Omgaan met narcisme

Kort geleden schreef ik deze blog over parentificatie. Terwijl ik dit schreef, dacht ik veel terug aan hoe het er thuis bij ons aan toeging. Het gevoel constant op mijn tenen te moeten lopen, de overtuiging dat ik nooit genoeg genoeg zou zijn, nooit zou voldoen aan bepaalde verwachtingen of wensen… Als ik hier zo aan terugdenk, komen er ook veel opmerkingen omhoog. Dingen die destijds door mijn vader zijn gezegd die heel schadelijk waren. 

Al eerder schreef ik over de situatie waarin ik ben opgegroeid. Mijn vader was alcoholist en dit had veel invloed op het gezin. Ik was nog te jong om dit allemaal te begrijpen. Hoe dit zo was ontstaan, wist ik ook niet. Nog steeds niet, want ik heb inmiddels geen contact meer met mijn vader. Mijn vader is gediagnosticeerd met narcisme toen ik nog thuis woonde. Nadat mijn ouders scheidden (ik was toen ongeveer 14 jaar) heb ik ervoor gekozen om geen contact meer met hem te hebben.

Deze blog is niet geschreven vanuit een psychologisch oogpunt (want ik ben geen psycholoog), maar vanuit mijn eigen ervaring. Ik hoop dat ik anderen in een soortgelijke situatie houvast kan geven. 

Wat kenmerkend is voor mensen die leiden aan narcisme: de haast obsessieve focus op het uiterlijk, verheerlijking van de eigen persoonlijkheid, dominant gedrag en gebrek aan empathisch vermogen. Denk jij dat je narcistisch kunt zijn? Lees dan eens deze blog, geschreven door Irene. Dit zijn allemaal kenmerken die ik ook bij het beeld dat ik van mijn vader heb, vind kloppen. 

Al die symptomen zo samen klinken best heftig. Maar dit betekent niet per definitie dat een narcist een ‘slecht’ mens is. Dat legde Daphne eerder al uit in deze blog. Heel eerlijk vond ik het best lastig om deze blog te lezen. In mijn hoofd was iemand met narcisme juist wél slecht. Ik had het toch aan den lijve ondervonden? 

Onderstaand stukje uit diezelfde blog liet me inzien dat het gedrag dat mijn vader vertoonde, niet iets is dat alleen ons raakte. Misschien had hij het ook niet makkelijk, maar dat zag ik niet. Wilde ik misschien ook niet zien. Ik vind het, voor de compleetheid van deze blog, waardevol om dit stukje nog even te delen.

“It’s lonely at the top. Dit spreekwoord vind ik goed passen bij een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Het is alleen en eenzaam als je er echt van overtuigd bent dat anderen minderwaardig zijn aan jou. De strijd die gevoerd moet worden om altijd de beste te blijven, ten koste van alles. Niet de rust of het vertrouwen kunnen vinden dat anderen misschien ergens beter in zouden kunnen zijn en dat dit niets af doet aan je eigen kwaliteiten. Niet de rust of het vertrouwen kunnen vinden dat het oké is. Niet voordat de strijd gestreden is. Wat moet het eenzaam voelen als iedere persoon een bedreiging vormt die jou van de troon kan stoten.”

Ik vind het zelf heel verfrissend hoe Daphne hier tegenaan kijkt. Want ik denk ook dat het voor mijn vader heel eenzaam was. Ik herken het ook dat hij veel als bedreiging zag; en dat terwijl hij juist zo vol was van zichzelf. En dat alleen dragen, lijkt me ook niet makkelijk.

Gaslighting

Ik wil verdergaan met een specifieke vorm van manipulatie binnen de psychologie: gaslighting. Hierbij is het doel het slachtoffer onzeker en afhankelijk te maken, waardoor de ‘pleger’ als belangrijk wordt gezien. Vaak wordt deze vorm van manipulatie teruggezien binnen romantische relaties, maar ook in huiselijke sferen kan er sprake zijn van gaslighting. Vaak resulteert gaslighting tot het gevoel dat je als slachtoffer zelf gek bent geworden. Alsof jij het allemaal niet meer op een rijtje hebt, terwijl de pleger in kwestie de waarheid continu blijft verdraaien. “Ik heb dat nooit gezegd.”

Gaslighting kan op verschillende manieren tot uiting komen:

  • Iemand (continu) onderbreken – eigenlijk wordt hier de boodschap ‘je mag zelf geen mening hebben’ meegeven. Ik vind zelf ook dat hier iets meer mee wordt gezegd, namelijk ook het idee dat de mening van de pleger wél belangrijk is. Dat het slachtoffer ondergeschikt en minder belangrijk is. 
  • Kleineren – opmerkingen als ‘het was maar een grapje’ of ‘het was niet mijn bedoeling’ zijn opmerkingen die kunnen vallen onder de noemer kleineren. Vaak gaan deze opmerkingen over grappen die kwetsend kunnen zijn. Misschien zelfs wel zo zijn bedoeld. Door iets af te doen als ‘het was maar een grapje’ ga je niet alleen de kern voorbij, maar ook laten deze opmerkingen je twijfelen. Heb ik het dan echt zo verkeerd gezien? 
  • Het probleem bij jou neerleggen – jou laten geloven (of zelfs zeggen) dat je paranoïde bent. Dat het aan jou ligt. Ook al heeft hij of zei iets ‘verkeerds’ gezegd; op deze manier is het goed te praten. Jij vat het namelijk verkeerd op, jij hebt het niet goed verstaan of begrijpt het niet goed. “Je bent overdreven gevoelig.”
  • Het vertellen van leugens, dingen ontkennen – met als resultaat: het slachtoffer in een staat van verwarring houden. Deze herken ik zelf heel goed. Ik denk dat het ook meespeelt dat destijds een verslaving meespeelde. Hierdoor kan het heel ‘normaal’ voelen om te liegen en dingen achter te houden. 

Projectie

Projectie is een term uit de psychologie en is eigenlijk een manier om met negatieve emoties om te gaan, ze af te weren. Van projectie kan sprake zijn wanneer men eigenschappen of emoties van zichzelf ontkent, verbergt of verdringt door deze toe te schrijven aan iets of iemand anders. Het ligt altijd aan de ander.

Zoals ik in de introductie van de blog al vertelde, had mijn vader een alcoholverslaving. Net als met veel verslavingen gaat hier een bepaalde stiekemheid mee gemoeid. Ook bij ons thuis. Zo vond ik vaak (lege maar ook volle) flessen drank op mijn kamer. Wanneer ik dit bespreekbaar maakte, was de conclusie altijd dat het mijn eigen schuld was, ook al had ik die flessen nog nooit eerder gezien of vastgehouden. Niet alleen maakte me dit enorm verward, ook maakte het me boos en gefrustreerd. Ik leek maar geen grip te kunnen krijgen op de situatie en hiernaast werd ik er zelf op afgerekend. 

Zichzelf als slachtoffer voordoen

Opmerkingen als ‘Ik drink door jullie’ vallen naar mijn idee in bovenstaande categorie, maar ook in deze. Wat ik net al zei: uiteindelijk was al zijn gedrag mijn schuld. Vond hij. Ik gedroeg me niet zoals ‘wenselijk’ dús hij moest drinken om hiermee om te gaan. Nu vind ik dit zelf heel problematisch. Zeker gezien het gegeven dat ik destijds een kind was. Ik vind namelijk dat dit geen ‘goede’ waardes zijn die je over wilt dragen als ouder.

Ik leerde hier onbewust dat het oké is om geen verantwoordelijkheid te nemen voor je acties. Ironisch genoeg kan dit ook resulteren in een te hoog verantwoordelijksheidsgevoel. Dit is bij mij ook het geval. Ik denk, of ik weet, dat een deel van de drang naar controle ook voortkomt vanuit de manier waarop ik mijn thuissituatie heb beleefd. Zo vind ik het moeilijk om nee te zeggen, sta ik mezelf niet toe fouten te maken en kan ik me machteloos voelen wanneer ik geen grip heb op bepaalde situaties. 

Wat kun je zelf doen?

Misschien dat het als een onmogelijke opgave kan voelen, maar er zijn dingen die je zelf kunt doen om jezelf hiertegen te beschermen. 

  • Herken het gedrag – Uit mijn ervaring bleek dit een belangrijk punt. Door me meer in te lezen over narcisme, leerde ik het gedrag dan ook beter herkennen. Door die patronen te herkennen, kon ik het beter plaatsen, waardoor ik meer weerbaar was.
  • Besef dat het niet over jou gaat – Ook al kan het gedrag nog zo persoonlijk voelen, dit hoeft echt niet zo te zijn. Juist niet zelfs. In het leven van een narcist draait het ten slotte om hem of haar. 
  • Afstand nemen – In mijn geval bleek dit uiteindelijk de enige oplossing te zijn. Ik wil hier meteen bij vertellen dat dit een keuze is geweest die niet alleen op het narcisme van mijn vader is gebaseerd. Ook wil ik erbij benoemen dat afstand nemen ook niet iets definitiefs hoeft te zijn. Soms kan juist een pauze in het contact al leiden tot inzichten of veranderingen. Wil je meer lezen over mijn ervaringen met het (definitief) verbreken van contact? Klik dan hier
  • Zoek professionele hulp – Er zijn ontzettend veel proffesionals opgeleid die klaar staan om jou te helpen. Schroom niet om die hulp te vragen. Want ook al kan het soms zo eenzaam voelen, je hoeft het niet alleen aan te gaan.

Wil je de eerdere blogs lezen die ik heb geschreven over opgroeien met een verslaafde ouder? Die kun je hier terugvinden. Hier vind je de blogs die ik heb geschreven over het verbreken van contact met een ouder.


Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.

Lonneke

Geschreven door Lonneke

Reacties

15 reacties op “Omgaan met narcisme”

  1. Wow, heel duidelijk beschreven. Heel herkenbaar ook vanuit mijn gezinssituatie vroeger. Heel moeilijk (onmogelijk?) om dit gedrag als kind niet persoonlijk op te vatten als het om een narcistische ouder gaat. Belangrijk om hierbij hulp te krijgen of in elk geval iemand van buitenaf die het kind kan uitleggen dat het niet aan hem/haar ligt. Zelf had ik dit helaas niet waardoor ik ook ‘schade’ heb opgelopen aan deze dynamiek. Ook ik ben me oververantwoordelijk gaan voelen voor anderen, mezelf gaan wegcijferen en emoties onderdrukken om mijn narcistische gezinslid zo min mogelijk te triggeren. Ook de rest van het gezin vormde zich hiernaar om de "lieve vrede" (die er nooit was) te bewaren. Ik vind het nu nog steeds lastig om in (romantische) relaties die kenmerken te herkennen en mezelf hiervoor te beschermen. Het voelt nog steeds vertrouwd om in mijn oude patroon te schieten en mijzelf hiermee te kort te doen.
    Ik ben erg benieuwd hoe jij hier in jouw relatie met een partner uit bent kunnen komen Lonneke, maar ik kan begrijpen dat dit mogelijk een te persoonlijke vraag is.
    In elk geval bedankt voor het aansnijden van dit thema! Heel fijn om die herkenning te lezen.

  2. Iets wat ik me afvraag: heeft het zin om met een dergelijk persoon in (systeem)therapie te gaan om de relatie/band te herstellen? Of is dit verspilde moeite wanneer de betreffende persoon zichzelf/eigen patronen niet wil veranderen?

    1. Mij is verteld (door een ervaringsdeskundige die zelf slachtoffer is geweest van narcistisch man), dat het weinig zinvol is om in gesprek te gaan met ene narcistisch persoon. De kans is erg groot dat het juist opnieuw voor schade en herhaling van patronen zorgt. De narcistische persoon zal bijna zeker niet zijn/haar aandeel kunnen zien.
      Misschien maakt het verschil als je het met een systeemtherapeut erbij doet. Maar bespreek dan vooraf goed wat je verwachtingen zijn en houd er rekening mee dat het je niet gaat geven wat je graag zou willen.
      Narcistische personen zien vaak niet in hoe hun eigen aandeel is en zijn amper/niet in staat tot verandering.

      1. Dank je voor jouw verhelderende antwoord, Jenthe. ‘t Zal moeilijk zijn om die persoon los te laten, maar wel beter om geen energie meer te verspillen aan een zinkend schip (verloren relaties. Liefs xx

      2. P.S. Goede tip van de systeemtherapeut.
        Helaas heeft er een aantal jaren een gesprek samen met een systeemtherapeut plaatsgevonden. Dat heeft inderdaad zo uitgepakt als jij beschrijft n.a.v. de info van de ervaringsdeskundige.

        ‘k Geloof in positieve verandering en ik dacht dat ‘narcisme’ zou kunnen overwaaien/dat iets tijdelijks en oplosbaars was. ‘k Ben best na-l-ïef in dat opzicht…

        Nogmaals dank je wel voor jouw input:)

  3. Er komt steeds meer begrip voor slachtoffers van narcistisch misbruik gelukkig, maar de weg is nog lang, want veel hulpverleners leren en begrijpen vaak nog niet veel van wat narcistisch misbruik werkelijk in kan houden en slaan daarmee de plank mis in het geven van adequate hulp en ondersteuning van mensen die het slachtoffer zijn geworden van narcistisch misbruik. Ook wil men ‘slachtoffer van narcistisch’ misbruik meer gaan erkennen en evt. ‘labelen’, waar dat nu nog niet kan. Alleen de narcist zelf kan evt. ‘gelabeld’ worden met ‘narcistische persoonlijkheidsstoornis’.

  4. Ik zou heel graag dit thema belichten vanuit mijn eigen ervaring als iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Of een link plaatsen naar een recent interview met mij. Mag dat?

    1. Hoi S*,hoop dat dat mag de link plaatsen van het interview met jou want ik ben heel benieuwd!

      1. Dank je wel voor je open houding. Ik wacht het even af.

    2. Ik hoop ook zo voor jou dat dat mag. Ben zelf erg bekend met deze problematiek in mijn omgeving en de belichting vanuit iemand die het heeft is zo waardevol. Vooral omdat er zoveel achter schuil gaat waarom iemand het heeft. Ben heel benieuwd naar je verhaal!!!!

  5. Ondertussen ben ik bijna een jaar weg bij mijn ex-vriend. Hij heeft vermoedelijk narcisme. De relatie was een hele rollercoaster voor mij en mijn hele persoonlijkheid werd door hem beperkt tot een klein pluimpje. Ik weet niet meer wie ik ben na hem, ik functioneer niet goed meer, denk bij alles zoveel keer na en iedereen rondom mij heeft het gehad met me omdat ik me er niet zomaar ‘over kan zetten’. Niemand snapt hoe het is om in een situatie te zitten waarbij er bijna dagdagelijks psychisch geweld aanwezig is. Oke er waren goede dagen met hem, dat klopt. Maar de wonden zijn gemaakt en ik ben sindsdien continue aan het watertrappelen om niet te verdrinken. Onderschat het leven met een narcist niet! Het vernietigd je hele beeld over jezelf, over anderen en over je toekomst. Hulp zoeker hieromtrent is dan ook niet eenvoudig. Mijn therapeut ziet niet in dat er meer aan de hand was dan gewoon een relatie met veel problemen en zegt ‘dat hij me veel pijn heeft gedaan’. Daar moet je het dan maar mee doen. Maar ondertussen is mijn leven nog meer ingestort nadat we uit elkaar zijn. Terwijl je net je leven weer wil opbouwen.
    Blijf allemaal vechten! Jullie zijn het één voor één allemaal waard en als iemand anders iets anders beweert, sta dan op en toon met trots wie je bent. Want je mag er zijn! Dikke knuffel en keep on fighting! Ookal lijkt het soms uitzichtloos. Je komt er wel!

    1. Hey Lotte, even een digitaal hart voor jou. ‘k Vind het heel verdrietig om te lezen dat die persoon jou zo heeft beschadigd en dat jouw omgeving de pijn en de schade niet ‘voelt’/’ervaart’ (voor hen natuurlijk beter want je gunt niemand zoiets toe…).

      Praten met een professional/psychotherapeut die wél oog én oor heeft om samen jou weer heel te maken (zodat je weer jezelf wordt en zelfvertrouwen krijgt) kan al veel helpen. Sowieso ga je naar een therapeut en stel je je kwetsbaar op: dan is vertrouwen hebben dat je alles mag delen (zonder oordeel) heel belangrijk.

      Wellicht is jouw therapeut wat sceptisch als het om de term ‘narcisme’ en aanverwant(e trekjes) gaat. Net als met (de benamingen van) veel andere DSM-diagnosen (bijvoorbeeld borderline en ADHD), wordt de term ‘narcisme’ tegenwoordig in de volksmond/dagelijkse taal te pas en on te pas gebruikt, waardoor de serieuze (en niet zo evidente/obvious/’stereotype’) gevallen van narcisme (en vooral de gedupeerden van personen met de narcistische persoonlijkheidsstoornis) ‘door de vingers glippen’.

      ‘k Vind het dapper van je dat de relatie met jouw ex-vriend over is; vaak is dat al heel lastig, gezien alle manipulatieve technieken die worden toegepast en schuldgevoelens die je dan kunt krijgen. Na de break-up wordt de schade zichtbaar. Maar stel je eens voor: als je nóg langer in de relatie was gebleven, was de schade misschien alleen maar groter geworden?
      Dit is een heel grote stap op weg naar herstel en autonomie. Delen is helen, jezelf durven uitspreken en weer een stem krijgen.

      ‘k Hoop dat je beetje bij beetje, stukje voor stukje, weer meer vertrouwen zult krijgen; in het leven maar ook in jouzelf en jouw leven. Jij mag er ook zijn, inclusief de pijn die je nu voelt. ‘It gets better’. Liefs!!!

  6. Wow…
    Het is niet normaal hoe veel ik hier in herken. Helaas zit ik er nu zelf midden in met mijn moeder en mijn vriend met zijn vader.
    Het is nooit goed, maakt niet uit hoe je het doet.
    Maar wat ik mij afvraag, komt narcisme vanuit bepaalde trauma’s?
    Kan je iemand ook dwingen om therapie te nemen?

  7. Ze adviseren om no contact te gaan of gray rock dat is onder eigen voorwaarden. Met no contact verbreekt men de verbinding met die persoon partner of werkgever baas echtgenoot zus broer of ouder maar kan onder bepaalde voorwaarden gray rock zijn Men voelt zich zeer tekort gedaan in deze relatie en is de verbinding kwijt en die moet herstellen .Het kan invloed hebben op de gezondheid en functioneren. Heb ook gehoord van NVS of narcistisch slachtoffer syndroom met specifieke klachten kenmerken en dit is ook erkend door deskundigen die met getraumatiseerde mensen werken die er een relatie mee hebben gehad. Narcissistic victim syndrome en het staan nog niet in de DSM. Er zijn ook kenmerken die iemand sneller slachtoffer kunnen maken van narcisme. Ze stellen onmogelijke eisen en alles wat hou tot jou maakt valt men aan en vooral in dat wat je belangrijk vind en waar je bang voor bent en wat je kwetsbaar maakt . Sommigen is peoplepleasen eigen gemaakt of aangeleerd of opgedrongen en zijn geconditioneerd. Ze hebben het dan ook over the red flags waar je op dient te letten als men iemand tegen komt die men niet goed kent namelijk lovebombing zoals complimenten en langs die weg verschaffen ze zich een opening om binnen te komen om aan te haken en eenmaal binnen en gevallen voor lovebombing treedt er de devaluatie fase in met devalueren en tot slot de wegwerpfase discard waarbij men op zoek gaat naar een andere relatie en je laten zitten. Iemand die i z0"n relatie heeft gezeten heeft vaak PTTS of burn out. Men voelt zich verraden en bij de devaluatiefase past men zich aan maar is het nooit goed en men kan zich hier helemaal in kwijt raken. Men kan het herkennen in verhalen van anderen die dot proces al hebben doorlopen en geven tips adviezen van wat je het beste kunt doen en de strijd niet aangaan en no contact en je niet verdedigen en geen emotie te tonen en ondoordringbaar te zijn en niet bijten en blanco reageren. Niet persoonlijk opvatten want het heeft niets met jou te maken. Na zo"n relatie moet men zich zelf hervinden en er zijn ook traumatherapeuten wiens specialiteit het is om mensen die hier mee te maken hebben gehad te begeleiden Er zijn ook ervaringsdeskundigen die zich hebben laten opleiden tot therapeut en die specifiek op deze doelgroep inzoomen en waarbij men ook persoonlijke gesprekken kan aangaan en een uitgedachte exit strategie kan laten opstellen en voorbereiden om geslaagd uit de relatie te komen om zo hun eigen bestaan weer op te bouwen en zich zelf te hervinden na emotioneel en geestelijk misbruik mishandeling. Zich zelf herdefinieren na misbruik. Er zijn ook you tube filmpjes met ervaringsdeskundigen die het proces voorbij zijn en een strategie hebben uitgedacht die in de praktijk helpt en werkt. Mensen hebben hun leven terug. From thriving to surviving Ze zeggen dat met het delen van kennis kan het mensenlevens redden.

  8. Hoi, sinds kort verdiep ik me in narcisme omdat ik veel herken in mijn partner wat lijkt op narcisme. Ik ben hier nog wel voorzichtig mee om dit te concluderen (ook omdat ik geen professional ben). Ik ben op veel sites terecht gekomen en kom bijna overal hetzelfde tegen op gebied van de kenmerken.
    Ik heb zelf een verslavingsachtergond van alcohol, met trots kan ik zeggen dat ik nu 5,5 helemaal clean ben. ik ben dus ook voorzichtig in ze zin van "ik denk dat mijn partner narcistisch is, maar ik wil zeker weten dat ik niet aan het projecteren ben en dat ik het zelf ben".
    Graag kom ik in contact met lot genoten om verhalen te delen om te kijken of er rakkvlakken zijn met de ervaringen die ik heb.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *