“Minder langdurig uitdiepen van problemen en minder psychologische onderzoeken met vragenlijsten. Geen belangstelling voor ‘mental illness’ maar voor ‘mental health’.” Oplossingsgerichte therapie valt binnen de positieve therapie en is gericht op het versterken van de autonomie van de cliënt, waarbij de aandacht vooral gericht wordt op de oplossing in plaats van het probleem.
Door deze werkwijze onderscheidt deze therapievorm zich van de andere vormen van psychotherapie.
Graven in problemen is niet nodig
De meeste therapieën richten zich als eerst op de zogenaamde probleemanalyse. Deze probleemanalyse bestaat uit het omschrijven van het probleem en het onderzoeken van de oorzaak van het probleem. De oorzaken worden veelal gezocht in het verleden, de omgeving of bepaalde gedachtepatronen of gedragingen van de cliënt.
Oplossingsgerichte therapie ziet niks in deze fase en slaat deze veelal ingewikkelde en lastige fase dan ook over.
Een uitgangspunt van therapeuten is dat het niet altijd nodig is om inzicht te hebben in het ontstaan van problemen om deze te kunnen oplossen.
“De klasse van de problemen behoort niet tot de klasse van de oplossingen”
Waarmee bedoeld wordt dat het classificeren van een probleem niet automatisch leidt tot de oplossing. Er zijn een heleboel mensen met de diagnose ‘eetstoornis’ maar wat voor de één wel werkt, werkt voor de ander absoluut niet.
Geen enkel probleem is altijd aanwezig
Bij oplossingsgerichte therapie gaat de therapeut er van uit dat de cliënt de oplossing voor het probleem onbewust al in zich heeft. De cliënt wordt aangemoedigd om zich te concentreren op de, nu nog denkbeeldige, situatie waarin het probleem niet meer speelt. Geen enkel probleem is constant in even heftige mate aanwezig. Binnen oplossingsgerichte therapie concentreert de cliënt zich op situaties waarin het probleem minder aanwezig is of helemaal niet aanwezig is. Er wordt gekeken naar wat deze situaties anders maakt en waarom het probleem zich een dergelijke situatie niet of minder voordoet. Oplossingsgerichte therapie legt hiermee de focus op het hier en nu en de toekomst.
Niet de tekortkomingen maar de sterke kanten
Oplossingsgerichte therapie richt zich op de sterke kanten van de cliënt. ‘Geluk is niet het gevolg van alleen de juiste genen of toeval maar ook te vinden door het identificeren en gebruik van de sterke kanten die de cliënt al heeft.’ Het is constructiever om de therapie te richten op de sterke kanten van de cliënt dan werken het aan en het benadrukken van, tekortkomingen en problemen. De cliënt en de therapeuten zoeken samen naar sterke kanten en hulpbronnen, zoals vrienden of familie, waardoor een constructieve samenwerkingsrelatie ontstaat.
Hierbij staat vertrouwen, acceptatie en respect centraal. Door de focus te leggen op wat de cliënt al kan en in huis heeft, is het ‘opvullen’ van een tekortkoming niet nodig. Door de focus te leggen op wat de cliënt al kan is er vaak een verbetering te zien op de levensgebieden waar deze kwaliteit invloed op heeft. Bijvoorbeeld, door het benadrukken van goede communicatieve vaardigheden gaat de cliënt vooruit op het gebied van sociaal contact. Deze vooruitgang heeft ook weer invloed op andere levensgebieden waardoor deze in de vooruitgang meer worden genomen. Bijvoorbeeld, door de vooruitgang op sociaal gebied krijgt de cliënt er nieuwe contacten bij waardoor haar zelfvertrouwen toeneemt en de eetstoornis minder nodig is.
Cliënt aan het roer
Bij oplossingsgerichte therapie stelt de therapeut zich niet op als expert of alwetende hulpverlener. De cliënt is zelf deskundige in zijn/haar eigen problematiek en wordt dus ook geacht zelf op zoek te gaan naar oplossingen. De cliënt moet dus eigen verantwoordelijkheid gaan nemen voor de probleemsituatie. De oplossing voor een probleem wordt dus niet buiten de cliënt gezocht, bijvoorbeeld in het verleden, de omgeving of bepaalde omstandigheden, maar in het hier en nu en bij de cliënt zelf. De cliënt bepaald de doelen en de richting van de therapie.
Er is geen waarheid
Deze vorm van therapie leent haar basisconcept aan het constructionisme. Dit stelt dat er geen absolute waarheid bestaat die wij moeten leren kennen maar dat wij de ‘waarheid’ zelf creëerden. De waarheid is geen objectief gegeven maar wordt gevormd door hoe wij over bijvoorbeeld onszelf praten en hier betekenis aan geven.
Hierdoor ontstaat er een mogelijkheid tot het veranderen van een ‘waarheid’. Jou ‘waarheid’ dat jij als persoon een niets waard bent en geen eten verdiend is dus te veranderen in een constructievere ‘waarheid’ zoals ‘ik ben goed genoeg’.
Visie: (S. de Shazer, I. K. Berg 1985):
De klasse van de problemen behoort niet tot de klasse van de oplossingen. De analyse van de problemen is dus niet nuttig om tot oplossingen te komen, de analyse van oplossingen van de cliënt is dat des te meer.
De cliënt is de expert van zijn therapie. Hij is het die zijn doel bepaalt en deweg om dit te bereiken. De Shazer gaat ervan uit dat klachten of problemen een soort perronkaartjes zijn; ze helpen de cliënt door de ingang, maar ze bepalen niet welke trein de cliënt neemt of waar hij uitstapt. Waar iemand naartoe wil wordt dus niet bepaald door het vertrekpunt.
Wat niet stuk is, moet je niet maken. Handen af van wat goed gaat in de beleving
van de cliënt
Als iets werkt, ga er mee door. Ook al is het iets totaal anders dan wat de therapeut
verwacht had
Als iets niet werkt, doe dan iets anders. Meer van hetzelfde leidt tot niets.
Oplossingsgerichte therapie kan in principe op elke cliënt worden toegepast en is veelal een kortdurende therapie.
Wat vind jij van de benadering en werkwijze van deze therapievorm?
Foto roer: flickr.com/photos/sirqitous
Foto verrekijker: flickr.com/photos/picken
Foto graven: flickr.com/..
Tekst: De kracht van oplossingsgerichte therapie: een vorm van gedragstherapie – Fredrike Bannink & www.therapiehulp.nl
Geef een reactie