Schematherapie

Na al een aantal jaar ambulant in therapie te zijn geweest zonder het gewenste resultaat, besloot ik een intensieve behandeling aan te gaan. Dit was een klinische behandeling waarin ik schematherapie kreeg. Schematherapie wordt veelal toegepast bij mensen die kampen met persoonlijkheidsproblematiek.

Wat is een schema?
Schematherapie is gericht op het leren herkennen en veranderen van lang bestaande gedragspatronen waar je last van hebt of waar je door vastloopt in je leven. De oorsprong van deze patronen is vaak te vinden in het verleden. Negatieve ervaringen in het verleden zoals: verlaten, bekritiseerd, overbeschermd, misbruikt, mishandeld, buitensloten of tekort gedaan worden, leiden soms tot negatieve overtuigingen over jezelf en je omgeving. Deze negatieve overtuigingen worden schema’s genoemd. Uiteindelijk wordt het schema deel van je persoonlijkheid.

Lang nadat we uit de situatie gaan waarin de schema’s zijn ontstaan, blijven we situaties creëren of opzoeken waarin diezelfde negatieve ervaringen ontstaan. De schema’s bepalen de manier waarop we denken, voelen, handelen en omgaan met anderen. Ze lokken heftige gevoelens uit van woede, verdriet en angst, zowel bij onszelf als bij anderen. Zelfs als we dingen bereikt hebben kunnen we daar niet van genieten.

Een schema is niet gemakkelijk zo even onder woorden te brengen. Een schema voelt namelijk zo waar en vanzelfsprekend dat het vaak niet in je opkomt dat de gedachten en gevoelens die erbij horen misschien niet kloppen.

Er zijn verschillende soorten schema’s:

1. Verlating/instabiliteit
2. Wantrouwen/misbruik
3. Emotionele verwaarlozing
4. Afhankelijkheid
5. Kwetsbaarheid
6. Verstrengeling
7. Minderwaardigheid/schaamte
8. Sociaal isolement
9. Mislukking
10. Onderwerping
11. Zelfopoffering
12. Extreem hoge eisen
13. Onvoldoende zelfcontrole

Schema-modi
Wanneer er een gevoelige snaar geraakt wordt waardoor er in het verleden een schema is ontstaan, dan is het mogelijk dat je hierdoor in een modus schiet die bij een bepaald schema past. Een modus is een uitingsvorm van een schema. Het laat zien hoe je in het contact bent met de ander op het moment dat je in een schema zit. Een modus is een samenhangend geheel van denken voelen en gedrag.

Ieder mens heeft verschillende modi, maar mensen die verstrikt zitten in schema’s, kunnen veelal wat extreem (en verkeerd) reageren en moeite hebben om zelf weer uit een bepaalde modus te komen.

Voorbeelden van modi zijn:
1. Het verlaten kind
2. Het woedende kind
3. De bestraffende ouder
4. De onthechte beschermer
5. De gezonde volwassene

Het doel van schematherapie is het vergroten van de gezonde volwassene en de andere modi verkleinen dan wel leren om te gaan met heftige emoties. Op die manier worden de modi waarmee je jezelf altijd beschermd hebt tegen negatieve ervaringen minder en ga je zien dat je deze ook niet meer zo nodig hebt.

Voorbeeld van een schema
Om een beter beeld te krijgen van wat een schema nu precies is en hoe zich dit in de praktijk uit, zal ik één schema verder uitwerken, namelijk het schema minderwaardigheid/schaamte. De oorzaak van dit schema ligt zoals eigenlijk alle schema’s veelal in de jeugd. Als je last hebt van dit schema dan kan het zijn dat iemand in je familie erg kritisch was tegen jou. Je ouders lieten je misschien voelen dat je een teleurstelling was, of je werd regelmatig afgewezen. Ook kan het zijn dat jij de schuld kreeg van de problemen die zich in huis afspeelden of dat je jezelf daarvan de schuld gaf. Tot slot heb je veelal steun gemist en ben je misschien emotioneel of lichamelijk mishandeld of misbruikt.

Hierdoor voel je je in het heden van binnen erg minderwaardig. Een gedachte die jou bekend in de oren klinkt is: ‘’als mensen mij echt zouden kennen, dan zouden ze nooit van mij kunnen houden.” Je geeft van alles wat er misgaat jezelf de schuld en je vindt jezelf niet de moeite waard om van te houden. Je vindt het moeilijk te geloven dat er mensen zijn die jou waarderen en je verwacht dat je vroeg of laat afgewezen zult worden.

Als je hier last van hebt, zou je zomaar tegen onderstaande situatie aan kunnen lopen:

‘’Ik had vandaag eigenlijk een afspraak met D. maar ze belde net dat ze de afspraak wil verzetten. Ze gaat zeker iets leukers doen met een leuker iemand dan ik. Logisch ook, ik heb niets te bieden. Ik wist wel dat ze die afspraak met mij alleen maakte omdat ze niks anders te doen had. Ik snap het ook wel, wie wil er nou iets met MIJ doen? Ik deug nergens voor.”

Er is in dit geval meer dan één modus waar je op dit moment in zit. Enerzijds is er sprake van het verlaten kind dat zich opnieuw afgewezen voelt, maar ook de bestraffende ouder modus is terug te vinden in deze situatie. ‘’Ik deug nergens voor” klinkt boos en is misschien te herkennen van vroeger als een van je ouders weer eens kritiek op je had. Zo is dus te zien dat er meerdere modi aanwezig kunnen zijn binnen één schema.

Door middel van schematherapie ga je uitzoeken waar deze heftige gevoelens en gedachten vandaan komen. Het doel is niet om al deze niet kloppende gedachten volledig weg te maken. Je bent nu eenmaal gevormd door je verleden en het is niet haalbaar om dat volledig uit te wissen. Wel kan er gekeken worden welke realistische en gezonde gedachten er tegenover gezet kunnen worden die passen bij een gezonde volwassene:

‘’Ik vind het jammer dat D. de afspraak verzet. Dit roept gevoelens en gedachten bij mij op die oud zeer raken. Dit is niet erg, ik weet waar dit vandaan komt,namelijk…(vul maar in). Dit was echter vroeger, nu is dit anders. D. heeft vast en zeker een goede reden om de afspraak te verzetten die niets met mij of onze afspraak te maken heeft.”

Door op deze manier te denken maak je ruimte voor je gevoelens en bouw je tevens een gezonde volwassene in die met een realistischere blik naar de situatie kijkt, een manier van kijken die je zelf ook echt kunt geloven en dus kunt toepassen in de praktijk.

Mijn ervaring
In de kliniek waar ik schematherapie heb gehad, werd de schematherapie toegepast binnen verschillende therapieën zoals groepstherapie, creatieve therapie, dramatherapie, emotieregulatietherapie, socialevaardigheidstraining en sport. Daarnaast zorgt het leven in een groep met negen anderen er ook al voor dat je regelmatig tegen diverse schema’s aan loopt en dus direct kunt oefenen in de praktijk.

Ik heb schematherapie als een hele waardevolle therapie ervaren. Voordat ik deze therapie ging doen wist ik vaak niet waarom ik dacht en deed zoals ik deed, maar door middel van schematherapie zag ik dat veel van mijn gedachten en gedragingen voortkwamen uit dingen die zich vroeger hebben afgespeeld. Door mij hier van bewust te zijn kan ik veel beter omgaan met situaties in het heden. Ook zie ik nu welke schema’s bij mij overheersen en waardoor ik sneller in bepaalde modi schiet en kan ik dit dus ook voorkomen of in ieder geval beter beheersen. Wel zijn schema’s echt hardnekkige patronen en heb ik ook gemerkt dat ze niet eenvoudig te veranderen zijn. Vaak schieten automatische gedachten meteen door mijn hoofd als er iets gebeurt, maar de grootste verandering is nu dat ik meteen door heb dat die gedachten er zijn en dat ze niet meer kloppen met de werkelijkheid en ik er gelijk gezondere gedachten tegenover kan zetten.

Schematherapie kost wat dat betreft veel tijd en energie, het is een hoop denkwerk. Het heeft bij mij uiteindelijk wel heel veel chaos in mijn hoofd weggenomen en ik geniet van een stuk meer rust.

Scarlet

Geschreven door Scarlet

Reacties

30 reacties op “Schematherapie”

  1. Alleen jammer dat het schema..therapie heet, het klinkt zo schematisch, terwijl het om zulke geevoelige dingen gaat. Kan wel zeer helpend zijn, denk ik, vooral een goede therapeut kan denk ik al snel er achter komen waar bij jou de schoen vooral ‘wringt’ en je op die punten helpen.

  2. Duidelijk en herkenbaar geschreven! (:

  3. fijn om te lezen. Binnen een aantal weken ga ik in klinische schematherapie volgen. Veel hoop op gevestigd.

  4. Een van mijn behandelaren vroeger wilde dit met mij doen. Ik moest toen een test doen om te kijken welke van bovenstaande 13 schema’s bij mij problematisch was. Daar kwam niet echt iets uit. Haar conclusie: ik was mijn problemen aan het vermijden.
    Daar was ik het niet echt mee eens. Als je aan mij vroeg hoe het ging, kon ik zat problemen opnoemen, ze pasten alleen niet in de hokjes. Het was voor mij meer een relativering van goh, daar heb ik dus allemaal geen last van.

    Maar met een goede behandelaar en misschien een andere situatie kan het vast wat opleveren 🙂 Bij mij is het sowieso nooit echt van start gegaan.

  5. Heb zelf 2.5 jaar lang 1 avond in de week schema-therapie gehad..
    Veel mogen en kunnen leren… Maar niet alles…
    Veel herkenning in het stukje..

  6. Heb net 9 maanden klinisch schematherapie gehad en herken veel in het stuk wat geschreven is. Er is veel chaos uit mijn hoofd, ik weet meer hoe dingen bij mij werken en heb het door als ik in oude patronen terugval.
    Het blijft wel lastig om die gezonde patronen wel in stand te houden. De oude patronen zitten er nog heel erg in zoals ook hierboven geschreven.

  7. Ik krijg ook schematherapie, gewoon binnen mijn behandeling. Helpt nog niet, maar komt misschien nog.

  8. Ik deed ook schematherapie en daar heb ik erg veel aan gehad. Het heeft ook echt dingen veranderd in mijn hoofd. Mijn eetstoornisbehandeling ging toch meer over accepteren en er mee om leren gaan, ipv echt veranderen.

    Bijvoorbeeld: Ik was altijd heel stil en dat moest ik van mezelf gaan accepteren bladiebla. Tijdens de schematherapie kwam ik erachter dat ik mijn stil zijn vooral was uit angst en mezelf belachelijk vinden. Ik ben dus echt mee gaan praten, in kleine stapjes. Waardoor ik merkte dat dat best goed uitpakte. In het begin voelde ik me heel angstig maar later werd dat minder. Tegen die angst kon ik dan ook andere gedachten zetten zoals hierboven beschreven stond, in de loop der tijd werd dat steeds minder nodig. Nu ben ik dus minder stil en heb veel meer contacten en ben veel blijer. Wordt meer gezien, waardoor ik mezelf ook meer de moeite waard vind enz.

    Ik heb ook echt nooit stil willen zijn, dus eigenlijk is het stom om dat dan van jezelf te leren accepteren.

    En dit is slechts 1 van mijn positieve veranderingen 😀

    Je moet er wel een beetje geduld voor hebben maar volgens mij is dat met alle therapieen.

    Ik weet ook niet of schema bij iedereen past, je moet wel een beetje in modellen kunnen denken bijvoorbeeld en misschien ook al wat verder in je proces zijn.

    Bij mij vonden ze het zo erg iets voor mij dat ik er helemaal voor naar een anders stad moest. In mijn woonplaats hadden ze nl vooral MBT gebaseerde therapieen..

    1. bedankt voor je verhaal heb ik wel wat aan.

  9. Waar was deze kliniek, ben ook opzoek naar zoiets

  10. Er zijn in Nederland meerdere klinieken waar met schematherapie gewerkt wordt

  11. Hoi! Ehhh Welke kliniek heb je gezeten? Bij mij zijn vandaag drie persoonlijkheidsstoornissen geconstateerd en gediagnostisseerd, en ik zou heel erg graag van je willen horen welke kliniek dat was.

    XX En ik vind het heel knap van je!

  12. krijg ook schema therapie, ging ok nu op dit moment gaat het klote maar ligt niet aan de schematerapie, maar aan mijn hoofd helppppppppppppppp

  13. waar ligt de kliniek voor schema therapie

  14. Schematherapie is niet iets wat je zomaar even doet. Het is een van de meest confronterende behandelvorm die er is. Je moet er de tijd voornemen en klinisch helpt het het beste. Het is dan dag in dag uit praten in schemataal. Het is daarnaast ook geen therapie waarvoor je zomaar in aanmerking komt. Ik heb al tig opnames gehad voordat ik eindelijk daar terecht kon. Het is enorm zwaar maar wel de moeite waard.

  15. heb schematherapie gehad 3 jaar lang, alles is in elkaar verweven geraakt, ik ben er flink van door de war gekomen, juist omdat de therapeuten me emotioneel niet konden ondersteunen en een beroep deden op de volwassenen terwijl juist het kind heel hard op dat moment de steun nodig had. En de gebieden waar de volwassene voor zichzelf opkwam werd weggezet als het opstandige kind. Bezint eer gij begint hieraan, ik ben niet de enige met die klachten over schematherapie.

    1. Dit is exact mijn ervaring en ik ga er dan ook mee stoppen na 2 jaar schematherapie. Misschien dat het voor anderen wel helpt maar voor mij niet.

  16. Ik heb bijna 8 maanden klinisch schematherapie gehad.
    Helaas heeft deze therapievorm voor mij niet geholpen.
    deze kliniek ligt in Venray.

  17. Bij mij is schematherapie voorgesteld maar ik twijfel zo waarom? Omdat ik gezien moet worden door een psychiater….ik ben zo bang voor “dat”stempel dat me straks mijn hele leven gaat achtervolgen daarom vind ik dat plaatje zo mooi hierboven

    I’m not mad, I’m hurt….en zo is het….ik ben niet gek.

    Het komt alleen door mijn verleden…door mensen die daar nu nooit meer aan denken…..;(

  18. Pas alsjeblieft op met te denken dat (weer) een therapie als deze De oplossing is. Je hebt allerlei stromingen in de psychologie (en die veranderen ook nog eens weer iedere zoveel jaar!!) en er zitten ook echte afmafkezen tussen ,die je van alles kunnen aanpraten. Een mens is niet zomaar in schema’s te vangen, daarvoor is ze, en het leven te complex. Soms kun je juist veel beter af zijn bij een psychiater, omdat hij/zij ook arts is en bv. Je hormoonhuishouden ook mee kan nemen.

  19. @m (eerste reactie) klopt helemaal, eigenlijk zou “ingesleten mechanisme therapie” een beter bewoording zijn, kostte mij wel even om de context van het woord schema zo te interpreteren dat het logisch werd, maar daar gaat dit geloof ik juist over.

    Na 10 jaar in cirkels rondgelopen te hebben, en ook eea te hebben aangepakt, denk ik hiermee de vinger op de juiste plek te hebben. Ik heb ook een goed gevoel om hiermee aan de slag te gaan.

  20. Ik heb 9 maanden klinisch gezeten MBT en ben nu bezig met de deeltijdvorm hiervan. Veel gebeurt en ik merk nu dat deze deeltijd niet aanslaat. Las veel over schematherapie en herken me echt in veel dingen. Dat heeft geleid dat ik nu heb aangegeven dat ik over zou willen stappen naar schematherapie.

    Dit lezen en de reacties helpen wel, voel me een stuk sterker met deze keuze. Morgen heb ik een gesprek erover dus ik ben benieuwd of de overstap mogelijk is 🙂

  21. Sinds augustus bij de Viersprong schematherapie, 2x per week 1,5uur in een groep. Ik had gewild dat ik dit 10 jaar terug had aangeboden gekregen…haalt heel veel open en dat kan ik nu niet meer wegstoppen dus doorgaan. Ondanks de wanhoop nog altijd het gevoel dat deze behandeling me wel gaat helpen uiteindelijk. En ik loop dus al een behoorlijk aantal jaartjes in de psychiatrie. Voor iedereen werkt het altijd anders maar voor mij is dit een openbaring, de werkwijze, benadering en inzichten!

  22. Ik ben ontzettend veranderd!! Ik heb alle tools om mij te staande te houden in de maatschappij. Tevens hoor ik van naasten hoe ik veranderd ben en hoe ik mijzelf weer heb terug gevonden.
    Ik ben alle therapeuten en groep genoten enorm dankbaar !

  23. Bij mij gaat het al mis bij de gedachte dat ik “me BEWUST moet worden dat deze ander de opmerkingen niet afwijzend bedoelt” . Dat WEET je namelijk niet. Het kan best zo zijn dat deze ander het inderdaad negatief bedoelt en je inderdaad óók niet mag, net als de persoon van vroeger die je heeft afgewezen. Het draait om het “klakkeloos iemand kunnen vertrouwen” . En als ik dat al kan heb ik ook geen schematherapie meer nodig.

  24. Ik ben net begonnen met therapie bij een nieuwe therapeut, mijn eigen is met zwangerschapsverlof. Deze nieuwe therapeut wilt met mij o.a. schematherapie doen. Ze heeft me uitgelegd hoe dat in zijn werk gaat. Ik denk dat dit me wel zou kunnen helpen.

    Ik heb ook een jaar in de Viersprong gezeten. Klinisch. KST-A. Dat is dus schematherapie. Maar ik heb nooit wat gedaan met schema’s. Nooit wat gehoord over de bezorgde ouder of het boze kind of over modi. Niet in de groep en niet individueel.
    Ik heb sowieso niks aan de Viersprong gehad. Alleen dramatherapie en PMT was wel oke. Maar de rest van de therapeuten, waardeloos. Er is daar heel wat gebeurd en het heeft mij alleen maar meer ”beschadigd”. Ik heb hiervoor ook EMDR gedaan met mijn therapeut om het te verwerken.

  25. Ik krijg geen therapie, en weet niet in hoeverre dit vergelijkbaar is, maar voor mij is de schema-oefening van het zelfhulpboek “eetstoornissen” van David Bisschop erg zinvol gebleken. Een paar weken elke dag; en nu om de paar weken schrijf ik op een a4tje alle negatieve gedachten, schema’s die erbij horen en een gezondere gedachtengang op. Natuurlijk vinden mensen me soms stom, maar meestal ben ik het echt alleen zelf die me afkraakt, bang maakt en beperkt. Door te oefenen met dat schema ben ik me daar bewuster van, en leer (heel) langzaamaan anders te denken. Ik vind het zo grappig, ik zie mezelf als compleet a-technisch, als het batterijtje van m’n fietslamp op is, doe ik standaard de nieuwe er verkeerd om in, maar ben nu wel mooi m’n hoofd compleet aan het herprogrammeren. En met succes 🙂

  26. ik ben in behandeling voor trau;a therapie en ook de sche;a therapie word hier by ingezet het is hard werken en heeft tyd nodig

  27. Het is al een tijdje geleden dat dit bericht geplaatst is, maar dacht reageer toch. Ik start 01-03-21 met een 30 weken lange klinische schematherapie behandeling bij het centrum voor psychotherapie (Pro Persona CVP) in Lunteren. Ik heb nog geen behandeling gehad, maar de intake heb ik als erg positief ervaren. Lijkt een hele goede plek te zijn met therapeuten die weten waar ze mee bezig zijn. Hoop dat iemand nog iets heeft aan dit bericht. Mocht je dit lezen, je verdient het om de beste hulp te krijgen die er is. Heel veel succes met je behandeling!

    1. Toevoeging:
      Ik heb zelf ook andere problematiek zoals een ernstige depressie en complexe PTSS. Ook voor deze groep is een klinische schematherapie een optie. Succes!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *