Steeds vaker valt het me op, het lijkt een nieuwe trend: hoe obsessief we als maatschappij bezig zijn met onze gezondheid. Ik lees steeds meer verhalen waarin mensen de extremen opzoeken, alleen maar om zo gezond mogelijk te willen zijn, en eigenlijk doet dat me ook wel denken aan hoe we jaren geleden massaal de nadruk legden op het afvallen. Waar destijds de glossy’s volstonden met tips om af te vallen, lees je nu bijna uitsluitend artikelen over hoe je nóg beter moet slapen. Waarom je nú moet beginnen met extreem koud douchen. Welke supplementen je écht moet slikken. Waarom je op moet passen voor een overschot aan vitamine D. Of wat denk je van gezichtsyoga: dé manier om vitaal te blijven! En welke vrucht bevat meer vitamine C dan een sinaasappel? Als je nog geen eetstoornis hebt, zou je er bijna een van krijgen.
Ja, het is superfijn dat er meer kennis is en het is logisch dat we gezond willen blijven. Superfijn dat er hierdoor ook meer aandacht is voor de mentale kant: hoe herken ik een burn-out, mag ik een vrije dag nemen omwille van mijn mentale gezondheid, hoe geef ik aan dat ik overspannen ben en ga zo maar door. Maar, ik raak zelf inmiddels de draad kwijt. Ik slaap prima zonder app en ben ook nog niet doodgegaan door te weinig vitamine C in sinaasappels. Slaan we niet een beetje door? En wanneer ben je gezond genoeg?
Eerlijk gezegd vind ik het best zorgelijk allemaal. Deze ‘trend’ doet me namelijk ook ergens aan denken. Aan iets wat al jaren vastgeroest zit in onze samenleving. Cosmetische schaamlipcorrecties, zelfs bij minderjarige meisjes, reclames die vrouwen vertellen dat je geen haartje op je lichaam mag hebben of erger nog – naar zweet ruiken. Opgroeien met een moeder die van Sonja Bakker naar Weight Watchers vliegt en predikt dat ze te dik en lelijk is… Iets wat in de loop der jaren een andere vorm aan heeft aangenomen, maar in de kern misschien hetzelfde is. De dieet- en voedingscultuur zit vastgeroest is onze samenleving. Al jaren- en jarenlang. Is dat wat we door willen geven? Want dat is wat er gebeurt.
Laatst kreeg ik de vraag: zorgen social media voor meer eetstoornissen? Ik heb daar geen pasklaar antwoord op. Maar ik denk wel dat hoe wij – als maatschappij – social media gebruiken, absoluut als niet-helpend ervaren kan worden. Eerder schreef ik al dat ik blij ben dat ik niet nu opgroei en dat ik nu geen eetstoornis meer heb, in de tijd van filters en fillers. Maar ook in mijn tijd (zo, nu klink ik oud) waren er genoeg dingen waar mijn eetstoornis zich aan vastklampte. De Vogues in de kleedkamer van de huisarts die me lieten geloven dat het normaal was om ribben te hebben die je kunt tellen. De Girlz en andere glossy’s die meer advertenties en tips bevatten om af te vallen dan dat ze me daadwerkelijk een goed gevoel gaven. Ook toen lag de nadruk op schoonheid. Het ideaalbeeld waar bijna niemand aan kon voldoen, maar dat ons wel elke dag opnieuw werd voorgeschoteld, met als titel: dit is waarom jouw vriendin dun is en jij niet. Elke ‘tijd’ heeft zeker zo zijn eigen krachten, maar absoluut ook zwakke plekken.
Op Instagram kwam ik een post tegen die me aan het denken zette: een drieluik.
- Millennials had moms on Atkins or Jenny Craig. Gen Z has “almond moms”.
- Millennials had “Beachbody” and “P90x”. Gen Z has pelotons and weight lifting.
- Millennials had weightloss at any cost. Gen Z has obsessional wellness.
Oké, ik moest even opzoeken wie Jenny Craig is, maar ik denk dat zij een Australische Sonja Bakker is – zij het dan als bedrijf een stuk groter. P90x kende ik ook niet, maar dat is schijnbaar een fitnessprogramma, evenals Peloton, geloof ik. Niet meer zo op de hoogte. Enfin, wat het punt van de post is, is dat het klinisch psychologe Colleen Reichmann opvalt dat de ‘trends’ rondom de dieetcultuur door de jaren heen van vorm verschillen, maar dat ze in de kern eigenlijk vergelijkbaar zijn. Zij het dat er jaren geleden meer focus werd gelegd op afvallen tegen elke prijs, waar de focus nu meer wordt gelegd op ‘wellness’ in zijn algemeenheid.
In de post refereert Reichmann aan Jessica Knoll, die een artikel schreef dat ‘Smash the Wellness Industry‘ heet. Daarin merkt ze op dat de voedingscultuur een soort virus is. Het wil overleven en past zich daarom voortdurend aan, moet telkens meegaan met de tijd om relevant te blijven.
Terwijl ik met dit alles in mijn hoofd zat, wees Daniël mij op de documentaire ‘Beperkt Houdbaar’, van Sunny Bergman. “Vrouwen worden bewust angstig en ontevreden gemaakt over hun lichaam, want dat brengt geld in het laadje”, zei Daniël daarover. “De industrie verzint problemen, waar ze dan ‘Tralaaaa!’ een oplossing voor verkoopt.” In Beperkt Houdbaar onderzoekt Bergman waarom ze zich druk maakt over haar uiterlijk verval, maar ook hoe haar moeder jarenlang opstandig werd van het heersende schoonheidsideaal. Over het objectiveren en fragmenteren van vrouwen. Hoe we in 2007 al een lichaam nastreefden dat niet eens meer menselijk was: geënsceneerd door photoshop. Een trend die we alleen maar verder door hebben gezet, met alle filters en fillers. Daarmee is deze thematiek en ook deze documentaire helaas nog steeds ontzettend relevant.
Let op: in de documentaire worden naakte lichamen in beeld gebracht.
“De film laat zien dat vrouwen zichzelf niet meer normaal vinden, omdat vrouwbeelden gephotoshopt en gelift zijn. Rimpels, tailles, borsten, alles kan op foto’s opgepoetst worden, zodat vrouwen uiteindelijk proberen hun lichaam te vormen naar een onbereikbaar beeld. De foto wordt reëler dan de werkelijkheid.”
Eetstoornissen bestaan al eeuwenlang. Verstoorde relaties met voeding, maar ook met het zelf- en lichaamsbeeld zijn van alle tijden. Onze hedendaagse schadelijke dieet- en voedingscultuur is niet van alle tijden, maar wel hardnekkig en speelt hier handig op in. Tijd heelt alle wonden zeggen ze, maar verloren tijd krijg je niet meer terug.
Ik heb geen oplossing, ik weet niet hoe het anders moet, maar ik hoop dat je jezelf niet gek laat maken. Er is een tijd van komen en van gaan, en ik hoop dat we dit met ons allen dit uiteindelijk achter ons kunnen laten. We verdienen beter. De tijd zal het leren.
Geef een reactie