Wanneer we denken aan restrictief omgaan met eten, gaat het al snel over calorieën. Wat je wel en niet eet, de angst die eten (en consumeren van calorieën) kan oproepen. Maar ik denk dat er een heel blog geschreven kan worden over restrictief eten, ik denk zelfs wel hele boeken, zonder dat het woord calorieën daarbij genoemd wordt. Calorieën tellen, planmatig te werk gaan: ja, het kan al snel eetgestoord worden. Maar ik denk dat de kern, wat er ten grondslag ligt (of kan liggen) aan dat gedrag, evenveel aandacht mag hebben.
Over dingen laten staan, jezelf dingen ontzeggen, vanuit gevoel, vanuit gedachtes, overtuigingen.
Bestaansrecht
Als kind woog ik al zorgvuldig mijn opties af wanneer we een keer uit eten gingen. Niet per se omdat ik bang was voor eten, het uit handen geven van controle – ik was immers nog maar een kind dus zoveel controle had ik daar helemaal niet over. Maar er speelde al van alles op de achtergrond. Ik vond het toen al lastig om te kiezen wat ik zelf wilde. Meestal koos ik voor het simpelste, goedkoopste gerecht. Soms volstond alleen een voorgerecht, puur omdat ik het mezelf misgunde om iets te kiezen waar ik echt zin in had. Ik wilde anderen, mijn moeder, zo min mogelijk tot last zijn, letterlijk: door weinig ruimte in te nemen als persoon, maar ook emotioneel en financieel. Nee, een voorgerecht alleen volstaat echt prima, nee ik heb niet zo’n trek. Ik neem wel wat extra gratis brood.
Beloning als straf
Deze denkwijze duwde mij uiteindelijk ook mijn eetstoornis in. Me iets ontzeggen bleek makkelijker dan mezelf iets toezeggen. Ook al heb ik zeker periodes gehad waarin mijn voornemen om voor mezelf te zorgen ook in eetgestoord gedrag uitmondde, vooral de worsteling met mijn bestaansrecht was erg aanwezig.
Beloningbesmetting, of anhendonie1 met een mooi woord: het lijkt vaker voor te komen bij mensen met een eetstoornis en wordt ook dikwijls in verband gebracht met trauma. Ook ik ervoer een fijne smaak als ‘straf’. En ironisch genoeg werkte het straffen voor mij juist belonend. Dáár haalde ik betekenis uit.
Ik verdien het om me rot te voelen
Het is makkelijk om, wanneer er een eetstoornis in het spel is, alleen de focus te houden op hoe dit zich in het eten vertaalde. Maar dat misgunnen, dat hele verwarde belonings- en strafsysteem, kwam op veel meer facetten terug. Zo mocht ik bijvoorbeeld geen zonnebrand dragen als ik de zon in ging (ik vond dat ik het ‘verdiende’ om te verbranden), douchen deed ik bij hoge uitzondering, evenals nieuwe kleding of andere spullen (puur voor mezelf) kopen. En als ik dan iets kocht, mocht het ook alleen maar met korting. Ik vond dat ik het geld hoe dan ook niet waard was.
Waarom dan toch ook het eten?
Jezelf eten (het leven) ontzeggen is nogal wat. Ik denk dat juist doordat er voor mij zoveel achter en onder zat, zoveel fundamenteels onstabiel voelde, ik die restricties doortrok in dat wat me juist in leven zou moeten houden. Tegen de primaire behoeftes ingaan. Misschien dat ik me daardoor enigzins gesterkt voelde (als ik dat aankan, dan ben ik echt tot veel in staat!), waardoor ik toch ook het negatieve zelfbeeld een beetje bijtrok. Want wat is er krachtiger dan tegen die primaire behoeftes ingaan? Nou, tegen die drang om jezelf kapot te maken ingaan, kan ik je nu vertellen.
Eigenwaarde ophangen aan cijfers
Tot dusver heb ik het woord calorieën nog niet genoemd, geloof ik. Toch wil ik er kort nog iets over zeggen. Voor mij waren destijds calorieën, en alle cijfers en planmatigheden daaromheen, iets waar ik echt in kon duiken. In kon verdwijnen als het ware. Misschien dat het haast een bevestiging was – gewoon, zo zwart op wit – dat ik actief mezelf aan het kapot maken was. Duidelijker kon het niet. De bevestiging dat ik mezelf kapot maakte gaf me denk ik zelfs meer ‘motivatie’ om mezelf nog dieper de vernieling in te helpen. Een soort sneeuwbaleffect van negatieve gevoelens.
Restrictieve mindset
Restrictief handelen als gevolg van een beperkte mindset. Misschien herken jij jezelf in deze blog, in mijn worsteling. Misschien kies jij voor het brood, ook als je veel gelukkiger wordt van dat pastagerecht wat een stuk duuurder is. Ik hoop dat je niet vergeet dat je echt op jezelf mag inpraten dat je er mag zijn. Je hoeft niet te veranderen om iets te verdienen, je hoeft überhaupt niet te veranderen. Jij niet, alleen je mindset misschien. Want jij hoeft niet kapot. Je hoeft jezelf niet te straffen, je hebt niets fout gedaan. Je bent het allemaal dubbel en dwars waard: het eten, het geld, alles waar je naar verlangt. De enige waarde, het enige oordeel dat eraan vastgekleefd zit, heb je er zelf aan gekoppeld. Kies eens voor die pasta, smeer je maar in, neem ruimte in. Dat mag je jezelf echt toe-eigenen.
Deze blog kwam oorspronkelijk online in 2022
Geef een reactie