Terwijl mijn vriend de pannen in het ietwat gammele carrousel-kastje zette, hoorde ik hem hard vloeken. Ik stond nog in de badkamer, de deurklink al in mijn handen, maar direct liet ik deze weer los. Mijn ademhaling voelde ik hoog in mijn keel en ik bleef staan, verstijfd. Na een paar seconden, toen de pan eenmaal op zijn plek stond, hoorde ik hem weer neuriën. De rest van de vaatwasser werd rustig uitgeruimd en het voorval voelde direct ver weg. Ik stond nog steeds stil op mijn plek in de badkamer, in het donker. Terwijl ik daar stond, evalueerde ik wat er zojuist gebeurde. En ineens kwam het besef: ik was bang om geslagen te worden.
PTSS (posttraumatische stressstoornis) is een heel serieuze en complexe stoornis. Maar toch voelde het voor mij als een soort ‘ondergeschoven kindje’. Ik was nog jong toen ik zelf de diagnose kreeg en omdat ik destijds hulp zocht voor mijn eetstoornis, ging daar vooral de aandacht naar uit. Dat het echt iets is waar je niet te licht over moet denken, hoeveel invloed het kan hebben, realiseerde ik me pas veel later.
Militairen, mensen die een heftig auto-ongeluk hebben meegemaakt, een overval hebben overleefd. Ja, die mensen hebben ‘recht’ op de diagnose. Ik niet, een meisje wier vader drinkt, haar ‘af en toe slaat’ of uitscheldt. Ik vind het lastig om er echt over te praten en te schrijven, want ik wil niemand voor het hoofd stoten die in een soortgelijke situatie zit, maar ik had er destijds een handje van om mijn eigen situatie enorm te bagatelliseren. Nee, er was niet echt iets aan de hand. Ja, het liep misschien niet helemaal lekker en nee, het is niet normaal om geslagen te worden, maar zo erg is het nou ook weer niet.. Er worden mensen elke dag geslagen! Dat is veel erger! En toch, nu ik erop terugkijk, is elke keer te veel. Het is absoluut niet normaal om op te groeien in een omgeving die niet veilig voelt. Die onveilig voelt door de persoon die er juist voor je moet zijn. En ongeacht of het bij anderen ‘erger’ is, is het niet normaal. Is het iets waar je door beschadigd raakt.
Mijn vriend heeft mij nooit geslagen of pijn gedaan. Ik voel me compleet veilig bij hem en ik begreep niet zo goed waarom ik me zo angstig voelde. Voor ik het wist, begon ik te huilen: een ware ontlading. Ik huilde omdat dit gevoel niet onbekend was. Ik huilde omdat ik besefte dat ik áltijd als er iemand boos of zelfs maar onrustig is, bang was om geslagen te worden. Zelfs als er eigenlijk niets aan de hand was – zoals het voorval met de pannen. Ik hád niets misdaan (en zelfs al had ik dat wel, zou het ook een onrealistische angst moeten zijn), maar ik plaatste mezelf wel in die situatie. Puur uit gewoonte. Omdat het altijd zo is gegaan. Ook al is ‘altijd’ hier zelfs korter dan de tijd die ik zonder mijn vader heb meegemaakt, het zit zo diep ingesleten. Die angst is er letterlijk ingeslagen.
Het is inmiddels meer dan twaalf jaar geleden dat ik zelf de diagnose kreeg en voor mij is er gelukkig veel veranderd. PTSS voelt voor mij ook ver weg en eigenlijk niet meer relevant. Op af en toe zo’n besef als wat ik hierboven beschreef na, gaat het goed. Destijds had ik echter veel klachten, die ik eigenlijk niet herkende. Ik was mentaal zo van slag, ook door mijn eetstoornis en depressie, dat ik het liefst alles uit de weg ging en niet stil wilde staan bij wat ik voelde.
De signalen
We onderscheiden twee soorten PTSS: het enkelvoudig trauma (gekoppeld aan een eenmalige gebeurtenis) en meervoudig of complex trauma (gekoppeld aan een reeks gebeurtenissen). Goed om hierbij te onthouden dat beide vormen even ernstig zijn en beiden serieus genomen moeten worden.
volgens Slachtofferhulp Nederland zijn dit enkele signalen van PTSS:
- Angst, snel schrikken, snel boos zijn. Alert zijn op gevaar in de omgeving.
- Plekken en situaties vermijden die herinneren aan de gebeurtenis.
- Slecht slapen.
- Herbeleving: de beelden van de gebeurtenis komen terug. Het lijkt of de gebeurtenis opnieuw gebeurt.
- Moeite om het dagelijkse leven weer op te pakken en de dingen te doen die iemand normaal gesproken zonder moeite doet.
- Dissociatie en moeite met het reguleren van emoties. (dit zie je vooral terug bij het complex trauma).
Praat erover
Zo’n situatie als ik in de inleiding beschreef, voelde jaren geleden echt anders. Ik worstelde met mijn gevoelens, kon ze niet plaatsen, niet verklaren. En daardoor mocht ik ze ook niet voelen van mezelf. Tegenwoordig ben ik daar gelukkig veel milder in geworden en sta ik mezelf toe om iets te mogen voelen: ik hoef het niet meer weg te maken. Ook als ik het niet ‘eens’ ben met wat ik voel: gevoelens laten zich, net als triggers, niet altijd kanaliseren.
Ergens over praten, het kan soms voelen als het sleutelwoord. En ja, praten kan echt veel situaties makkelijker maken heb ik ervaren. Zo herinner ik me zat avonden waarbij ik vol verdriet en boosheid op de bank zat en stug volhield dat er ‘niets aan de hand was’. Ik maakte natuurlijk niemand wijs dat het prima ging, maar ik vertikte het om er iets over te delen. Ik moest eerst zelf begrijpen wat er aan de hand was vond ik, en dan zou ik het wel eens overwegen. Ja, het is inderdaad makkelijker geworden nu ik zelf meer inzicht heb, maar ook als je zelf niet weet waarom iets gebeurt, wat er gebeurt of waarom iets je zo raakt; zeker wanneer het gaat om trauma’s, PTSS, voelt veel ook niet logisch of makkelijk te beredeneren. Het kan je zo overvallen. Ik heb inmiddels geleerd dat alles wat ik voel een oorzaak heeft. Ik voel het met een reden en juist door het zo te bekijken, te evalueren en er zonder oordeel te laten zijn, wordt het praten hopelijk ook wat makkelijker.
Wat kan er gedaan worden aan PTSS?
De eerste stap ligt altijd bij de huisarts. Deze kan je doorverwijzen voor een gerichte behandeling. Ik heb, na de behandelingen voor mijn eetstoornis, meerdere behandelingen gevolgd voor mijn jeugdtrauma’s en ik denk ook echt dat dit voor veel verbetering heeft gezorgd. Ik kan oprecht zeggen dat het goed met me gaat en dat ik veel dingen langzaam een plekje aan het geven ben. Ik wil hier wel echt bij zeggen dat een behandeling niet altijd direct voor verbetering kan zorgen. PTSS is iets dat heel complex is, vaak heel diep zit. Dat heeft echt tijd, zorg en aandacht nodig om te helen. Gun jezelf die tijd, er zit geen deadline vast aan het verwerkingsproces.
Therapie
Er zijn verschillende soorten behandelingen die kunnen worden ingezet bij PTSS. Behandelingen die vaak goed werken zijn TG-CGT (Traumagerichte Cognitieve Gedragstherapie), Imaginaire Exposure, en EMDR (dit heb ik zelf gehad, daar zal ik hieronder kort nog iets over vertellen). Ook BEPP (Beknopte Eclectische Psychotherapie) en NET (Narratieve Exposure Therapie) worden gebruikt bij PTSS. Bron
EMDR
EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing en is een behandelvorm die ingezet kan worden bij trauma’s. Zelf heb ik dit drie keer aangeboden gekregen en elke keer heb ik het anders ervaren. De setting, hoe veilig je je voelt bij je behandelaar, hoe ‘vers’ het trauma is; het telt allemaal mee.
Het idee achter de behandelmethode is dat door het afleiden van het werkgeheugen je de herinnering aan het trauma en de gevoelens hierbij laat afnemen. Door tijdens het terughalen van dit beeld je werkgeheugen af te leiden door middel van bewegingen (van een vinger, lampje of stok bijvoorbeeld), zal het werkgeheugen vol raken en zal uiteindelijk de negatieve lading van het trauma afnemen.
Ben je benieuwd hoe EMDR eraan toegaat? Dat kan je allemaal lezen in deze blog.
Medicatie
Tijdens mijn behandelingen kreeg ik medicatie voorgeschreven. Dit was niet per se bedoeld voor de PTSS, maar wel voor het verminderen van mijn angstklachten en depressieve gedachtes. Zelf heb ik paroxetine en citolapram geslikt. In 2020 schreef ik over het afbouwen van citolapram deze blog. Ook op ons forum kan je ervaringen van leden lezen die deze (en andere) medicatie hebben geslikt.
PTSS is echt een serieuze stoornis en ik hoop dat je jezelf ook echt serieus mag nemen als jij jezelf hierin herkent, misschien zelf wel de diagnose hebt gekregen. Ik hoop dat je erover praat, blijft praten, in contact kan blijven. Dat je steeds beter leert wat voor jou werkt, hoe je het voor jezelf veilig kan houden.
Geef een reactie