan mijn tijd nu beter besteden aan mijzelf rustig maken, dan aan dwangmatig weer in slaap proberen te komen. 

♦ Schrijven
Ik stap uit bed en ik schenk iets te drinken voor mij in. Een paar keer achter elkaar haal ik diep adem en daarna schrijf ik mijn droom van mij af. Schrijven helpt mij om een beetje orde te scheppen in mijn hoofd en door iets actiefs met die beelden te doen, kan het iets makkelijker van mij af zetten. Pagina’s vol heb ik liggen met al mijn nachtmerries. Soms pak ik echt pen en paper en soms schrijf ik het in bed in mijn notities van telefoon. Het moet er dan gewoon uit.

Dit is natuurlijk heel persoonlijk, het is namelijk lang niet altijd fijn om bewust bezig te zijn met die beelden en verhalen die rondspoken in je hoofd. Schrijven kan helpen om te verwerken. Soms vind ik mijn dromen zo angstaanjagend, dat ik het echt nodig heb om die te verwerken. 

♦ Nieuwe beelden
Soms is het zo ellendig en kan ik mij zo bang voelen, dat ik vooral nieuwe beelden nodig heb. Ik heb dan een nieuwe sfeer nodig, iets waar ik blij van word. Vaak zet ik dan mijn favoriete serie of film aan. Eentje die ik honderd keer gezien heb, maar waar ik altijd een blij gevoel aan overhou. Meestal val ik na een paar minuten alweer in slaap, maar de film is dan een fijne afleiding die mijn hoofd echt even op andere gedachten kan brengen. Die de nare beelden even ‘uit’ kan zetten als het ware. 

♦ Praten
Mij helpt het ook om erover te praten. Als de dag eenmaal begonnen is ben ik het meestal nog niet helemaal kwijt en kan het helpen om het uit te spreken. Meestal bespreek ik mijn dromen met mijn vriend en het kan heel fijn zijn om zijn ideeën erover te horen. Soms kan een buitenstaander veel duidelijker een patroon herkennen. Alleen al door het hardop te zeggen krijgt het weer een nieuwe vorm, net zoals het schrijven, en begeleid je het als het ware weer naar buiten. Door het te bespreken en iemand anders erop te laten reageren, gaat het ook minder een eigen leven leiden in mijn hoofd. 

Het is altijd belangrijk om de oorzaak van je nachtmerries aan te pakken. Als je weet waar het mee te maken heeft, is het makkelijker om er iets aan te doen en bepaalde zaken af te ronden, zodat je nachten ook wat rustiger worden. Soms is dat minder makkelijk opgelost, soms zit je in een situatie of in een periode waar je niet na een paar dagen bent. Als je dan gevoelig bent voor nachtmerries, kunnen die nachten erg veel van je vragen en nog meer energie kosten. Zorg dan dat je alle andere factoren zo rustig mogelijk maakt. 

Structuur kan hierin ook een uitkomst bieden. Probeer elke avond om dezelfde tijd naar bed te gaan en je slaapkamer zo opgeruimd mogelijk te maken. Wanneer ik voor een periode met een soort hink-stap-sprong-oefening naar mijn bed moet komen, merk ik ook dat ik een stuk onrustiger slaap en wakker word. Vermijd alcohol en koffie voor het slapen gaan en ook een onregelmatig voedingspatroon kan een effect hebben op je slaapritme. Hoe regelmatiger en stabieler je eetpatroon, hoe rustiger de nachten zullen worden en hoe beter je in staat bent om alle dagelijkse gebeurtenissen goed te verwerken. 

Hoe rot de nacht ook was, overdag ben jij weer de baas. Nog vaak genoeg moet ik hardop tegen mijzelf zeggen: ‘Het was maar een droom. Het is nu voorbij.’ Door jezelf daar op een bewuste en vriendelijke manier uit te trekken, zullen de heftige beelden en de angst weer zakken.

Hoe ga jij om met nachtmerries?

Fotografie: karyme-franca