Overmatig in de spiegel kijken

De spiegel is een handig ding, waarin je even kunt checken hoe je eruit ziet. Of je haar wel goed zit, of je niets tussen je tanden hebt en of je kleding niet raar zit. Met een korte check-up is dan ook niets mis. De spiegel wordt vaak pas een rotding wanneer je jezelf niet mooi vindt, erg let op je minpunten, obsessief puistjes knijpt, het ding gebruikt om jezelf uit te schelden of als je obsessief wordt met het checken van jezelf in de spiegel.

Dat checken herken ik wel. Niet alleen bij mezelf, maar ook van groepsgenootjes die ik erover hoorde vertellen toen ik in behandeling was voor mijn eetstoornis. Ook zij herkenden het checken van jezelf. De een meer dan de ander. “Gewoon even kijken hoe ik eruit zie ofzo. Maar dan in elke winkelruit, raam, spiegels en met het spiegeltje in mijn handtas. Daar kan ik gewoon niet zonder. Het lijkt wel een verslaving.”

Het is niet zo gek dat dit soort quotes regelmatig in onze therapiegroep ter spraken kwamen. Je kunt namelijk inderdaad een soort ‘verslaafd’ raken aan dat checken. Het kan een manier van controle zoeken zijn. Een van de vele dingen die je misschien wel doet vanuit je eetstoornis, om controle te hebben over je uiterlijke vertoning en daarmee over je gevoelens. Door je ergens obsessief mee bezig te houden, kun je afleiding vinden van zorgen, verdriet of angst bijvoorbeeld. Door je overmatig bezig te houden met afvallen en compenseren bijvoorbeeld. Daardoor kun je lange tijd op een destructieve manier nare herinneringen, rotgevoelens en andere vervelende gedachtes en gevoelens wegstoppen.

Obsessief in de spiegel kijken kan dus een van de maniertjes zijn waarop jij bewust of onbewust controle uitoefent op je leven. Net zoals je dat misschien hebt met de weegschaal, kun je ook overmatig vaak check-ups doen in de spiegel. Je checkt om zeker te weten dat je er uit ziet zoals je dat had voorgenomen die dag. Of je kleding wel goed zit, maar ook of je er dun of dik uitziet misschien. Het is iets geworden wat automatisch gaat en waarbij je meteen allerlei oordelen en meningen velt over jezelf.

Als je onzeker bent, kun je vaker in de spiegel gaan kijken omdat je misschien op zoek bent naar bevestiging. Omdat je wilt weten hoe je gezien wordt door anderen. Of omdat je bang bent dat je haar gek zit of je er op een andere manier raar uitziet. Je bent zenuwachtig over je uiterlijk en controleert dit daardoor veelvoudig in spiegels en ruiten. Lastig, maar wat doe je er aan als jij hier last van hebt? Zelf heb ik een aantal dingen gedaan en gehoord in therapie die je misschien kunnen helpen deze obsessie te doorbreken.

♥ Het is niet waar
Geloof me, negen van de tien keer dat jij in de spiegel kijkt ziet je haar, je make-up en je kleding er nog exact hetzelfde uit als de vorige keer dat je keek. Probeer dus ook een beetje te relativeren als je merkt dat de drang om te checken in je opkomt. Het is echt niet zo vaak nodig als dat jij denkt. En wat dan nog? Dan zit je haar een beetje rommelig of je kleding scheef, wat is daar erg aan? De meeste mensen die met jou praten luisteren vooral naar wat je zegt, niet naar hoe jouw haar zit. De focus ligt daar veel minder op dan je denkt.

♥ Signaleren en erkennen
Een van de eerste dingen die nodig zijn om deze obsessie te doorbreken is signaleren wanneer je het doet. Doe je het op spannende dagen of eigenlijk elke dag? In welke ruiten en spiegels kijk je vooral? Hoeveel heb je er in huis? Hoe vaak kijk je eigenlijk? Als je zelf erkent dat dit niet gezond voor je is, niet helpend is en je wilt veranderen, kun je er pas iets mee.

♥ Je eigen mening
Het kijken in de spiegel is niet goed voor je als je enkel jezelf de grond in trapt wanneer je dit doet. De spiegel is gemaakt om te kijken of er geen eten op je gezicht zit, je haar niet compleet idioot omhoog staat en om te kijken of je het leuk vindt wat je aan hebt. Niet om jezelf uit te schelden, alle lichaamsdelen per stuk af te kraken of in jezelf te knijpen om jezelf nog een extra duwtje de put in te geven en je nog dikker te voelen dan je al deed.

Wees je bewust van wat jij met de spiegel doet. Is het een functioneel item of is het een meubelstuk dat fungeert als hulpmiddel om je eetstoornis in stand te houden of te versterken? Wees je bewust van wat je tegen jezelf zegt door je gedachtes te signaleren. Wat denk jij over jezelf en vooral: Is het helpend?

Die mening over jezelf kun je langzaam veranderen door alle tips in deze blog te gebruiken, maar ook door te stoppen met oordelen. Gebruik de spiegel weer als functioneel object en houd jezelf tegen om te zeggen of je er moe, lelijk of dik uitziet. Daar gaat het niet om voor nu. Je kunt kleine oefeningen doen met het benoemen van wat je wel mooi vindt, of ‘redelijk’ of bewust naar jezelf uitspreken dat je er in zijn geheel goed (genoeg) uitziet bijvoorbeeld. Minder naar de details kijken is erg belangrijk als je een positiever lichaamsbeeld wilt krijgen. Doe dit voor langere tijd, bijvoorbeeld drie maanden. En rem jezelf af wanneer je weer de negatieve kant op gaat of loop weg bij de spiegel op zo’n moment.

♥ Weg met de spiegel
Een tijdje heb ik geen spiegel in mijn kamer gehad om mij te helpen niet meer zo negatief tegen mezelf te praten. Je kunt je spiegel ook afplakken. Ik heb toen de grote spiegel uit mijn slaapkamer weggedaan en afgesproken om niet in de spiegel in de slaapkamer van mijn ouders te mogen kijken. De spiegel in de badkamer is klein en die mocht wel blijven hangen. Het heeft mij enorm veel rust gegeven, om even geen spiegel te hebben in mijn kamer. Ik voelde me minder snel uitgenodigd door het glimmende ding om mezelf uit te schelden en dat is erg goed geweest in die periode. Ik kon een stukje groeien en pas later kwam de spiegel weer terug, maar had ik hem veel minder nodig. Ik kon er toen rustig mee leren omgaan.

Een klein spiegeltje werkte prima voor mijn mascara. En als ik wilde zien wat voor kleding leuk stond, keek ik in mijn raam. Dat was een vaag beeld, waardoor ik niet echt kon oordelen over mijn lichaam. De spiegel en ik hadden een hele intieme, destructieve relatie opgebouwd en het is goed geweest die echt keihard te doorbreken.

Die spiegel heb je ook echt niet zo hard nodig als je zelf bent gaan denken. Je kunt ook gewoon naar je kleding of lichaam kijken of voelen of alles wel goed zit en schoon is. Daar heb je echt niet altijd een spiegel voor nodig. De rest van de dag kijk je er ook naar via je eigen ogen, in plaats van via de spiegel. En dat werkt echt prima. Een spiegel is wel handig om je op te maken bijvoorbeeld, helemaal weg hoeft het dan ook niet. Maar je spiegel kan een stuk kleiner en je hebt er echt niet in iedere kamer een nodig.

♥ Kun je zonder?
Als ik op vakantie ga met de camper, heb ik geen spiegel bij me. Alleen een heel klein spiegeltje in mijn toilettas. Het enige moment waarop ik mezelf even kan zien, is door in een toiletgebouw een spiegel op te zoeken na een douchebeurt of in een winkelruit. Ik moet zeggen dat dit een hele verademing is. Ook al ben ik niet meer zo negatief over mezelf, ik vind het een hele vrijheid om niet zo vaak te hoeven controleren hoe ik eruit zie, zelfs ook al deed ik dat niet meer zoals tijdens mijn eetstoornis. Door minder in de spiegel te kijken, ben je ook wat minder met je uiterlijk bezig en dat geeft een hoop ruimte voor nuttige tijdsbesteding! Ik vind dat heerlijk!

♥ Lach naar jezelf
Iets positiefs zeggen of lachen naar jezelf in een spiegel kan je helpen je beter te voelen over jezelf. Je moet jezelf dit dan een tijdje voornemen om te doen en zult zien dat je echt positiever over jezelf gaat denken. Probeer negatieve oordelen daarbij te beperken en echt alleen even op de woorden die je zegt en de lach op je gezicht te letten. Een spiegel kan dus ook helpen om je juist beter te gaan voelen, maar dat is iets anders dan overmatig checken.

Hoe ga jij om met de spiegel?
♥